بەردەوامی

بەردەوامی
بەردەوامی
لقی	چۆنێتی، value
لێکۆڵینەوە لەلایەن	sustainability science، پلاندانانی شاری، environmental science
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

بەردەوامی ئامانجێکی کۆمەڵایەتییە بۆ ئەوەی مرۆڤەکان بۆ ماوەیەکی زۆر لەسەر زەوی پێکەوە بژین. پێناسەکانی ئەم زاراوەیە جێی مشتومڕن و لەگەڵ ئەدەب و چوارچێوە و کاتدا جیاواز بوون.^[١] زۆرجار پسپۆڕان بەردەوامیی بەم شێوەیە وەسف دەکەن کە سێ ڕەھەندی ھەیە (یان پایە): ژینگەیی، ئابووری و کۆمەڵایەتی، و زۆرێک لە بڵاوکراوەکان جەخت لەسەر ڕەھەندی ژینگەیی دەکەنەوە.^[٢] لە بەکارھێنانی ڕۆژانەدا، دەخاتە سەر بەرەنگاربوونەوەی کێشە گەورەکانی ژینگە، لەوانە گۆڕانی کەشوھەوا، لەدەستدانی جۆراوجۆری زیندوو، لەدەستدانی خزمەتگوزارییەکانی ئیکۆسیستەم، تێکچوونی زەوی، و پیسبوونی ھەوا و ئاو. بیرۆکەی بەردەوامیی دەتوانێت بڕیارەکان لە ئاستی جیھانی، نیشتمانی و تاکەکەسیدا ڕێنمایی بکات (بۆ نموونە ژیانی بەردەوام).^[٣] چەمکێکی پەیوەندیدار گەشەپێدانی بەردەوامە، و زۆرجار زاراوەکان بە مانای ھەمان شت بەکاردەھێنرێن.^[٤] یونسکۆ ئەم دووانە بەم شێوەیە جیا دەکاتەوە: «زۆرجار بەردەوامیی وەک ئامانجێکی درێژخایەن (واتە جیھانێکی بەردەوامتر) بیری لێدەکرێتەوە، لەکاتێکدا گەشەپێدانی بەردەوام ئاماژەیە بۆ پڕۆسە و ڕێگا زۆرەکانی گەیشتن پێی.»^[٥]

ڕەھەندی ئابووری بەردەوامی جێگەی مشتومڕە. زانایان لەژێر چەمکی " بەردەوامیی لاواز و بەھێز " باسیان لەم بابەتە کردووە؛ بۆ نموونە، ھەمیشە گرژی لە نێوان بیرۆکەکانی "خۆشگوزەرانی و گەشەسەندن بۆ ھەمووان" و پاراستنی ژینگەدا دەبێت،^[٦] بۆیە مامەڵەکردن پێویستە. ئەو ڕێبازانەی کە گەشەی ئابووری لە تێکچوونی ژینگە جیا دەکەنەوە، خوازراو دەبن.^[٧] بەڵام جێبەجێکردنیان قورسە.^[٨]^[٩]

پێوانەکردنی بەردەوامی قورسە.^[١٠] پێوەرەکان دۆمەینی ژینگەیی و کۆمەڵایەتی و ئابووری لەبەرچاو دەگرن. پێوەرەکان لە پەرەسەندندان. لە ئێستادا سیستەمی بڕوانامەدان و جۆرەکانی ژمێریاری کۆمپانیاکان و جۆرەکانی پێوەر لەخۆدەگرن. پێویستە زۆرێک لە بەربەستەکانی بەردەم بەردەوامی چارەسەر بکرێت بۆ ئەوەی گواستنەوەی بەردەوامیی ببێتە مەمکین.

</ref> ^:34^[١١] ھەندێک بەربەست لە سروشت و ئاڵۆزییەکانییەوە سەرھەڵدەدەن. بەربەستەکانی دیکە دەرەکین لە چەمکی بەردەوامیدا. بۆ نموونە دەتوانن لە ئەنجامی چوارچێوە دامەزراوەیییە باڵادەستەکان لە وڵاتاندا دەربچن.

