سەرشێوێنکە
سەرشێوێنکە دەستەواژەیەکە بەکاردێت بۆ چەواشەکردنی پرسیارێکی پەیوەندیدار یان گرنگ، یان سەرنج لەسەر پرسیارێکی گرنگ لادەدات. [١] ئەم دەستەواژەیە رەنگە هەڵەیەکی لۆژیکی یان هێمایەکی ئەدەبی بێت کە خوێنەر یان بینەر بەرەو دەرئەنجامێکی هەڵە دەبات. سەرشێوێنکە رەنگە بە مەبەست بەکار بهێنرێت، وەک لە چیڕۆکی خەیاڵی یان وەک بەشێک لە ستراتیجی ڕەوانبێژی (بۆ نمونە لە سیاسەتدا)، یان بەبێ مەبەست لە گفتوگۆدا بەکار بهێنرێت . [٢]
وشەی ‘red herring’ واتا ماسی سۆر، کە بە واتای سەرشێوێنکە دێت، لە ساڵی ١٨٠٧ لەلایەن مشتومڕکەری (سجال-polemicist) ئینگلیزی (ویلیام کۆبێت)ەوە لە چرۆکێکیدا بڵاو بووەوە، نووسەر لەم چیرۆکەکەی ئاماژە بە ماسی برژاو دەکات کە لە رێگەی بۆنە بەهێزیەکەی سەگێکی سەرقاڵ کرد بە بۆنی ماسییەکەو دووری خستەوە لە راونانی کەروێشکێک.[٣]
هەڵەی لۆژیکی
دەستکاریوەک هەڵەیەکی نافەرمی، سەرشێوێنکە دەکەوێتە ناو پۆلێکی فراوانی هەڵەی پەیوەندیدارەوە. بە پێچەوانەی پیاوی پووش (straw man)، کە بریتییە لە شێواندنی پێگەی لایەنی بەرامبەر[٤]، سەرشێوێنکە بیرۆکەیەکی چەواشەکارە کە بەڕواڵەت جێی متمانەیە[٥]، هەرچەندە لە کۆتاییدا پەیوەست بەوەوە نییە. دەشێت بە ئەنقەست یان بە ڕێکەوت ڕووبدات، و هەمیشە مانای ئەوە نییە کە کەسێک هەوڵی هەڵخەڵەتاندن دەدات.[١]
ئەم دەستەواژەیە بەشێوەیەکی سەرەکی بەکاردێت بۆ جەختکردنەوە لەسەر ئەوەی کە دەمەقالێیەکە پەیوەندی بەو بابەتەوە نییە کە گفتوگۆی لەسەر دەکرێت. بۆ نموونە، "پێم وایە پێویستە مەرجەکانی خوێندنی ئەکادێمی بۆ قوتابیان توندتر بکەین. پێشنیار دەکەم پشتگیری ئەمە بکەن چونکە ئێمە لە قەیرانی بودجەداین و نامانەوێت مووچەکانمان کاریگەری لەسەر ببێت." ڕستەی دووەم، هەرچەندە بۆ پشتگیری ڕستەی یەکەم بەکارهاتووە، بەڵام باسی هەمان بابەت ناکات.
ئامرازی مەبەستدار
دەستکاریلە چیڕۆکی خەیاڵی و ناخەیاڵیدا، نووسەر رەنگە بە ئەنقەست سەرشوێنکە بەکار بهێنێت بۆ چاندنی بەڵگەیەکی هەڵە کە خوێنەر یان بینەران بەرەو دەرئەنجامێکی هەڵە دەبات. [٦] [٧] بۆ نموونە، قەشە ئارینگارۆسا، کە کارێکتەری ناو ڕۆمانی کۆدی داڤینچی ی دان براون ە، لە ڕۆمانەکەدا بە یەکێک لە پیلانگێڕێکی سەرەکییەکانی کڵێسا دانراوە، بەڵام دواتر دەردەکەوێت کە بێ تاوانانە لەلایەن دوژمنی ڕاستەقینەی چیرۆکەکەوە هەڵخەڵەتێنراوە. ناوی کارەکتەرەکە وەرگێڕانێکی ئیتاڵییە و بە واتای "ماسی سوور - aringa rosa" دێت و لە بنچینەوە "rose " بە مانای "پەمەیی" دێت کە زۆر نزیکە لە "سوور - rossa".[٦]
سەرشێوێنکە لە یەکەم چیرۆکی شێرلۆک هۆڵمزدا دەردەکەوێت، بە ناوی لێکۆڵینەوەیەک لە سکارلێتدا ، کە تیایدا بکوژەکە لە شوێنی تاوانەکە وشەی “Rache” دەنووسێت (واتا "تۆڵەسەندنەوە" بە زمانی ئەڵمانی)، وادەکات پۆلیس و خوێنەر، بە هەڵە وا دابنێن کە ئەڵمانیەک تێوەگلاوە.
سەرشێوێنکە زۆرجار لە خوێندنی یاسایی و پرسیاری تاقیکردنەوەدا بەکاردێت بۆ چەواشەکردن و سەرقاڵکردنی قوتابیان لە گەیشتن بە ئەنجامێکی دروست سەبارەت بە کێشەیەکی یاسایی، بۆ مەبەستی تاقیکردنەوەی تێگەیشتنی قوتابیان لە یاسا، و توانایان بۆ ناسینەوەی وەڵامی دروست..[٧]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ ئ ا Oxford English Dictionary https://web.archive.org/web/20150924085502/http://www.oed.com/view/Entry/160314. لە ڕەسەنەکە لە September 24, 2015 ئەرشیڤ کراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=(یارمەتی); پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) - ^ Red-Herring (15 May 2019). txstate.edu (بە ئینگلیزی) https://www.txstate.edu/philosophy/resources/fallacy-definitions/Red-Herring.html. لە 31 August 2021 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|ڕێکەوتی سەردان=و|ڕێکەوت=(یارمەتی); پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) - ^ Niazi, Nozar (2010). How To Study Literature: Stylistic And Pragmatic Approaches. PHI Learning Pvt. Ltd. p. 142. ISBN 978-81-203-4061-9. لە 9 October 2013 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2 March 2013 ھێنراوە.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|archive-date=(یارمەتی) - ^ Dupriez, Bernard Marie (1991). Dictionary of Literary Devices: Gradus, A-Z. Translated by Albert W. Halsall. University of Toronto Press. p. 322. ISBN 978-0-8020-6803-3. لە 2 March 2013 ھێنراوە.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=(یارمەتی) - ^ Turco, Lewis (1999). The Book of Literary Terms: The Genres of Fiction, Drama, Nonfiction, Literary Criticism and Scholarship. UPNE. p. 143. ISBN 978-0-87451-955-6. لە 9 October 2013 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2 March 2013 ھێنراوە.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|archive-date=(یارمەتی) - ^ ئ ا Lieb, Michael (2011). The Oxford Handbook of the Reception History of the Bible. Oxford University Press. p. 370. ISBN 978-0-19-967039-0. لە 22 February 2017 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|archive-date=(یارمەتی) - ^ ئ ا Sheppard، Steve، ed. (2005). The history of legal education in the United States: commentaries and primary sources (2nd print. ed.). Clark, N.J.: Lawbook Exchange. ISBN 978-1-58477-690-1.
