قیژاندن
قیژاندن (بە ئینگلیزی: Scream)فیلمێکی خەنجەر وەشاندنی ئەمریکییە لە ساڵی ١٩٩٦ لە دەرھێنانی ویس کراڤن و لە نووسینی کێڤن ویلیامسۆن. لەم فیلمەدا دەیڤید ئارکوێت، نێڤ کامپبێل، کۆرتنی کۆکس، ماتیو لیلارد، ڕۆز مەکگۆوان، سکیت ئۆلریچ و درو باریمۆر ڕۆڵی سەرەکی دەگێڕن. فیلمی قیژاندن لە شارۆچکە بچووکەکەی ئەمریکای وودسبۆرۆدا ڕوودەدات و چیرۆکەکەی قیژاندن با لە سیدنی پرێسکۆت (کامپبێل) خوێندکاری ئامادەیی و ھاوڕێکانی دەکات، کە لە ساڵیادی کوشتنی دایکیدا دەبنە ئامانجی بکوژێکی زنجیرەیی کە جلوبەرگی لەبەردایە و بە بە ڕووخساری ڕووح ناسراوە
ویلیامسۆن، نووسەرێکی خەباتکار لەو کاتەدا، ئیلھامێکی زۆری لە ڕاپۆرتەکانی زنجیرەیەک کوشتن لەلایەن گەینزڤیل
| قیژاندن | |
|---|---|
| دەرھێنەر | ویس کراڤن |
| بەرھەمھێنەر |
|
| نووسەر | کێڤن ویلیامسۆن |
| ئەکتەران |
|
| مۆسیقا | مارکۆ بیلترامی |
| وێنەگری سینەمایی | مارک ئایروین |
| مۆنتاژ | پاتریک لوسیەر |
| کۆمپانیای بەرھەمھێنەر | کۆمپانیای ھوودس |
| بڵاوکردنەوە | دایمێنشن فیلمز |
| دەرچوون |
|
| ماوەی فیلم | ١١١ خوولەک |
| وڵات | ویلایەتە یەکگرتووەکان |
| زمان | ئینگلیزی |
| تێچوون | ١٥ بۆ ١٤ ملیۆن دۆلار |
| داھات | ١٧٣ ملیۆن دۆلار |
ڕیپەرەوە وەرگرت، کاتێک سیناریۆیەکی نووسی کە تەنزێکی لە کلیشەکانی ژانەری کوشتندا کرد کە لە فیلمەکانی وەک ھالۆوین (١٩٧٨)، ھەینی ١٣ی مانگ (١٩٨٠)دا بەناوبانگ بوو و کابوسێک لە شەقامی ئێلم (١٩٨٤). سیناریۆی ویلیامسۆن کە لە ژێر ناوی فیلمی ترسناک پەرەی پێدراوە، بووە بابەتی شەڕێکی چڕ و پڕی داواکاری لەلایەن چەندین ستۆدیۆوە پێش ئەوەی کۆمپانیای میراماکس مافەکانی بکڕێت. سەرەڕای ئەوەی چەندین جار ئەو دەرفەتەی ڕەتکردەوە، بەڵام دوای خوێندنەوەی سیناریۆکە و بێھیوا بوو لە شکستی فیلمی ڤامپایر لە بروکلن (١٩٩٥)، ڕازی بوو دەرھێنانی فیلمەکە بکات. بەشداریکردنی باریمۆر و کۆکس یارمەتیدەر بوو بۆ دەستەبەرکردنی پشتگیری لە ستۆدیۆکە. وێنەگرتنی سەرەکی لە مانگی نیسان تا حوزەیرانی ساڵی ١٩٩٦ لە کالیفۆرنیا بە بودجەیەکی ١٥ ملیۆن دۆلار ئەنجامدراوە. کراڤن توندوتیژییەکانی ناو فیلمەکەی کەمکردەوە دوای ئەوەی لەگەڵ کۆمەڵەی فیلمە جوڵاوەکانی ئەمریکادا تووشی ململانێیەکی گرژ بوو لەسەر ڕیزبەندی ئاڕ ی کە بۆ تەمەنی منداڵ نابێت.
