تیان شان
بەشی دەستپێکی ئەم وتارە لەوانەیە زۆر درێژ بێت. |
تیان شان، ھەروەھا ناسراوە بە تاغ تەنگری یان تێنگیر- توو، (تورکی کۆن:واتە چیاکانی ئاسمان)یان، سیستەمێکی گەورەی زنجیرەچیاکانی تورکستان و ئاسیای ناوەڕاستە. بەرزترین لووتکە لە تیان شان جێنگیش چۆکوزوە کە ٧٬٤٣٩ مەتر بەرزە. نزمترین خاڵی کەندەڵانی تورپانە، کە ١٥٤ م لە خوارەوەی ئاستی دەریادایە.
| تیان شان | |
|---|---|
 | |
| ناو بە زمانی فەرمی | 天山 |
| کیشوەر | ئاسیا |
| وڵات | قرغیزستان، کازاخستان، چین، ئۆزبەکستان |
| دابەشکاریی کارگێڕی | قرغیزستان، کازاخستان، چین |
| پۆتانی شوێن | ٤٢°٢′١٥″N ٨٠°٧′٣١″E |
| بەرزترین خاڵ | Jengish Chokusu |
| بەرزی لە ئاستی دەریا | ٧٬٤٣٩ مەتر |
| سەردەم | Devonian |
 | |
یەکێک لە کۆنترین سەرچاوە مێژوویییەکان بۆ ئەم شاخانە لەوانەیە پەیوەندی بە وشەی شیونگنوی Qilian (چینی سادە: 祁连؛ چینی نەریتی: 祁連) - بەپێی لێدوانی تانگ یان شیگو سیما چیان لە تۆماری مێژوونووسە گەورەکاندا ئاماژەی بە قیلیان کردووە لە پەیوەندی بە نیشتیمانەکەی یوژی و باوەڕ وایە ئەو زاراوەیە ئاماژە بە تیان شان بکات نەک چیاکانی قیلیان ١٥٠٠ کیلۆمەتر زیاتر لە ڕۆژھەڵاتی ئێستا بەم ناوەوە ناسراوە چیاکانی تانو ئۆلا لە توڤا ھەمان مانای ھەیە لە ناوی ("چیای ئاسمان/ئاسمانی" یان "چیای خودا/ڕۆح"). ناوەکە لە چینی تیان شان بە زۆری وەرگێڕانی ڕاستەوخۆیە بۆ ناوی قرغیزستانە تەقلیدییەکان بۆ چیاکان، تێنییەر ھەروەھا.[١] تیان شان لە تەنگرییەت پیرۆزە و دووەم لووتکەی بەرزەکەی بە خان تەنگری ناسراوە کە لەوانەیە وەک «پەروەردگاری ڕۆحەکان» وەربگێڕدرێت. لە کۆنفرانسی ٢٠١٣ی کەلەپووری جیھانیدا، بەشی ڕۆژھەڵاتی تیان شان لە ھەرێمی سینکیانگی ڕۆژاوای چین وەک شوێنەوارێکی کەلەپووری جیھانی ڕیزکرا بەشی ڕۆژاوا لە کازاخستان، قرغیزستان و ئۆزبەکستان دواتر لە ساڵی ٢٠١٦دا بە فەرمی تۆمارکران.[٢]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ 班固 (2015-08-20). 漢書: 顏師古註 (بە ئینگلیزی). 一個人.
- ^ Wilkinson، Philip (2009-07-01). Myths and Legends: An Illustrated Guide to Their Origins and Meanings (بە ئینگلیزی). Dorling Kindersley Limited. ISBN 978-1-4053-4403-6.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە تیان شان تێدایە. |