ئینسایکڵۆپیدیای کردنەوەکانی شەتڕەنج

ئینسایکڵۆپیدیای کردنەوەکانی شەتڕەنج یان ئکش (بە ئینگلیزی: Encyclopaedia of Chess Openings، یان ECO) سیستەمێکی پۆڵێنە بۆ جووڵەکانی کردنەوە لە شەتڕەنجدا. ئەم زانیارینامە بەشێوەی پەڕتووکێکی پێنج بەرگ بەردەستە (هەروەها وەک بنکەدراوەی کۆمپیوتەر هەیە) کە تیشک دەخاتە سەر کردنەوەکانی شەتڕەنج. جووڵەکان لەو سەدان هەزار یارییەوە وەرگیراوە کە لەنێوان مامۆستاکانی شەترەنجدا ئەنجامدراون کە لێکۆڵینەوەیان بۆ کراوە لە بڵاوکراوەی Chess Informant لە ١٩٦٦دا پاشان پێداچوونەوەی بۆ کراوە لەلایەن یاریزانانی شەتڕەنجەوە.

ئینسایکڵۆپیدیای کردنەوەکانی شەتڕەنج
کورتەناو	ECO
چەشن	ئینسایکڵۆپیدیا
دانەر	various authors
زمان	زمانی سربی
ڕێکەوتی بڵاوکردنەوە	١ی کانوونی دووەمی ١٩٧٤
تاگی "ستەک ئێکسچەینج"	https://chess.stackexchange.com/tags/eco
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

چاپی ٥ی ئکش. یەک هێلی جووڵەکان واتای ئەوە دەگەیەنین کە سەرەتای کردنەوە 1.d4 Nf6 2.c4 e6 لەخۆ دەگرێت. هێلی دووەم ئەوە دەگەیەنێت کە کردنەوەکانی 1.d4 Nf6 2.c4 g6 لەخۆ دەگرێت، بەبێ d5-d7 ی پێشینە.

کردنەوەکان

چاپی A: باڵە کردنەوەکان

• کردنەوەی ئینگلیزی
• بەرگری بێنۆنی
• بەرگری هۆڵەندی
• کردنەوەی ڕێتی
• گامبتی بێنکۆ
• بەرگری هیندی کۆن
• کردنەوەی بێرد
• کردنەوە ناباوەکان، هتد.

چاپی B: یارییە نیمچەکراوەکان جگە لە بەرگری فەڕەنسی

• بەرگری سیسیلی
• بەرگری کارۆ-کان
• بەرگری پیرتز
• بەرگری ئاڵخین
• بەرگری مۆدێرن
• بەرگری ئیسکەندەناڤی، هتد.

چاپی C: یارییە کراوەکان و بەرگری فەڕەنسی

• ڕووی لۆپێز
• بەرگری فەڕەنسی
• بەرگری پێترۆڤ
• گامبتی شا
• بەرگری فیڵیدۆر
• ئیتاڵی (ژویکۆ پیانۆ، گامبتی ئیڤانز، و جووتە ئەسپ)
• یاری سکۆتلەندی
• یاری چوارە ئەسپ، هتد.

چاپی D: یارییە داخراوەکان و یارییە نیمچەداخراوەکان

(بەلەخۆگرتنی بەرگری گرونفیڵد بەبێ بەرگرییە هیندییەکانی دیکە)

• گامبتی شالیار
  • پەسەندکراو
  • پەسەندنەکراو (بەرگری سلاڤ، ئۆرتۆدۆکس، بەرگری تەراش، تارتاکئۆوەر، دژەگامبتی ئەلبین، هتد.)
• بەرگری گرونفیڵد
• یاری سەربازی شالیار، هتد.

چاپی E: بەرگرییە هیندییەکان

(جگە لە بەرگری گرونفیڵد و بەرگری هیندی کۆن)

• بەرگری نیمزۆ-هیندی
• بەرگری هیندی شالیار
• بەرگری هیندی شا
• کردنەوەی کەتەلۆنی
• بەرگری بۆگۆ-هیندی، هتد.

