زنجیرەچیای سایان

زنجیرەچیای سایان
زنجیرەچیای سایان
کیشوەر	ئاسیا
وڵات	ڕووسیا
پۆتانی شوێن	٥٣°١٥′٧″N ٩٤°٥٨′٢٨″E، ٥٢°٤٥′٠″N ٩٦°٠′٠″E
بەرزترین خاڵ	Monkh Saridag
بەرزی لە ئاستی دەریا	٣٬٤٩٢ مەتر، ١٬٠٨٧ مەتر
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

چیاکانی سایان (ڕووسی؛ Соёны: Соёны، تورکی کۆن: 𐰚𐰇𐰏𐰢𐰤) زنجیرە چیایەکن لە باشووری سیبریا، ڕووسیا (کۆماری توڤا بە تایبەتی) و باکووری مەنگۆلیا (تورکستان). لە ڕابردوودا وەک سنووری نێوان مۆنگۆلیا و ڕووسیا خزمەتی دەکرد.^[١]

لووتکەی تاوەری چیاکانی سایان و دەریاچە ساردەکانی باشووری ڕۆژاوای توڤا بەرز دەبێتەوە بۆ ئەو سێبەرانەی کە تێکەڵ دەبن بە یەکێک لە ڕووبارە گەورەکانی سیبریا، ڕووباری یەنیسێی، کە بە درێژایی ٣٤٠٠ کیلۆمەتر لە باکوور دەڕژێت بۆ ئۆقیانووسی باکوور ئەمە ناوچەیەکی پارێزراو و دابڕاوە، کە لە ساڵی ١٩٤٤ەوە لەلایەن یەکێتی سۆڤیەتەوە داخراوە.^[٢]

جوگرافیا

لە ٩٢°E سیستەمی سایانی ڕۆژاوا بە Ulug-Khem (ڕووسی: ١٩٠٠)یان ڕووباری یەنیسێی سەروو، و لە ١٠٦ پلەدا، لە ناوەوەی ڕۆژھەڵاتیدا، لە سەروو خەمۆکی دۆڵی سێلێنگا-ئۆرخۆن کۆتایی پێ دێت. لە تەختەی مەغۆلەوە ڕووکەشی لەسەر ھەموو نەرمییەکە، بەڵام لە دەشتای سیبریاوە زۆر تیژترە، سەرەڕای ئەوەی کە مەوداکە بە پشتێنەیەکی فراوان لە مەودای لاوەکی کارەکتەرێکی ئەلپاین داپۆشراوە، بۆ نموونە مەوداکانی یوسینسک، ئۆیا، تونکا و کیتۆی.^[٣]

لە نێوان شکاندنی یەنیسێی و دەریاچەی خوڤسگۆل لە ١٠٠°٣٠'ە. سیستەمەکە ناوی یەرگیک-تایگاش ھەڵگرتووە گوڵەکە لەسەر ھەموو ھەژارەکانە، ھەرچەندە ناوچە باڵاکان دارستانی باش لە لارچ، کەنج، جونیپەر، بێرچ و ئاڵدەر، لەگەڵ ڕۆدۆندرۆنس و جۆرەکانی بێبەریس و ڕیبز ھەڵدەگرن. لیخێنەکان و پڵۆسەکان زۆرێک لە بۆلدەرەکان دەپۆشن کە پەرتەوازە بوون بەسەر سەرەوەی لێوەکان.^[٤]

سەرچاوەکان

^ «Sayan Mountains». TheFreeDictionary.com. لە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ «Tips for trips in Tuva». web.archive.org. ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ «Sayan Mountains»، 1911 Encyclopædia Britannica، Vol. Volume 24، لە 2021-09-25 ھێنراوە {{citation}}: |volume= دەقی زیادەی ھەیە (یارمەتی)
^ Golden، Peter B. Studies on the Peoples and Cultures of the Eurasian Steppes.

بەستەرە دەرەکییەکان

وێنەی زنجیرەچیاکانی سایان

[1] «Sayan Mountains». TheFreeDictionary.com. لە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[2] «Tips for trips in Tuva». web.archive.org. ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[3] «Sayan Mountains»، 1911 Encyclopædia Britannica، Vol. Volume 24، لە 2021-09-25 ھێنراوە {{citation}}: |volume= دەقی زیادەی ھەیە (یارمەتی)

[4] Golden، Peter B. Studies on the Peoples and Cultures of the Eurasian Steppes.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]