دەروازە:خەیاڵی زانستی/وتاری پەیوەندیدارر/٢
زۆمبی (فەڕەنسی هایتی: zombi، کرێۆلی هایتی: zonbi) بریتییە لە جەستەیی نەمر و ئەفسانەیی کە لە ڕێگەی زیندووکردنەوەی تەرمی کەسێکەوە دروست بووە. زۆمبی زۆرترین جار لە بەرهەمە ترسناک و فانتازیاکاندا دەبینرێت. ئەم زاراوەیە لە فۆلکلۆری هایتیەوە هاتووە، کە تێیدا زۆمبی جەستەیەکی مردووە کە لە ڕێگەی جۆراوجۆرەوە زیندوو دەکرێتەوە، زۆربەی کات سحر وەک ڤوودۆ. وێناکردنی میدیای مۆدێرن بۆ زیندووکردنەوەی مردووەکان زۆرجار سحر ناگرێتەوە بەڵکو شێوازی زانستی خەیاڵی وەک هەڵگر، تیشکدانەوە، نەخۆشییە دەروونییەکان، ڤێکتەرەکان، ماددە نەخۆشخوازەکان، مشەخۆرەکان، ڕووداوە زانستییەکان و هتد لەخۆدەگرێت. وشەی ئینگلیزی "زۆمبی" بۆ یەکەمجار لە ساڵی ١٨١٩، لە مێژوویەکی بەڕازیلدا لەلایەن شاعیر ڕۆبەرت ساوسی، لە شێوەی "زۆمبی" تۆمارکراوە. فەرهەنگی ئینگلیزی ئۆکسفۆرد سەرچاوەی وشەکە وەک ڕۆژئاوای ئەفریقای داوە و بەراورد دەکات بە وشەکانی کۆنگۆ (خودا) یان (فێتیش).