کاریکاتێر

کاریکاتێر بریتییە لە وێنەیەکی دروستکراو کە تایبەتمەندییەکانی کێشان و ڕەنگی بە شێوەیەکی سادە یان زیادەڕەوی لە ڕێگەی کێشان، پێنووس، یان وێنەکێشانی ھونەریی تر نیشان دەدات (بەراوردی لەگەڵ: کارتۆن). کاریکاتێر دەکرێ بۆ تانەلێدان، سپاسکردن یان خزمەت بە ئامانجێکی سیاسی بێت، یان تەنھا بۆ کات بەسەربردن، یانیش بۆ تێکەڵەیەک لە ھەردووکی بکێشرێت. کاریکاتێری سیاسەتمەداران بە شێوەیەکی باو لە ڕۆژنامە و گۆڤارەکانی ھەواڵدا وەک کارتۆنی سیاسی بەکاردەھێنرێت. لە ئەدەبدا کاریکاتێر بریتییە لە نوێنەرایەتییەکی شێواوی مرۆڤ بە شێوەیەک کە ھەندێک تایبەتمەندی زیادەڕەوی تیادا ھەیە و ھەندێکی دیکەشیان زۆر سادەتر دەردەکەون.

نموونەیەک لە کاریکاتێری سیاسی

وشەناسی

ئەم زاراوەیە لە caricareی ئیتاڵی وەرگیراوە، بۆ پڕیی یان بارکردن. پێناسەیەکی سەرەتایی دەربارەی ئەمە ھاتووە لە کتێبی ڕەوشتی مەسیحی پزیشکی ئینگلیز تۆماس براوندا، کە دوای مردنی لە ساڵی ١٧١٦دا بڵاوکراوەتەوە:

«بە ڕەوشتی چوار پێ خۆت مەخەرە بەر کێشانی ئەھریمەنیانە و نوێنەرایەتی کاریکاتورا.»

بەم پێیە وشەی "caricature" لە بنەڕەتدا بە واتای "وێنەی پڕکراو" دێت. تا ناوەڕاستی سەدەی نۆزدەھەم، بە شێوەیەکی باو و بە ھەڵە پێیان وابوو کە ئەم زاراوەیە ھەمان ڕەگ و ڕیشەی 'charcuterie'ی فەڕەنسی ھەیە، کە پێدەچێت ھۆکارەکەی ئەوە بێت ھونەرمەندانی سەر شەقامی پاریس لە وێناکردنی تەنزئامێزی کەسایەتییە گشتییەکاندا گۆشتیان بەکارھێناوە.

بەکارھێنانی سەردەمیانە

کاریکاتێرێکی مۆدێرن و سەرشەقامی پیاوێک (ساڵی ٢٠١٠)

لە پاڵ تەنزە سیاسی و کەسایەتییە گشتییەکاندا، زۆربەی کاریکاتێرە ھاوچەرخەکان وەک دیاری یان یادگاری بەکاردەھێنرێن، زۆرجار لەلایەن فرۆشیارانی سەر شەقامەکانەوە دەکێشرێن. بە پارەیەکی کەم دەتوانرێت کاریکاتێرێک بەتایبەتی (و بە خێرایی) بۆ کڕیارێک لەلایەن وێنەکێشێکی شارەزا لەو بوارە بکێشرێت. ئەمانە لە پێشانگای سەر شەقامەکان و کەرنەڤاڵەکان و تەنانەت ئاھەنگی ھاوسەرگیریشدا ناوبانگیان دەرخستووە.

ئەمانەش ببینە

• کارتۆن
• زانستی فیراسە
• تەنز
• میم