کۆمەڵکوژیی ڕەواندز
کۆمەڵکوژیی ڕەواندز لەلایەن ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی، خۆبەخشانی ئاشووری و ئەرمەنی و ھاوپەیمانەکانیانەوە ئەنجامدرا. لە ماوەی مانگی ئایاری ساڵی ١٩١٦، موسڵمانانی کوردی ڕەواندزی کردە ئامانج و بە مەزەندەکردنی ٨ ھەزار کورد کوژراون، کە ٨٠٪ی شارەکە بوون و تەواوی شارەکە وێران و تاڵان کراوە.
| کۆمەڵکوژیی ڕەواندز | |
|---|---|
| شوێن | ڕەواندز |
| ڕێکەوت | ئایاری ١٩١٦ |
| ئامانج |
|
| جۆری ھێرش | کۆمەڵکوژییەکی لەڕادەبەدەر، پاکتاوی نەتەوەیی |
| قوربانی | ٨،٠٠٠ کورد |
| تاوانباران |  ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی خۆبەخشە ئاشوورییەکان خۆبەخشە ئەرمەنییەکان |
| داکۆکیکەر(ان) |  خەڵکی ڕەواندز و خۆبەخشانی دیکەی کورد |
کۆمەڵکوژییەکە
دەستکاریلە کاتێکدا جەنگی جیھانیی یەکەم وەک لە ساڵی ١٩١٥دا بەردەوام بوو، ڕووسەکان بە یارمەتی ئاشوورییەکان و ئەرمەنییەکان ھێرشیان کردە سەر شاری ڕەواندز.[١] ڕووسەکان و ھاوپەیمانە ئاشووری و ئەرمەنییەکانیان، ٨٠٪ی دانیشتوانی موسڵمانی کورد ئەو شارەیان کۆمەڵکوژ کرد، دوای ڕووخانی شارۆچکەکە، تەنیا لەسەدا ٢٠ی دانیشتوانی موسڵمانی کورد توانیان بژین.[٢] کوردەکانی ڕەواندز ھەموویان تەقەیان لێ نەکرا، ھەندێکیان فڕێدرانە ناو گەرووی بەناوبانگی ڕەواندزەوە. ھەروەھا زۆرێک لە ژنانی کورد تەنھا بۆ ئەوەی دەستدرێژی نەکرێنە سەر لەلایەن سەربازەکانەوە بازیان دا تا مردن.[٣] تەواوی شاری ڕەواندز وێران بوو جگە لە ناوچە دەوڵەمەندەکان، کە سەربازانی ڕووسیا و ئاشووری و ئەرمەنی ئەو ماڵانەیان وەکو جێگا بەکارھێنا و دواتر پێش ئەوەی ڕۆیشتنیان تاڵانیان کرد. کوردەکانی ھەولێر و کۆیە و ڕانیە خۆبەخشانە ھاتنە ڕەواندز بۆ بەرگریکردن لە کورد لە ڕەواندز. سەربازە ڕووسی-ئاشووری-ئەرمەنی نەیانتوانی چیای کۆڕەک بگرن و دوای دوو بۆ سێ مانگ بەھۆی بەرخۆدانی قورسی کوردەوە ناچاربوون بکشێنەوە.[٤] سیخوڕی بەریتانی ئێدوارد نۆئێل دوای چەند مانگێک لە کۆمەڵکوژییەکە سەردانی ڕێڤاندیزی کرد و ڕاپۆرتێکی فەرمی پێشکەش بە پاشای ئینگلتەرا کرد. لە ڕاپۆرتەکەدا هاتووە "گەشتیارێک کە سەردانی ناوچەکانی ڕاڤاندوز و نێلی کردووە، بەڵگەی بەرفراوان و بەرفراوانی دۆزیوەتەوە لەسەر ئەو دڕندەییانەی کە مەسیحییەکان دژی موسڵمانان ئەنجامیانداوە". هەروەها ئەرمەنی و سوریای بە "سوپای تۆڵەسەندنەوەی مەسیحی" ناوبرد.[٥] کێنێس مەیسۆن، سەرباز و سیخوڕی بەریتانی، ڕایگەیاندووە کە "لە نێوان ڕاڤاندوز و دەروازەی گاراڤوشینکێ، هیچ گوندێکی بێ دانیشتوو نییە، زۆربەیان بە تەواوی وێران بوون".[٦]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «Assyrians & the Assyrian Identity in the Ottoman Empire». Zinda magazine. ١٦ی تشرینی دووەمی ١٩٩٩. لە ٦ی ئەیلوولی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
- ^ Shattering Empires: The Clash and Collapse of the Ottoman and Russian Empires 1908-1918, Michael A. Reynolds, page 158, 2011. Quote "The Russian's local allies often abetted this line of thinking. One Assyrian officer urged his superiors to drop the Russian rule of concilatings one's enemy peacefully in favor of all-out warfare on Muslims. The British Major E. W. C Noel described the extermination of the town of Rowanduz and the wholesale massacre of its [Muslim] inhabitants by what he dubbed Christian Army of Revenge of Agha Petros as one example of a long record of outrages
- ^ MassisPost (٢٨ی تەممووزی ٢٠١١). «The Kurds and the Armenian Genocide • MassisPost». MassisPost (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ١٨ی ئازاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.
- ^ Hay، Rupert (1921). Two Years in Kurdistan: Experiences of a Political Officer, 1918-1920. pp. 192.
- ^ A.، Weems, Samuel. Armenia Secrets of a "Christian" terrorist state : the Armenian great deception series volume 1. p. 28. ISBN 0-9719212-3-7. OCLC 1030931191. لە 2022-02-04 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2023-03-22 ھێنراوە.
{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە فرەکان: authors list (بەستەر) - ^ «Central Kurdistan» (PDF). The Geographical Journal. 54 (6). Wiley, The Royal Geographical Society: 331. 1919.
{{cite journal}}:|first=missing|last=(یارمەتی)