مومبای (/mʊmˈbaɪ/ Γ، ماراتی: [ˈmumbəi]، IAST: Muṃbaī؛ هەروەها بە بۆمبای ناسراوە — ناوی فەرمی تا ساڵی 1995) پایتەختی ویلایەتی ماهاراشترای هیندستانە. مومبای ناوەندی دارایی دیفاکتۆ و پڕ دانیشتووترین شاری هیندستانە کە ژمارەی دانیشتوانی شارەکەی بە 12.5 ملیۆن (1.25 کرۆر) مەزەندە دەکرێت.[19] مومبای ناوەندی هەرێمی گەورەی مومبای، شەشەم ناوچەی گەورەیە لە جیهاندا کە ژمارەی دانیشتووانەکەی زیاترە لە ٢٣ ملیۆن (٢.٣ کرۆر) کە لە ژێر هەرێمی گەورەی مومبای دەژین.[20] مومبای دەکەوێتە کەنارەکانی کۆنکان لە کەنارەکانی ڕۆژئاوای هیندستان و بەندەرێکی سروشتی قووڵی هەیە. لە ساڵی ٢٠٠٨دا شاری مومبای وەک شارێکی جیهانی ئەلفا ناوزەد کرا.[21][22] ئەو حەوت دوورگەیەی کە مومبای پێکدەهێنن پێشتر شوێنی کۆمەڵگەی خەڵکی کۆلی زمانی ماراتی بوون.[23][24][25] بۆ چەندین سەدە، حەوت دوورگەی بۆمبای لە ژێر کۆنترۆڵی فەرمانڕەوا ڕەسەنە یەک لە دوای یەکەکاندا بوون پێش ئەوەی ڕادەستی ئیمپراتۆریەتی پورتوگال بکرێن و دواتر لە ساڵی ١٦٦١دا درایە کۆمپانیای ڕۆژهەڵاتی هیندستان، لە ڕێگەی مارەیی کاترین براگانزا کاتێک هاوسەرگیری لەگەڵ چارڵزی دووەمی ئینگلتەرا کرد .[26] . لە ساڵی ١٧٨٢ەوە، شاری مومبای بەهۆی پڕۆژەی هۆرنبی ڤێلاردەوە شێوەی گۆڕدرا،[٢٧] کە ناوچەی نێوان حەوت دوورگەکەی لە دەریاوە وەرگرتەوە.[28] هاوکات لەگەڵ دروستکردنی ڕێگاوبان و هێڵی ئاسنی گەورە، پڕۆژەی نۆژەنکردنەوە کە لە ساڵی ١٨٤٥ تەواو بوو، شاری مومبای گۆڕی بۆ بەندەرێکی گەورەی دەریایی لەسەر دەریای عەرەبی. مومبای لە سەدەی نۆزدەهەمدا بە گەشەسەندنی ئابووری و پەروەردەیی تایبەتمەند بوو. لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا بووە بنکەیەکی بەهێز بۆ بزووتنەوەی سەربەخۆیی هیندستان. لەگەڵ سەربەخۆیی هیندستان لە ساڵی ١٩٤٧ شارەکە خرایە ناو ویلایەتی بۆمبایەوە. لە ساڵی ١٩٦٠، دوای بزووتنەوەی سامیوکتا ماهاراشترا، ویلایەتێکی نوێی ماهاراشترا دروست بوو کە مومبای پایتەخت بوو.[29]

مومبای
بە ئینگلیزی: Mumbai
بەشێکە لەKonkan
دامەزران١ی کانوونی دووەمی ١٥٠٧
ناو بە زمانی فەرمیमुंबई
خوێندنەوەی ئای پی ئەیˈmumbəi
ناونراوە لەدوایMumba
ناسناوی خەڵکMumbaikar
کیشوەرئاسیا
وڵاتھیندستان
پایتەختیمەھاراشترا
دابەشکاریی کارگێڕیمەھاراشترا
ناوچەی کاتیIndian Standard Time
پۆتانی شوێن١٩°٤′٣٣″N ٧٢°٥٢′٣٩″E
نووسینگەی بەڕێوەبردنMayor of Mumbai، Municipal Commissioner of Mumbai
سەرۆکIqbal Singh Chahal
دەسەڵاتBrihanmumbai Municipal Corporation
ئەندامیCreative Cities Network
دانیشتووان١٥٬٤١٤٬٢٨٨
بەرزی لە ئاستی دەریا١٤±١ مەتر
ڕووداوە بەرچاوەکانھێرشەکانی مومبای ٢٠٠٨
ڕووبەر٦٠٣±١ کیلۆمەتر چوارگۆشە
کۆدی پۆستە400001
وێبگەhttps://portal.mcgm.gov.in/
ھاشتاگMumbai، मुम्बई، मुंबई
Geography of topicgeography of Mumbai
ئابووری بابەتeconomy of Mumbai
کۆدی تەلەفۆن0022
کۆدی تابلۆی ئۆتۆمۆبیلMH-01، MH-02، MH-03
Map

مومبای پایتەختی دارایی و بازرگانی [30] و پایتەختی کات بەسەربردنی هیندستانە. هەروەها یەکێکە لە دە ناوەندی بازرگانی سەرەکی جیهان لە ڕووی ڕۆیشتنی دارایی جیهانییەوە،[31] 6.16%ی بەرهەمی ناوخۆیی هیندستان بەرهەم دەهێنێت،[32] و 25%ی بەرهەمی پیشەسازی پێکدەهێنێت، 70%ی بازرگانی دەریایی لە هیندستان (مومبای پۆرت تراست، بەندەری دارامتار و JNPT)،[33] و 70%ی مامەڵە سەرمایەییەکان بۆ ئابووری هیندستان.[34][35] شارەکە دامەزراوە داراییە گرنگەکان و بارەگای سەرەکی کۆمپانیاکانی چەندین کۆمپانیای هیندی و کۆمپانیا فرەنەتەوەییەکانی تێدایە. هەروەها شوێنی هەندێک لە دامەزراوە زانستی و ئەتۆمییە سەرەکییەکانی هیندستانە. هەروەها ئەم شارە شوێنی پیشەسازی سینەمای بۆلیوود و ماراتییە. دەرفەتە بازرگانییەکانی مومبای کۆچبەران لە سەرانسەری هیندستانەوە بۆ خۆیان ڕادەکێشن.

پێشانگا دەستکاری

ئەمانەش ببینە دەستکاری

سەرچاوەکان دەستکاری