فیلمی قیژاندن لە ٢٠ی کانوونی دووەمی ١٩٩٦ بڵاوکرایەوە، چاوەڕوان نەدەکرا ئاستێکی باش پێشکەش بکات بەھۆی نیگەرانییەکان لە بڵاوکردنەوەی فیلمێکی کوشتن لە کاتێکدا کە بە شێوەیەکی ئاسایی بۆ کات بەسەربردنی جەژن تەرخانکرابوو، بەڵام لە ڕێگەی بەھێزی قسەی دەمەوە نزیکەی ١٧٣ ملیۆن دۆلاری لە سەرانسەری جیھاندا بەدەستھێنا، بووە... سەرکەوتنێکی سەرسوڕھێنەر و یەکێک لە فیلمە زۆرترین داھاتەکانی ساڵ. پێداچوونەوەکان ستایشی ئەدای کاستەکەی و مێتا نوکتەی ناوازەی کرد بەڵام ڕەخنەی توندوتیژی زیادەڕۆیی و نەبوونی جێگەی سەرنجی لە بەرژەوەندی ئەو نوکتەیەی گرت. فیلمەکە یارمەتی بەرزکردنەوەی ژیانی پیشەیی ویلیامسۆنی دا وەک نووسەر و ھەژماری باقی کاستی فیلمەکەی بەرزکردەوە
ئێستا فیلمی قیژاندن بە یەکێک لە گەورەترین فیلمە ترسناک و کوشتن دادەنرێت کە تا ئێستا دروستکراوە. لە ماوەی ساڵانی نەوەدەکاندا دوای دابەزینی ناوبانگ و ناوبانگ و ناوبانگ و ناوبانگەکانی ئەم ژانەرە، شانازیی بەو ژانەرەوە دەکرێتەوە. تا ئێستاش کاریگەر بووە، چونکە بەشداریکردنی باریمۆر یارمەتیدەر بووە بۆ ئەوەی بەشداریکردن لە فیلمە ترسناکەکاندا بۆ ئەکتەرە دیارەکان قبوڵکراوتر بێت و سەرنجڕاکێشیی فیلمە ترسناکەکانی بۆ بینەرانی گەنجتر زیادکردووە. سەرکەوتنی فیلمەکە ڕەسەنەکانی مالتیمیدیای خستەگەڕ، کە پێکھاتووە لە درێژەی فیلمەکانی قیژاندن بەشی دوو (١٩٩٧)، قیژاندن بەشی سێ (٢٠٠٠)، قیژاندن بەشی چوار (٢٠١١)، قیژاندن (٢٠٢٢) و قیژاندن بەشی پێنج (٢٠٢٣)، ھەروەھا بەرنامەیەکی تەلەڤیزیۆنی ئەنتۆلۆژی زنجیرە
چیرۆک دەستکاری
لە شارۆچکە بچووکەکەی وودسبۆرۆ لە ویلایەتی کالیفۆرنیا، خوێندکاری ئامادەیی کەیسی بێکەر کە بە تەنیا لە ماڵەوەیە، کاتێک پەیوەندییەکی تەلەفۆنی لەلایەن کەسێکی نەناسراوەوە پێدەگات. باس لە فیلمە ترسناکەکان دەکەن تا ئەو کاتەی پەیوەندیکەرەکە توندوتیژ دەبێت و ھەڕەشە لە ژیانی دەکات و ئاشکرای دەکات کە خۆشەویستەکەی ستیڤ لە حەوشەکەیدا خۆی گرتووە. پەیوەندیکەرەکە داوای ئەوە دەکات وەڵامی پرسیارەکانی بداتەوە سەبارەت بە فیلمە ترسناکەکان بۆ ئەوەی ژیانی ڕزگار بکات، بەڵام وەڵامێکی ھەڵە دەداتەوە سەبارەت بە ھەینی ١٣ و ستیڤ دەکوژرێت. کاسی ھەوڵدەدات لە ماڵەکە ھەڵبێت، بەڵام لەلایەن کەسێکەوە دەکوژرێت کە جلوبەرگی "ڕووخساری ڕووحی"ی لەبەردایە و تەرمی ڕیخۆڵە دەرھێنراوەکەی بە دارێکەوە ھەڵواسراوە.
