ئێش، ژان، ئازار یان دەرد دیاردەیەکی ئاڵۆزە کە چەند ھۆکارێک بەشدارن لە ورووژاندنی و ھەستپێکردنی و وەڵامدانەوەی، ئامانجی سروشتی ئەم دیاردەیەش کە ئاگادارکردنەوەیە بە بوونی مەترسیەکی ناوخۆیی یان دەرەکی کە ھەڕەشە لە جەستە دەکات بە نەگۆڕی. سەبارەت بە ئازاری جەستەیی چێوە دەمارەکان ھەڵدەستن بە گواستنەوەی ھەستێکی کارتێکەر کە بە ئازارە بۆ مێشک، چێوە کۆئەندامی دەمار لە ڕووکەشی جەستەدا بڵاوبۆتەوە و لەوێشەوە بۆ مێشک درێژ دەبێتەوە. ئەم ناوەشی لێنراوە بۆ جیاکردنەوە لە ناوەندە کۆئەندامی دەمار کە ناگاتە ڕوکەشی لەش، ئەم چێوە دەمارە تەنھا ھەستکردن بە ئازار (یان بوونی سەرچاوەی ئازار) بۆ مێشک ناگوازێتەوە، بەڵکو ھەستە جۆراوجۆرەکان دەگوازێتەوە، کەیارمەتی مرۆڤ دەدات بە ھەست کردن بەوەی لە ژینگەی دەوروپشتیدایە تاوەکو وەڵامدانەوەی گونجاوی بۆی ھەبێت وەکو ھەستکردن بە سەرما و گەرما، بەرکەوتنی سوک و بەھێز، لێکخشان و ھەستەکانی تر، ئەو چێوە دەمارانەی کە ھەستەکان بۆ مێشک دەگوازنەوە بە دەمارەکانی ھەست ناسراون بۆ جیاکردنەوەیان لەو چێوە دەمارانەی کە فەرمانەکانی مێشک بۆ ماسولکە و جومگەکانی جووڵە دەگوازنەوە و بە دەمارەکانی جووڵە ناسراون.
ھەریەکەلە دەرونناسی کەنەدی ڕۆناڵد میلزاک و زانای فیسیۆلۆژی ئینگلیزی پاترێک دۆڵ بیردۆزێکیان بۆ ڕاڤەکردنی دیاردەی ئازار داناوە ناویان ناوە بیردۆزی دەروازە، بەپێی ئەم تێواریانە دڕکە پەتک شتێکی وەک دەروازەی تێدایە کە بەھۆی ھەستەکانی گوازراوە بەھۆی ھەستە دەمارەکان و فەرمان ھاتووەکانی مێشک دەبێتەوە، دڕکەپەتک بەشێکە لە کۆئەندامی ناوەندەدەمار و لە ناو بۆشایی بڕبڕەی پشتدایە، ھەمووچێوە دەمارەکان بەدڕکە پەتکەوە بەستراونەتەوە، واتە ئەو ھەستەی چێوە دەمارەکان دەیگوازنەوە دەبێت بەدڕکەپەتکدا تێپەڕێت پێش گەیشتنی بەمێشک، ئاگادربوونەوە بەبوونی کارتێکەرێکی بە ئازار و زانینی سروشتی ئازارەکە و ھەستکردن پێی ھەمووی لەمێشکدا ڕوودەدات، ئەمە واتای ئەوە نییە کە مێشک ئازار دەچێژێت، بەڵکو ڕاستی زانستی دەڵێ مێشک ھەستیار نییە بەئازار، مانای وایە مێشک دەمارە راگەیاندنە پێگەیشتووەکەی وەردەگێرێتەوە سەر ھەست کردن بەئازار لەو شوێنەی جەستەی کەوتوەتە بەر کاریگەری کارتێکەرە بە ئازارەکە بە گوێرەی ھەمان بیردۆز، ئەو ھەستە جۆراوجۆرانەی، کە چێوە کۆئەندامی دەمار دەیگوازێتەوە لە وانەیە بێتە ھۆی داخستنی دەروازە لە دڕکە پەتکدا یان کردنەوەی.
تابلۆی سەر ئێشە لەلایەن جۆرج کرۆشانک
ئەم وتارە سەبارەت بە ئازار نووسراوە. بۆ بینینی وتارە هاوشێوەکان بڕوانە ئازار (ڕوونکردنەوە).