کۆدی "ئکش" ی سەرەکی

وتاری سەرەکی: لیستی کردنەوەکانی شەتڕەنج

A

• جووڵە یەکەمینەکانی سپی جگە لە 1.e4 و 1.d4 (کۆد:A00–A39)
• 1.d4 بەبێ 1...d5 و 1...Nf6: وەڵامی ئاسایی بۆ 1.d4 (کۆد:A40–A44)
• 1.d4 Nf6 بەبێ 2.c4: وەڵامی ئاسایی بۆ 1...Nf6 (کۆد:A45–A49)
• 1.d4 Nf6 2.c4 بەبێ 2...e6 و 2...g6: وەڵامی ئاسایی بۆ سیستەمی هیندی (کۆد:A50–A79)
• 1.d4 f5: بەرگری هۆڵەندی (کۆد:A80–A99)

B

• 1.e4 بەبێ 1...c5 و 1...e6 و 1...e5 (کۆد:B00–B09)
• 1.e4 c6: بەرگری کارۆ-کان (کۆد:B10–B19)
• 1.e4 c5: بەرگری سیسیلی (کۆد:B20–B99)

C

• 1.e4 e6: بەرگری فەڕەنسی (کۆد:C00–C19)
• 1.e4 e5: یاری جووتە سەربازی شا (کۆد:C20–C99)

D

• 1.d4 d5: یاری جووتە سەربازی شالیار (کۆد:D00–D69)
• 1.d4 Nf6 2.c4 g6 لەگەڵ 3...d5: بەرگری گروونفیڵد (کۆد:D70–D99)

E

• 1.d4 Nf6 2.c4 e6: سیستمە هیندییەکان لەگەڵ ...e6 (کۆد:E00–E59)
• 1.d4 Nf6 2.c4 g6 بەبێ 3...d5: سیستمە هیندییەکان لەگەڵ ...g6 (جگە لە گروونفیڵد) (کۆد:E60–E99)

چاپی یەکەم

چاپی یەکەم بەم شێوازەی خوارەوە دەرچووە:

• چاپی A: ١٩٧٩
• چاپی B: ١٩٧٥
• چاپی C: ١٩٧٤
• چاپی D: ١٩٧٦
• چاپی E: ١٩٧٨

چاپی D (١٩٧٦) کۆد نووسەر 00–01 ڤلادیمێر باجیرۆڤ 94–95 ڤلادیمێر باجیرۆڤ 60–65 گێدیۆن بارچا 60–65 تایبۆر فلۆریان 70–79 میخایل بۆتڤینییک 98–99 میخایل بۆتڤینییک 70–79 لێڤ ئەبرامۆڤ 98–99 لێڤ ئەبرامۆڤ 56–57 ئێنڤەر بووکیچ 02–05 سردان جڤێتکۆڤیچ 02–05 ڤلادیمێر سۆکۆلۆڤ 31–32 میرۆسلاڤ فیلیپ 45–46 فلۆرین گیۆرگیو 45–46 سێرجیو سامەریان 38–39 ئەیڤارس جیبسڵس 80 ئەیڤارس جیپسڵس 90–91 ئەیڤارس جیپسڵس 58–59 ڤلاستیمیڵ هۆرت 66–69 میخایل جودۆڤیچ 85–89 ئەناتۆڵی کارپۆڤ 43–44 ڤیکتۆر کۆرچنۆی 47–49 ڤیکتۆر کۆرچنۆی 15–19 ئەلێکساندەر کۆتۆڤ 33–34 بێنت لارسن 30 }} ئەلێکساندەر ماتانۆڤیچ 35–36 }} ئەلێکساندەر ماتانۆڤیچ 30 دراگان ئۆگرینۆڤیچ 35–36 دراگان ئۆگرینۆڤیچ 25 میلان ماتولۆڤیچ 25 زدینکۆ کرنیچ 06–09 نیکۆلای مینۆڤ 37–38 نیکۆلای مینۆڤ 40–42 برونۆ پارما 26–29 لێڤ پۆڵوگاڤێسکی 96–97 ڤاسلی سمایسلۆڤ 10–14 ئاڵێکسی سوێتین 20–24 مارک تایمانۆڤ 81–84 ڤوڵفگانگ ئوهڵمان 92–93 ڤوڵفگانگ ئوهڵمان

