خولی بەرگری جوولەکەکان
کۆمەڵەی بەرگری جولەکەکان (JDL) ڕێکخراوێکی ئایینی-سیاسی تیرۆریزمی جوولەکە لە ئەمریکا، کە ئامانجی ڕاگەیەندراوەکەی بریتییە لە "پاراستنی جولەکەکان لە دژە جوولەکە بە هەر ڕێگەیەک کە پێویست بێت". لە ساڵی ٢٠٠١ەوە لەلایەن ئاژانسی لێکۆڵینەوەی فێدراڵی ەوە وەک "گرووپێکی تیرۆریست" پۆلێن کراوە،[١] و لەلایەن ناوەندی یاسای هەژاری باشوورەوە وەک گروپێکی ڕق لێی دەستنیشان کراوە.[٢] بەپێی ئامارەکانی JDL,FBI دەستی هەبووە لە پیلانگێڕی و جێبەجێکردنی کردەوەی تیرۆریزم لەناو ئەمریکادا.[٣] زۆربەی چاودێرە گروپەکانی تیرۆر گروپەکە بە ناچالاک پۆلێن دەکەن.[٤]
| خولی بەرگری جوولەکەکان | |
|---|---|
| پیشەسازی | religious congregations and associations |
| دامەزران | ١ی کانوونی دووەمی ١٩٦٨ |
| ناو بە زمانی فەرمی | Jewish Defense League |
| وەک تیرۆریست دەستنیشان کراوە لەلایەن | دەزگای لێکۆڵینەوەی فیدراڵی |
| دامەزرێنەر | Meir Kahane |
| بزووتنەوەی ڕۆشنبیری | Kahanism |
| وڵات | ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا |
| ئایدۆلۆژیای سیاسی | زایۆنیزم |
| شوێنی بارەگاکان | بالتیمۆر |
مێژوو
دەستکاریلە ساڵی ٢٠٠٠ - ئێستا
دەستکاریلە 12ی کانوونی دووەمی 2001، سەرۆکی JDL ئیرڤ روبین و ئەندامی JDL ئیرل کرۆگێل تۆمەتبار کران بە پلاندانان بۆ زنجیرەیەک هێرشی بۆمبڕێژکراو دژی ئەنجومەنی کاروباری گشتی موسڵمانان لە لۆس ئانجلەس، مزگەوتی پاشا فەهد لە شاری کولڤەر لە ویلایەتی کالیفۆرنیا و ئۆفیسی سان کلیمنت لە دارێل عیسا ئەندامی کۆنگرێسی عەرەبی-ئەمریکی، لە دوای هێرشەکانی ١١ی ئەیلوول.[٥][٦]روبین کە هەروەها تۆمەتبار کرابوو بە هەڵگرتنی چەکی ئاگرینی ئۆتۆماتیکی بە شێوەیەکی نایاسایی،[٧] ئیدیعای کرد کە ئەو بێتاوانە. لە ٤ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٢، لە ناوەندی دەستبەسەرکردنی فیدراڵی میترۆپۆلیتانی لە لۆس ئانجلۆس، روبین بە ڕیشتاشی سەلامەتی قوڕگی دڕاند و لە پەنجەرەی نهۆمی سێیەمەوە بازێکی دا. خۆکوشتنی روبین لەلایەن بێوەژنەکەی و JDL ەوە کێبڕکێی لەسەر دەکرێت، بە تایبەت دوای ئەوەی هاوتۆمەتبارەکەی دانی بە تاوانەکەیدا ناوە و روبینی لە پیلانەکەدا تێوەگلاند. لە ٤ی شوباتی ٢٠٠٣، کرۆگێل دانی بە تاوانەکەیدا ناوە بە تۆمەتی پیلانگێڕی و چەک کە لە پیلانەکەوە سەرچاوەی گرتووە، و چاوەڕوان دەکرا تا ٢٠ ساڵ زیندانی بکرێت. ناوەکی بەڵگەکانی دژی کرۆگێل و روبین لە ژمارەیەک گفتوگۆدا بوو کە لەلایەن زانیاریدەرێکەوە تۆمارکرابوو، دانی گیلیس، کە لەلایەن ئەو کەسانەوە بەکرێ گیرا بۆ چاندنی بۆمبەکان بەڵام لەبری ئەوە ڕووی لە FBI کرد. بەپێی یەکێک لە شریتەکان، کرۆگێل پێیوابوو هێرشەکان وەک "بانگەوازی بەئاگابوونەوە" بۆ عەرەبەکان دەبن. دواتر کرۆگێل لە ساڵی ٢٠٠٥ لەلایەن هاوڕێیەکی زیندانییەکەیەوە لە زیندان کوژرا.
لە ساڵی ٢٠٠٢ لە فەرەنسا، هێرشبەرانی یانەی بێتار و لیگ دی دیفێنس جویڤ (JDL) بە توندوتیژی هێرشیان کردە سەر خۆپیشاندەرانی جوولەکە لە ئاشتی ناو، ڕۆژنامەنووسان، ئەفسەرانی پۆلیس (یەکێکیان چەقۆی لێدرا) و تەماشاکەرانی عەرەب.[٨]لانیکەم دوو لە تۆمەتبارەکانی کوشتنی موسڵمانێکی فەرەنسی سەعید بوراراخ لە ساڵی ٢٠١٠دا پێدەچوو پەیوەندییان بە بەشە فەرەنسییەکەی JDLەوە هەبێت.[٩] لە ساڵی ٢٠١١، ڕۆژنامەی ئیسرائیلی هارێتز ڕاپۆرتی دا کە ئەندامانی "لقی فەرەنسی گروپی تیرۆریستی جولەکە هاتوونەتە ئیسرائیل 'بۆ بەرگریکردن لە نیشتەجێبوونەکان'."[٧٨] لە ساڵی ٢٠١٣، پیاوێکی عەرەبی فەرەنسی لە "هێرشێکی تۆڵەسەندنەوە" لەلایەن JDL بە سەختی بریندار بوو، کە هێرشێکی توندی لێکەوتەوە داوای هێرشی زیاتر دەکات دژی جولەکەکان و ئیدانەکردنی گروپە چەکدارەکە لەلایەن گروپی چەتری جوولەکە فەرەنسیەکان CRIF. تا ساڵی 2013، لانیکەم 115 ڕووداوی توندوتیژ هەبووە کە دەگەڕێندرێنەوە بۆ "سەربازانی" JDL لە دوای تۆمارکردنی گروپەکە لە فەرەنسا لە ٢٠٠١، لەوانەش تۆڵەسەندنەوەی زۆرێک لە چاودێران لە هێرشە دژە جوولەکەکان. سەرەتای ئەو ساڵە، دوو ئەندامی JDL سزادران بەهۆی هێرشێکەوە بۆ کتێبفرۆشێکی لایەنگری فەلەستین کە بووە هۆی برینداربوونی دوو کەس و ڤیدیۆیەکی پڕوپاگەندەی JDL داوای کرد "پێنج پۆلیس بۆ هەر جوولەکەیەک، 10 عەرەب بۆ هەر حاخامێک".
لە مانگی حوزەیرانی ٢٠١٤، دوو لایەنگری JDL لە فەرەنسا سزای زیندانیان بەسەردا سەپێندرا بەهۆی ئەوەی ئۆتۆمبێلی جۆناسان موئاداب، هاوبەشی دامەزرێنەری جولەکەی بلۆگی "Cercle des Volontaires (بازنەی خۆبەخشەکان)"یان کردە ئامانج، بە بۆمبێکی دروستکراوی ماڵەوە لە ئەیلوولی ٢٠١٢.
لە ئۆکتۆبەری ٢٠١٥دا نزیکەی ١٠٠ کەس ئاڵای JDL و ئاڵای ئیسرائیلیان هەڵدەدا و ئاگریان لێدا هێرشیان کردە سەر بینای ئاژانس فەرەنسا پرێس لە پاریس. نزیکەی ١٢ کەسیان بە باتۆنەوە هێرشیان کردە سەر دەیڤید پێرۆتین کە ڕۆژنامەنووسێکی پێشەنگی فەرەنسییە. هەموویان پەیوەست بوون بە کۆمەڵەی بەرگری جولەکەکان (JDL).
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «Terrorism 2000/2001». Federal Bureau of Investigation (بە ئینگلیزی). لە ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
- ^ «Jewish Defense League». Southern Poverty Law Center (بە ئینگلیزی). لە ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
- ^ Bohn، Michael K. (2004). The Achille Lauro Hijacking: Lessons in the Politics and Prejudice of Terrorism (بە ئینگلیزی). Potomac Books, Inc. ISBN 978-1-57488-779-2.
- ^ Ross، Jeffrey Ian (2015-03-04). Religion and Violence: An Encyclopedia of Faith and Conflict from Antiquity to the Present (بە ئینگلیزی). Routledge. ISBN 978-1-317-46109-8.
- ^ «CNN.com - Two JDL leaders charged in bomb plot - December 13, 2001». web.archive.org. ١٣ی حوزەیرانی ٢٠١٠. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی حوزەیرانی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
- ^ Facebook (٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٢). «Defense Names Rubin Case Informant». Los Angeles Times (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
{{cite web}}:|دوایین=has generic name (یارمەتی) - ^ «Jewish Militants Plead Innocent to Los Angeles Plot». Haaretz (بە ئینگلیزی). لە 2022-09-05 ھێنراوە.
- ^ «France Also Has Its Jewish Thugs». Haaretz (بە ئینگلیزی). لە 2022-09-05 ھێنراوە.
- ^ «French Branch of Jewish Terror Group Coming to Israel 'To Defend Settlements'». Haaretz (بە ئینگلیزی). لە 2022-09-05 ھێنراوە.
