مانگی تابان
مانگی تابان یان مانگی مەزن دیاردەیەکە درووست دەبێت لە کاتی نزیک بوونەوەی مانگی پڕ بۆ نزیکترین خاڵ لە زەوی. لەم دیاردەیەدا مانگ بە گەورەترین قەبارەی دەردەکەوێت،[١] ناوی زانستی و تەکنیکی ئەم دیاردەیە بریتییە لە جووتبوونی زەوی، مانگ و خۆر، دەستەواژەی مانگی تابان زاراوەیەکی گەردوونی نییە بەڵکوو زاراوەیەکی کولتوورییە وە زاراوەی «Super moon» ھەم دیسان زاراوەیەکی گەردوونی نییە بەلکوو دەستەواژەیەکی کولتووری خۆرئاواییە لە ئەستێرەناسی ھاوچەرخدا.[٢] پەیوەستبوونی مانگ بە ھەڵکشانی زەوییەوە بووەتە ھۆی ئەوەی کە باوەڕێک درووست ببێت بە جۆرێک یەکێکە لە نیشانە مەترسیدارەکانی سەر زەوی وەک بوومەلەرزە و ھەڵچوونی گڕکانەکان، بەڵام ھیچ بەڵگەیەک نییە لەم بارەوە.[٣]
پێچەوانەی ئەم دیاردەیە، دیاردەیەکی تر ھەیە کە مانگ بە بچوکترین قەبارەی دەردەکەوێت کە بە مانگی بچووک کراوە ناودەبرێت، لە کوردی پێی دەڵێن «ماندوو» بەڵام ئەم چەمکە وەک دەستەواژەی مانگی تابان باو نییە.
ناونانی
دەستکاریبۆ یەکەم جار وشەی «super moon» لەلایەن ئەستێرەناس ڕیچارد نۆڵ بەکارھاتووە لە ساڵی ١٩٧٩، بەڵام ھەرچی دەستەواژەی «تابان»ـە ئەمە ڕیشەیەکی دێرینی ھەیە لە زمانە ئاریاییەکان، کە بە واتای درەخشان دێت.[٤]
ڕوودان
دەستکاریساڵانە ٤ بۆ ٦ جار ئەم دیاردەیە ڕوودەدات، ئەم پێرستە مێژووی سەرجەم ڕوودانەکانی تێدایە لەماوەی نێوان ١٩٠١ بۆ ٢١٠٠ کە ڕوویان داوە و ڕوودەدەن لە داھاتوودا.
سەدەی بیستەم
دەستکاریسەدەی بیست و یەکەم
دەستکاریپێشانگا
دەستکاریسەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «Micromoon, Micro Full Moon, Apogee Moon». web.archive.org. ٢٨ی نیسانی ٢٠١٩. لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە لە ٢٨ی نیسانی ٢٠١٩. لە ٢٨ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: bot: original URL status unknown (بەستەر) - ^ https://www.discovermagazine.com/badastronomy/2011/03/18/kryptonite-for-the-supermoon[بەستەری مردوو]
- ^ Angier، Natalie (2014-09-08). «The Moon Comes Around Again». The New York Times (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ISSN 0362-4331. لە 2021-04-28 ھێنراوە.
- ^ «گەڕان | ڤەژین‌لێکس». lex.vejin.net (بە کوردی). لە ٢٨ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاری| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە مانگی تابان تێدایە. |