چاپی E (١٩٨٧) کۆد نووسەر 00–05 یوری ئاڤەرباخ 00–05 یاکۆڤ نێیشتاد 32–37 ڤلادیمێر باجیرۆڤ 67–69 ئایزاک بۆڵیسلاڤسکی 67–69 ڤلادیمێر لێپشکین 27–29 میخایل بۆتڤینییک 47–49 میخایل بۆتڤینییک 27–29 لێڤ ئەبرامۆڤ 47–49 لێڤ ئەبرامۆڤ 97–99 ڕۆبێرت بایەرن 97–99 ئێدمار مێدنس 90–92 ماکس ئیوو 46 میرۆسلاڤ فیلیپ 56–59 میرۆسلاڤ فیلیپ 10–11 ئەیڤارس جیپسڵس 20–23 ئەیڤارس جیپسڵس 95–96 ڤلاستیمیڵ هۆرت 54–55 بۆریسلاڤ ئیڤکۆڤ 52 میخایل جودۆڤیچ 83–84 ئەناتۆڵی کارپۆڤ 83–84 یووری ڕازۆڤایەڤ 43 ئەلێکساندەر ڤۆکۆڤ 50–51 ئەلێکساندەر ڤۆکۆڤ 06–07 زدینکۆ کرنیچ 93–94 زدینکۆ کرنیچ 06–07 سردان جڤێتکۆڤیچ 93–94 سردان جڤێتکۆڤیچ 85–86 بێنت لارسن 87–89 ئاندۆر لیلێنتاڵ 87–89 تایبۆر فلۆریان 08–09 ئەلێکساندەر ماتانۆڤیچ 15–19 ئەلێکساندەر ماتانۆڤیچ 08–09 دراگان ئۆگرینۆڤیچ 15–19 دراگان ئۆگرینۆڤیچ 70–72 نیکۆلای مینۆڤ 76–79 نیکۆلای مینۆڤ 24–26 برونۆ پارما 53 برونۆ پارما 14 لێڤ پۆڵوگاڤێسکی 73–75 لێڤ پۆڵوگاڤێسکی 80–82 یووری ڕازۆڤایەڤ 12–13 ئاڵێکسی سوێتین 30–31 مارک تایمانۆڤ 40–45 مارک تایمانۆڤ 60–63 ڤوڵفگانگ ئوهڵمان 38–39 ڤوڵڤگانگ ئونزیکەر 64–66 ڕۆبێرت وەید

چاپی دووەم

چاپی دووەم بەم شێوازەی خوارەوە دەرچووە:

• چاپی A: ١٩٩٦
• چاپی B: ١٩٨٤
• چاپی C: ١٩٨١
• چاپی D: ١٩٨٧
• چاپی E: ١٩٩١

چاپی B (١٩٨٤)

کۆد	نووسەر
04–05	ڤلادیمێر باجیرۆڤ
18–19	ڤلادیمێر باجیرۆڤ
13–14	میخایل بۆتڤینییک
13–14	لێڤ ئەبرامۆڤ
10	میرۆسلاڤ فیلیپ
12	میرۆسلاڤ فیلیپ
15	میرۆسلاڤ فیلیپ
17	میرۆسلاڤ فیلیپ
36–39	میرۆسلاڤ فیلیپ
70–79	ئێفی گێڵەر
95–99	ئەیڤارس جیبسڵس
20–21	ئێدوارد گووفێڵد
23–26	ئێدوارد گووفێڵد
02–03	ڤلاستیمیڵ هۆرت
80–85	گاری کاسپارۆڤ
30–31	ڤیکتۆر کۆرچنۆی
34–35	ڤیکتۆر کۆرچنۆی
28–29	زدینکۆ کرنیچ
87	زدینکۆ کرنیچ
28–29	سردان جڤێتکۆڤیچ
00–01	بێنت لارسن
16	بێنت لارسن
60–69	ئەلێکساندەر ماتانۆڤیچ
60–69	دراگان ئۆگرینۆڤیچ
06	نیکۆلای مینۆڤ
11	نیکۆلای مینۆڤ
57	جۆن نەن
88–89	جۆن نەن
07–09	برونۆ پارما
44	لێڤ پۆڵوگاڤێسکی
50–53	لێڤ پۆڵوگاڤێسکی
86	لێڤ پۆڵوگاڤێسکی
90–94	لێڤ پۆڵوگاڤێسکی
96	لێڤ پۆڵوگاڤێسکی
27	ئاڵێکسی سوێتین
54–56	ئاڵێکسی سوێتین
58–59	ئاڵێکسی سوێتین
22	ئێڤگێنی سڤێشنیکۆڤ
33	ئێڤگێنی سڤێشنیکۆڤ
40–43	مارک تایمانۆڤ
45–49	مارک تایمانۆڤ
32	ڤوڵفگانگ ئوهڵمان

سەرچاوەکان

• Matanović, Aleksandar; Molorović, Milivoje; Božić, Aleksandar (1971). Classification of Chess Openings. Chess Informant.
• Abramov, Lev; Bagirov, Vladimir; Botvinnik, Mikhail; Cvetkovic, Srdan; Filip, Miroslav; Geller, Efim; Gipslis, Aivars; Gufeld, Eduard; Hort, Vlastimil; Kasparov, Garry; Korchnoi, Viktor; Krnic, Zdenko; Larsen, Bent; Matanović, Aleksandar; Minev, Nikolay; Nunn, John; Parma, Bruno; Polugaevsky, Lev; Suetin, Alexey; Sveshnikov, Evgeny; Taimanov, Mark; Ugrinovic, Dragan; Uhlmann, Wolfgang (1984). Encyclopedia of Chess Openings, volume B (2nd ed.). Belgrade: Chess Informant. ISBN 0-7134-3716-2.

ٍٍ