ئەبوو محەممەد ھەمەدانی

ئەبوو محەممەد حەسەن کوڕی ئەحمەد کوڕی یەعقوب هەمەدانی جوگرافیناسێکی موسڵمان بوو، کیمیاناس، شاعیر، فیلۆجی، مێژوونووس و فەلەکناس، لە هۆزی بەنی هەمەدان، ڕۆژئاوای عەمران، یەمەن. یەکێک بووە لە دیارترین نوێنەرەکانی فەرهەنگی ئیسلامی لە دوا قۆناغی خەلافەتی عەباسیدا.  کارەکانی بابەتی زانستی بەرفراوانی سەدەی نۆزدەهەمی نەمسا بوو.

ژیان

وردەکارییە ژیاننامەی ژیانی هەمەدانی کەمن، سەرەڕای کاری زانستی بەرفراوان. وەک ڕێزمانناسێک ناوبانگێکی باشی هەبووە، شیعری زۆری نووسیوە، خشتەی ئەستێرەناسی کۆکردۆتەوە.

پێش لەدایکبوونی خێزانەکەی لە ئەلمەڕەشی ژیاون.  پاشان ڕوویان لە شاری سەنعا کردووە، کە هەمەدانی لە ساڵی ٨٩٣ لەدایکبووە، باوکی ڕێبوار بووە و سەردانی کووفە و بەغدا و بەسرە و عومان و میسری کردووە.  ئەلمەڕەشی لە دەوروبەری تەمەنی حەوت ساڵیدا دەستی کرد بە باسکردنی ئارەزووی سەفەرکردن. تا ڕادەیەک دواتر بەرەو مەککە بەڕێکەوت و لەوێ مایەوە و زیاتر لە شەش ساڵ خوێندنی تەواو کرد، دواتر بەرەو سەعدە بەڕێکەوت.  لەوێدا زانیاری لەسەر خەولان کۆکردۆتەوە.  دواتر دەچێتەوە سنە و حەزی لەو زەوییە دەبێتەوە کە حیمیار بوو، بەڵام بە هۆی بۆچوونی سیاسییەوە بۆ ماوەی دوو ساڵ زیندانی کرا. دوای ئازاد بوونی لە زیندان چووە ڕەیدە بۆ ئەوەی لەژێر پاراستنی هۆزەکەی خۆیدا بژی.  زۆربەی کتێبەکانی لەو کاتەدا کۆکردۆتەوە و تا مردنی لە ساڵی ٩٤٥ لەسەری ماوەتەوە.