بنەماڵەی جەلیلی
بنەماڵەی جەلیلی (بە عەرەبی: الجليلي) بنەماڵەیەکی شاری مووسڵن کە وەک فەرمانڕەواى کاریگەر لە مووسڵ و عێراق لە نێوان ساڵانی ١٧٢٦ تا ١٨٣٤ وەک کارمەندى ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی خزمەتیان کردووە. جەلیلییەکان شانازی دەکەن بە بەدیھێنانی سەرمایەیەکی بەرچاو لە دامەزراوە ئاییی و چالاکییە خێرخوازییەکان، ھەروەھا سوود گەیاندن بە سیستەمی پشتگیریی و گەشەسەپێدانى بەرچاو لە چالاکی کلتوورى.
| جەلیلی | |
|---|---|
 ئیسماعیل جەلیلی (١٨٦٥- ١٩٣٤) لەگەڵ کوڕەکانى سەدیق جەلیلیى (١٩٠٣-١٩٨٠
) و قەیدار جەلیلى (١٩١٤-١٩٩٥) | |
| Current region | مووسڵ, عێڕاق |
| Members | ئیسماعیل پاشا جەلیلیى و بەشێک لە ناسراوەکانى شارى مووسڵ |
ڕەچەڵەک
دەستکارییەکەم کەسى ناسراو لە جەلیلیەکان، "عەبدولجەلیل کوڕى مەلکا(ن)" بووە کە دەگوترێ لە ئەسڵدا لە حەسنکێف (حصن کیفا)ى ماردین لە سەرووى جزیرى بۆتانەوە هاتووە و گوایە بە ئایین دیان بووە و (لە کۆتایی سەدەی حەڤدەهەمدا) لە ماڵی پاشا ماڵخۆ و کارمەند بوو. دواتر بنەماڵەکە رچەى خۆیان لەناو کۆمەڵگەى موسڵدا داکوتاوە وەک کەسانێکى بەرچاوى بەتوانا لە رووی سیاسی و ئابوورى. بەڵام وەک زانراوە حەسکیف چەندین سەدە پایتەختى میرنشینى میرزادەى مەلکان بوون کە دەگەنەوە ئەیووبیەکان و لە شەڕەفنامە باسیان هاتووە[١]. بۆیە مەزندە دەکرێت کە ئەو جەلیلیانە راستەوخۆ بگەنەوە بنەماڵەى ئەیوبیەکانى مەلکان.[٢]
جەلیلیەکان هاوشانی بنەماڵەی عومەری و موفتی "جەنتڕاڵێکی بچووک و مامناوەندی شار و نوخبەیەکی نوێی زەویدار"یان پێکهێنا، کە بەردەوام بوون لە ئاوارەکردنی کۆنترۆڵی هۆزە گوندنشینەکانی پێشوو. ئەم جۆرە خێزانانە لە ڕێگەی کارگەی تایبەتەوە خۆیان جێگیر دەکەن، کاریگەری و سەروەت و سامانەکانیان لە ڕێگەی کرێی زەوی و باج لەسەر بەرهەمهێنانی شار و گوندەکانەوە چەسپاندووە. بەهێزکردنی "خانەیەکی سیاسی بەهێز بە ڕەزامەندی حکومەتی ناوەندی عوسمانی" خێزانەکانی وەک جەلیلیەکان گەشەیان کرد و بوونە نوخبەی دەسەڵاتدار لەناو پلەبەندییەکی کۆمەڵایەتی چینایەتیی بەرەوپێشچوون، کە بووە هۆی پەرەسەندنی شێوازەکانی زاوزێ و ڕەچەڵەکی تایبەتتر.
