مویز الدین قەیقاباد
مویز و دین قەیقاباد (١٢٦٩ – ١ی شوباتی ١٢٩٠، حوکمڕانی ١٢٨٧-١٢٩٠) دەیەمین سوڵتانی شانشینی مەملوک (شانشینی کۆیلە) بووە. کوڕی بوغرا خان سوڵتانی سەربەخۆی بەنگال بوو، هەروەها نەوەیەکی غیاس و دین بالبان بوو (١٢٦٦-١٢٨٧).
| مویز الدین قەیقاباد | |
|---|---|
 دراوی مویز و دین سەردەم | |
| ١٠ سوڵتانی دەهلی. | |
| فەرمانڕەوایی | ١٢٨٧ – ١ی شوباتی ١٢٩٠ |
| پێشوو | غیاس الدین بالبان |
| جێگر | شەمسەدین کەیومەرس |
| منداڵ(ەکان) | شەمسەدین کەیومەرس |
| خانەدان | شانشینی ماملوک (دەلهی). |
| باوک | ناسرودین بوغراخان |
| لەدایکبوون | 1269 بەنگال |
| مردن | 1ی شوباتی 1290 (تەمەن 20-21 ساڵ) دەلهی، هیندستان |
| ئایین | ئیسلام |
پاشخانی مێژوویی
دەستکاریدوای مردنی محەممەد خان کوڕەکەی، لە ساڵی ١٢٨٦ لەسەر دەستی مەغۆلەکان لە کاتی شەڕی ڕووباری بیاس، غیاس و دین بالبان لە حاڵەتێکی شۆکدا بوو کە نەگەڕێتەوە. لە ڕۆژانی کۆتاییدا تەلەفۆنی بۆ کوڕەکەی بوغراخان کرد کە ئەوکات حاکمی بەنگال بوو، بۆ ئەوەی لەگەڵیدا بمێنێتەوە، بەڵام بەهۆی سروشتی توندی باوکیەوە خۆی خلیسکاند بۆ بەنگال. دواجار بالبان نەوە و کوڕی محمد، کای خوسرۆی هەڵبژارد بۆ ئەوەی ببێتە جێنشینی. بەڵام کاتێک بڵبان کۆچی دوایی کرد، فەخرەدین، کۆتڤاڵی دەلهی، کاندیدکردنەکەی وەلا نا و بۆ مویز دین قەیقاباد، کوڕی بوغراخان هەڵبژارد بۆ ئەوەی لەبری ئەوە ببێتە حاکم ، هەرچەندە تەمەنی تەنها 17 ساڵ بوو.[١]
حوکمڕانی
دەستکاریدوای ئەوەی بوو بە سوڵتان، سەرقاڵی ژیانی شەراب و ژنان بوو، ئەو نموونەیەی سوڵتان داینابوو، دەربارەکانیشی پەیڕەوی لێدەکرا. ئەو ئەوەندەی کەسانی پێش خۆی موسڵمان خواپەرست نەبووە، ئەوەندەش سەرنجی لەسەر خوێندنی ئیسلامی نەبووە. سوپاکەی لەگەڵ سوپای بەنگالی باوکی بەنگال لە باکووری بیهار کۆبووەوە، بەڵام بەهۆی خۆشەویستی بۆ باوکی ڕایکرد بەرەو ڕووی تا لە باوەشی گریانەکەی بگرێت. هیچ شەڕێک ڕووی نەدا و پەیماننامەیەکی ئاشتی بەردەوام لە نێوان بەنگال و هیندوستان ڕێککەوت، کە تەنانەت لەلایەن جێنشینەکانیەوە ڕێزی لێگیرا. لە گەڕانەوەیدا بۆ دەلهی، نیزام الدینی گواستەوە بۆ مولتان، بە بینینی دوودڵی ئەم دووەمیان، سوڵتان فەرمانی ژەهراویکردنی دا. جەلال الدین خالجیی وەک فەرماندەیەکی نوێی سوپا دەستنیشان کرد، بەڵام کوشتن و دانانی شەپۆلێکی ناڕەزایەتی لە نێو ئاغاکانی تورکیادا نارد. بە سوودوەرگرتن لەم شتە جەلال دین فیروز سوپاکەی بەرەو دەلهی بردە پێشەوە.[٢][٣]دوای چوار ساڵ لە ساڵی ١٢٩٠ لەلایەن ئاغایەکی خالجی کوژرا. هەروەها کوڕە کۆرپەکەی، کایومارەکان، کوژرا، کۆتایی بە شانشینی ماملووک و هاندانی شۆڕشی خالجی.[٤]
دراوی دراو
دەستکاریمویز و دین قەیقاباد دراوی بە زێڕ و زیو و مس و بیلۆن لێدا. زۆر دراوی لە دەلهی و لۆکنۆەوە لێدا.
-
تانکەی زیو لە نەعنای حەزرەتی دێهلی (10.95 گرام) -
بیلۆن ٣ گانی (٣.٣٢ گرام) -
پایکا مس لە ٤٠ ڕاتی (٤.٢ گرام) -
مس ئەدلی (٢ گرام)
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ ڤی.د. مەهاجان (2007). مێژووی هیندستانی سەدەی ناوەڕاست. New Delhi: S Chand. pp. 121, 122. ISBN 8121903645.
{{cite book}}: پارامەتری نەناسراوی|چاپکردن=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی) - ^ V.D. Mahajan (2007). مێژووی هیندستانی سەدەی ناوەڕاست (10th ed.). New Delhi: S Chand. ISBN 8121903645.
{{cite book}}: پارامەتری نەناسراوی|لاپەڕە=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی) - ^ مێژوویەکی هیندستان بەرگی یەکەم. مۆسکۆ، یەکێتی سۆڤیەت: بڵاوکردنەوەی پێشکەوتن. 1979.
{{cite book}}: پارامەتری نەناسراوی|لاپەڕە=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|کۆتا3=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی) - ^ {{Cite book |last=Sen |first=Sailendra |title=کتێبێکی دەرسی مێژووی سەدەی ناوەڕاستی هیندستان |publisher=کتێبی پریموس |year=2013 |isbn=978-9-38060-734-4 |pages=80} }