سەرچاوەکان دەستکاری

^ Ramsey, Jeffry L. (2015). "On Not Defining Sustainability". Journal of Agricultural and Environmental Ethics (بە ئینگلیزی). 28 (6): 1075–1087. doi:10.1007/s10806-015-9578-3. ISSN 1187-7863.
^ Kotzé, Louis J.; Kim, Rakhyun E.; Burdon, Peter; du Toit, Louise; Glass, Lisa-Maria; Kashwan, Prakash; Liverman, Diana; Montesano, Francesco S.; Rantala, Salla (2022), Sénit, Carole-Anne; Biermann, Frank; Hickmann, Thomas (eds.), "Planetary Integrity", The Political Impact of the Sustainable Development Goals: Transforming Governance Through Global Goals?, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 140–171, doi:10.1017/9781009082945.007, ISBN 978-1-316-51429-0
^ Berg, Christian (2020). Sustainable action: overcoming the barriers. Abingdon, Oxon. ISBN 978-0-429-57873-1. OCLC 1124780147.
^ "Sustainability". Encyclopedia Britannica. Retrieved 31 March 2022.
^ "Sustainable Development". UNESCO (بە ئینگلیزی). 2015-08-03. Retrieved 20 January 2022.
^ Kuhlman, Tom; Farrington, John (2010). "What is Sustainability?". Sustainability (بە ئینگلیزی). 2 (11): 3436–3448. doi:10.3390/su2113436. ISSN 2071-1050.
^ Nelson, Anitra (2024-01-31). "Degrowth as a Concept and Practice: Introduction". The Commons Social Change Library (بە ئینگلیزی). Retrieved 2024-02-23.
^ Vadén, T.; Lähde, V.; Majava, A.; Järvensivu, P.; Toivanen, T.; Hakala, E.; Eronen, J.T. (2020). "Decoupling for ecological sustainability: A categorisation and review of research literature". Environmental Science & Policy (بە ئینگلیزی). 112: 236–244. doi:10.1016/j.envsci.2020.06.016. PMC 7330600. PMID 32834777.
^ Parrique T. , Barth J. , Briens F. , C. Kerschner, Kraus-Polk A. , Kuokkanen A. , Spangenberg J.H. , 2019. Decoupling debunked: Evidence and arguments against green growth as a sole strategy for sustainability. European Environmental Bureau.
^ Steffen, Will; Rockström, Johan; Cornell, Sarah; Fetzer, Ingo; Biggs, Oonsie; Folke, Carl; Reyers, Belinda (15 January 2015). "Planetary Boundaries – an update". Stockholm Resilience Centre. Retrieved 19 April 2020.
^ Howes, Michael; Wortley, Liana; Potts, Ruth; Dedekorkut-Howes, Aysin; Serrao-Neumann, Silvia; Davidson, Julie; Smith, Timothy; Nunn, Patrick (2017). "Environmental Sustainability: A Case of Policy Implementation Failure?". Sustainability (بە ئینگلیزی). 9 (2): 165. doi:10.3390/su9020165. ISSN 2071-1050. {{cite journal}}: |hdl-access= requires |hdl= (help)

[Ramsey-2015-1] Ramsey, Jeffry L. (2015). "On Not Defining Sustainability". Journal of Agricultural and Environmental Ethics (بە ئینگلیزی). 28 (6): 1075–1087. doi:10.1007/s10806-015-9578-3. ISSN 1187-7863.

[Kotze-2022-2] Kotzé, Louis J.; Kim, Rakhyun E.; Burdon, Peter; du Toit, Louise; Glass, Lisa-Maria; Kashwan, Prakash; Liverman, Diana; Montesano, Francesco S.; Rantala, Salla (2022), Sénit, Carole-Anne; Biermann, Frank; Hickmann, Thomas (eds.), "Planetary Integrity", The Political Impact of the Sustainable Development Goals: Transforming Governance Through Global Goals?, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 140–171, doi:10.1017/9781009082945.007, ISBN 978-1-316-51429-0

[Berg-2020-3] Berg, Christian (2020). Sustainable action: overcoming the barriers. Abingdon, Oxon. ISBN 978-0-429-57873-1. OCLC 1124780147.

[EB-2022-4] "Sustainability". Encyclopedia Britannica. Retrieved 31 March 2022.

[UNESCO-2015-5] "Sustainable Development". UNESCO (بە ئینگلیزی). 2015-08-03. Retrieved 20 January 2022.

[Kuhlman-2010-6] Kuhlman, Tom; Farrington, John (2010). "What is Sustainability?". Sustainability (بە ئینگلیزی). 2 (11): 3436–3448. doi:10.3390/su2113436. ISSN 2071-1050.

[7] Nelson, Anitra (2024-01-31). "Degrowth as a Concept and Practice: Introduction". The Commons Social Change Library (بە ئینگلیزی). Retrieved 2024-02-23.

[Vaden-2020-8] Vadén, T.; Lähde, V.; Majava, A.; Järvensivu, P.; Toivanen, T.; Hakala, E.; Eronen, J.T. (2020). "Decoupling for ecological sustainability: A categorisation and review of research literature". Environmental Science & Policy (بە ئینگلیزی). 112: 236–244. doi:10.1016/j.envsci.2020.06.016. PMC 7330600. PMID 32834777.

[Parrique_T-2019-9] Parrique T. , Barth J. , Briens F. , C. Kerschner, Kraus-Polk A. , Kuokkanen A. , Spangenberg J.H. , 2019. Decoupling debunked: Evidence and arguments against green growth as a sole strategy for sustainability. European Environmental Bureau.

[Steffen-2015-10] Steffen, Will; Rockström, Johan; Cornell, Sarah; Fetzer, Ingo; Biggs, Oonsie; Folke, Carl; Reyers, Belinda (15 January 2015). "Planetary Boundaries – an update". Stockholm Resilience Centre. Retrieved 19 April 2020.

[Howes-2017-11] Howes, Michael; Wortley, Liana; Potts, Ruth; Dedekorkut-Howes, Aysin; Serrao-Neumann, Silvia; Davidson, Julie; Smith, Timothy; Nunn, Patrick (2017). "Environmental Sustainability: A Case of Policy Implementation Failure?". Sustainability (بە ئینگلیزی). 9 (2): 165. doi:10.3390/su9020165. ISSN 2071-1050. {{cite journal}}: |hdl-access= requires |hdl= (help)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]