پۆسێدۆن
پۆسێدۆن (بە ئینگلیزی: Poseidon)یەکێک بوو لە دوانزە ئۆڵۆمپیەکان لە ئاینی یۆنانی کۆن و میتۆلۆژیای یۆنانیدا، سەرۆکایەتی دەریا و زریان و بوومەلەرزە و ئەسپەکانی دەکرد.[١] پارێزەری دەریاوانان و پارێزەری زۆرێک لە شاری یۆنانییەکان بووە. لە ئاینی سەردەمی یۆنانی ئۆڵۆمپیاد، پۆسێدۆن وەک خوداوەندێکی سەرەکی لە پایلۆس و تیبس ڕێزی لێدەگیرا، بە نازناوی ئاینی "زەوی لەرزێنەر"؛[٢] لە ئەفسانەی ئارکادیای گۆشەگیردا پێدرا، پەیوەندی بە دیمیتر و پەرسێفۆنەوە هەیە و وەک ئەسپێک و وەک خوداوەندی ئاوەکان ڕێزی لێدەگیرا.[٣] پۆسێدۆن هەردوو پەیوەندییەکەی لەنێو زۆربەی یۆنانیەکان پاراست: وەک ڕامکەر یان باوکی ئەسپەکان سەیر دەکرا، کە بە لێدانی چەقۆ سێ سەرەکەی کانیاوێکی دروست دەکرد (بە زمانی یۆنانی، زاراوەی هەردووکیان پەیوەندییان بەیەکەوە هەیە).[٤] هاوتا ڕۆمانییەکەی بریتییە لە نەپتون.
ھۆمیرۆس و هیسیۆد پێشنیاری ئەوە دەکەن کە پۆسێدۆن بووە بە پاشای دەریا لە دوای ڕووخاندنی کرۆنۆسی باوکی، جیهان بە تیروپشک لە نێوان سێ کوڕەکەی کرۆنۆسدا دابەش بوو؛ زیووس ئاسمان و هادێس جیهانی ژێرزەوی و پۆسێدۆن دەریای پێدرا، زەوی و چیای ئۆڵۆمپیش سەر بە هەر سێ کەسەکە بوون.[٥][٦] لە ئیلیادی ھۆمیرۆسدا، پۆسێدۆن لە کاتی جەنگی تەروادە پشتگیری یۆنانیەکان دەکات لە کە لە دژی تەروادەکانە؛ لە ئۆدێسادا، لە کاتی گەشتە دەریاییەکان لە ترۆیاوە بۆ ماڵەوە بۆ ئیتاکا، پاڵەوانی یۆنانی ئۆدیسێس تووڕەیی پۆسێدۆن وروژێنێت بە کوێرکردنی کوڕەکەی، سایکلۆپس پۆلیفیموس، لە ئەنجامدا پۆسێدۆن بە زریان سزای دەدات، کە دەبێتە هۆی لەدەستدانی تەواوەتی کەشتی و هاوڕێکانی، و دواخستنی گەڕانەوەی بۆ دە ساڵ. هەروەها پۆسێدۆن بابەتی سروودێکی ھۆمیرۆسیشە. لە کتێبی (تیمایۆس و کریتیاس)ی ئەفلاتووندا، دوورگەی ئەفسانەیی ئەتلانتیس، دۆمەینی پۆسێدۆن بووە.[٧][٨][٩]
بەپێی ئەفسانە، ئەتینا دوای کێبڕکێیەک لەگەڵ پۆسێدۆن بووە خوداوەندی پارێزەری شاری ئەسینای پایتەخت، هەرچەندە لە ئەکرۆپۆلیسدا مایەوە لە شێوەی جێگرەوەی خۆیدا، ئێرێختیۆس، دوای شەڕەکە، پۆسێدۆن لافاوێکی ئەهریمەنیی نارد بۆ دەشتی ژێرزەمین بۆ ئەوەی سزای ئەسینییەکان بدات بەهۆی ئەوەی ئەویان هەڵنەبژاردووە.[١٠]
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ Burkert 1985, pp. 136–139.
- ^ Burkert 1985, pp. 136–139.
- ^ Seneca quaest. Nat. VI 6 :Nilsson Vol I p.450
- ^ Nilsson Vol I p.450
- ^ Burkert 1985, pp. 136–139.
- ^ Hesiod, Theogony 456.
- ^ Plato (1971). Timaeus and Critias. London, England: Penguin Books Ltd. pp. 167. ISBN 9780140442618.
- ^ Timaeus 24e–25a, R. G. Bury translation (Loeb Classical Library).
- ^ Also it has been interpreted that Plato or someone before him in the chain of the oral or written tradition of the report accidentally changed the very similar Greek words for "bigger than" ("meson") and "between" ("mezon") – Luce, J.V. (1969). The End of Atlantis – New Light on an Old Legend. London: Thames and Hudson. p. 224.
- ^ Burkert 1983, pp. 149, 157.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە پۆسێدۆن تێدایە. |