کرۆماتۆگرافی

کرۆماتۆگرافی شێوازێکە لە کیمیادا بۆ جیاکردنەوەی پێکھاتەکانی تێکەڵەیەک بە تێپەڕاندنی قۆناغێکی جووڵاو بەسەر قۆناغێکی وەستاودا. لەم شێوازەدا بەزۆری تێکەڵەی شلە یان گازی بە بۆری یان تۆڕێکدا تێدەپەڕێت؛ خێرایی جووڵەی پێکھاتەکانی تێکەڵەی ناو بۆری یان تۆڕەکە جیاوازە (بەپێی توخمەکانی دیواری ناوەوەی بۆری یان تۆڕەکە)، لە ئەنجامدا تێکەڵەکە دابەش دەکرێت بەسەر پێکھاتەکاندا و ھەر پێکھاتەیەک بە جیا لادەبرێت. لە کرۆماتۆگرافیدا دوو قۆناغ ھەیە، قۆناغی وەستاو و قۆناغی جووڵاو، قۆناغی وەستاو لە ڕاستیدا پێکھاتەکانی ناو بۆرییەکە یان تۆڕی جیاکردنەوە، و قۆناغی جووڵاو پەیوەندی بەو مادەیەوە ھەیە کە دەیەوێت شیکاری بکرێت و پاک بکرێتەوە. قۆناغی وەستاو دەتوانێت شلە یان ڕەق بێت، کە دابەش دەکرێن بەسەر کرۆماتۆگرافی مژینی ڕووکار و کرۆماتۆگرافی دابەشکردن بە پشتبەستن بە ڕەق یان شلە. بنەمای جیابوونەوە لە کرۆماتۆگرافیدا جیاوازە، جیاکردنەوە لەسەر بنەمای کێشی گەردیلەیی و جیاکردنەوە لەسەر بنەمای نزیکایەتی لەگەڵ قۆناغی وەستاو گرنگترینی ئەم بنەمایانەن. کرۆماتۆگرافی زاراوەیەکی گشتییە کە لە تاقیگەکاندا بۆ جیاکردنەوەی پێکھاتەکان بەکاردێت. ئەم ئاوێتە لە شلەیەکدا دەتوێتەوە کە پێی دەوترێت قۆناغی جووڵاو و لەلایەن پێکھاتەیەکی دیکەوە دەگیرێت کە پێی دەوترێت قۆناغی وەستاو. پێکھاتە جیاوازەکانی ئەم پێکھاتەیە بە خێرایی جیاواز دەجوڵێن و ئەمەش دەبێتە ھۆی جیابوونەوەی ئەم تەنۆلکانە. جیاکردنەوە لەسەر بنەمای جیاکردنەوەی جیاوازی نێوان قۆناغی جووڵاو و جێگیرە. جیاوازی ورد لە بەھای دابەشکردنی ئاوێتەیەک لە قۆناغی وەستاودا دەبێتە ھۆی جیابوونەوەی پێکھاتەکان. کرۆماتۆگرافی دەتوانێت سەرەتایی یان شیکاری بێت. مەبەست لە کرۆماتۆگرافی سەرەتایی جیاکردنەوەی پێکھاتەکانە بۆ بەکارھێنانی پێشکەوتوو. ئەمەش لە کاتێکدایە کە کرۆماتۆگرافی شیکاری بە شێوەیەکی ئاسایی لەسەر کۆمەڵەیەکی بچووک لە ماددە ئەنجام دەدرێت و بەکاردێت بۆ پێوانەکردنی ڕێژەی شیکارەکان لە تێکەڵەیەکدا. ئەم دووانە ڕێژەیین لەگەڵ یەکتر و دژایەتی یەکتر ناکەن.

مێژوو

کرۆماتۆگرافی بە شێوەیەکی بەرفراوانترین شێوازی جیاکردنەوەی ماددە شیکارییەکان بەکاردێت، کە لە ھەموو لقەکانی زانستدا بەکارھێنانی ھەیە. کرۆماتۆگرافی کۆمەڵەیەکی ھەمەچەشن و گرنگ لە شێوازەکانی جیاکردنەوەی ماددە لەخۆدەگرێت و ڕێگە بە جیاکردنەوە و جیاکردنەوە و دەستنیشانکردنی پێکھاتە نزیکەکانی تێکەڵە ئاڵۆزەکان دەدات، زۆرێک لەم جیاکردنەوەانە بە ڕێگەی دیکە مەحاڵن. کرۆماتۆگرافی (کرۆماتۆس = ڕەنگ، گرافین = نووسین) تەکنیکێکی فرە ھەنگاوییە کە لەسەر بنەمای جیاوازی مادەکان لە ھەڵمژینی لەسەر پلێتێک یان توانەوەی لە فیلمێکی شلەی تەنکدا دامەزراوە.

سەرچاوەکان

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Chromatography»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣.