ڕایشی گەورەی جێرمەنی
ڕایشی گەورەی جێرمەنی (بە ئەڵمانی: Großgermanisches Reich)، بە شێوازی فەرمی بە ڕایشی گەورەی جێرمەنیی نەتەوەی ئەڵمان ناسراوە (بە ئەڵمانی: Großgermanisches Reich deutscher Nation),[١] ناوی فەرمی ئەو دەوڵەتە سیاسییە بوو کە ئەڵمانیای نازی ھەوڵیدا لە ئەورووپا لە کاتی جەنگی جیھانیی دووەمدا دایبمەزرێنێت.[٢] بانگەشەی ناوچەکانی خاکی ڕایشی جێرمەنیی گەورە بە تێپەڕبوونی کات گۆڕانکاری بەسەردا ھاتووە. لە پاییزی ساڵی ١٩٣٣دا ئەدۆڵف ھیتلەر ئەڵمانیای گەورەی بە لکاندنی خاکەکانی بۆھیمیا و ڕۆژاوای پۆڵەندا و نەمسا پۆلێن کرد.[٣]
چاوەڕوان دەکرا ئەم ئیمپراتۆرییەتییە پان ئەڵمانییە بە کردەوە ھەموو ئەورووپای جێرمانی لە خاکێکی فراواندا ئاسمیلە بکات. لە ڕووی خاکییەوە، ئەمانە ڕایشی جێرمەنی فەرمی لەخۆ گرتووە: ئەڵمانیای پێش ساڵی ١٩٣٨، نەمسا، بۆھیمیا، مۆراویا، سیلێسیای چیک، ئەلزاس-لۆرین، ستیریای خواروو، کارنیۆلای سەروو، کارینتیای باشوور، دانزیگ، پۆڵەندا، ھۆڵەندا، فلاندێرسی بەلجیکا، لۆکسمبۆرگ، دانیمارک، نەرویژ، سوید، ئایسلەند، لیختنشتاین و بەشێکیش لە ئەڵمانی زمانەکانی سویسرا.[٤]
ناو دەستکاری
ناوی ھەڵبژێردراوی ئیمپراتۆرییەتییە خەیاڵییەکە، ئاماژەیەک بوو بۆ ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمیی پیرۆز (لە نەتەوەی ئەڵمانیا) کە لە سەدەکانی ناوەڕاستدا بوونی ھەبووە، و لای مێژوونووسانی نازی بە ڕایشی یەکەم ناسراوە.[٥] ھیتلەر سەرسام بووە بە ئیمپراتۆری فرانکیشی شارلمان بەھۆی کلتوور و دەسەڵاتەکانی ڕێکخستن و دەستبەرداربوونی مافەکانی تاک،[٥] ئەمەش کاریگەری خستە سەر بەکارھێنانی ناوی ڕایش یاخود ڕیش بۆ ئەڵمانیای گەورە.
بەستەرە دەرەکییەکان دەستکاری
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ Cowie, Stuart (ndg) "To what extent was the outbreak of World War Two, a consequence of failures in British Foreign Policy?" Academia.edu
- ^ Elvert 1999, p. 325.
- ^ Majer, Diemut (2003). "Non-Germans" under the Third Reich: the Nazi judicial and administrative system in Germany and occupied Eastern Europe with special regard to occupied Poland, 1939—1945. JHU Press. pp. 188–189. ISBN 0-8018-6493-3..
- ^ Rich 1974, pp. 401–402.
- ^ ئ ا Hattstein 2006, p. 321.