میدیاکانی ھەواڵ لەسەر شارۆچکەکە دەستدەکەن بە لێکۆڵینەوەکانی پۆلیس. سیدنی پرێسکۆت ھەرزەکارێک لەگەڵ یەکەم ساڵیادی نزیکبوونەوەی دەستدرێژی و کوشتنی دایکی مۆرین لەلایەن کۆتۆن وێریەوە خەبات دەکات. ئەو زەبر و ئازارە وای لێکردووە نەتوانێت پەیوەندییەکەی لەگەڵ خۆشەویستەکەی بیلی لومیس تەواو بکات. لە کاتێکدا نیل باوکی بۆ کار گەشت دەکات، سیدنی بە تەنیا چاوەڕێی ماڵەوە دەکات بۆ باشترین ھاوڕێی تاتۆم ڕایلی. پەیوەندییەکی پێدەگات کە گاڵتەیان پێدەکات سەبارەت بە مردنی مۆرین و ھێرش دەکرێتە سەری لەلایەن گۆستفەیسەوە، کە تەنھا پێش ئەوەی بیلی لە پەنجەرەکەیەوە بێتە دەرەوە، ون دەبێت. بەڵام کاتێک مۆبایلێکی دادەبەزێت، گومانی لێدەبێت و لەلایەن جێگری پۆلیس دیوی ڕایلی، برای تاتۆم دەستگیر دەکرێت. لە بنکەی پۆلیسدا، سیدنی ڕووبەڕووی ڕۆژنامەنووسی لێکۆڵەر گەیڵ وێزەرز دەبێتەوە، کە بانگەشەی ئەوە دەکات کە مۆرین چەندین پەیوەندی ھەبووە، لەنێویاندا پەیوەندییەک لەگەڵ کۆتۆن و بە ھەڵە تۆمەتبار کراوە بە کوشتنی. سیدنی لە ماڵی تاتۆم دەمێنێتەوە بەڵام پەیوەندییەکی تری گاڵتەجاڕی لەلایەن بکوژەکەوە پێدەگات. شوێنپێی پەیوەندییەکان دەگەڕێتەوە بۆ مۆبایلی نیل بەڵام پۆلیس ناتوانێت شوێنی مۆبایلەکە بدۆزێتەوە.
دوای ئازادکردنی، بیلی لە قوتابخانە ڕووبەڕووی سیدنی دەبێتەوە و زیاتر ناڕەحەت دەکات بە بەراوردکردنی دایکی خەمباری بە مردنی مۆرین. دوای ئەوەی لە دوای کوشتنەکانەوە خوێندن ڕاگرت، بەڕێوەبەری قوتابخانە ھیمبری لە ئۆفیسەکەیدا بە چەقۆ دەکوژرێت. بۆ ئاھەنگ گێڕان بە بۆنەی داخستنی قوتابخانە، ستو ماچەر، خۆشەویستەکەی تاتۆم، لە ماڵە جیاوازەکەیدا ئاھەنگێک سازدەکات. دیوی و گەیڵ چاودێری ئاھەنگەکە دەکەن لە ئەگەری دووبارە دەرکەوتنی بکوژەکە. لە کاتێکدا ھاوڕێی خوێندکاری ئامادەیی ڕاندی میکس وردەکاری یاساکانی ڕزگاربوون لە فیلمێکی ترسناک دەخاتە ڕوو، تاتۆم لە گەراجەکەدا لەلایەن گۆستفەیسەوە بەردەمی پێ دەگیرێت، کە بە دەرگای گەراجەکە دەیچەوسێنێتەوە. دوای ئەوەی کوشتنی ھیمبری دەدۆزنەوە، زۆربەی بەشداربووانی ئاھەنگەکە دەڕۆن بۆ بینینی تەرمی ھەڵواسراوەکەی، نزیکە بەسەر دیوی و گەیڵدا ڕابکەن و بەبێ ئاگاداری خۆیان بەرەو ئۆتۆمبێلە شاراوەکەی نیل ببەن. بیلی دەگاتە ماڵەکە بۆ ئەوەی لەگەڵ سیدنی ئاشت بێتەوە، لەدواجاردا سێکس دەکەن. دوای ئەوە لەناکاو لەلایەن ڕووخسار ڕووحەوە ھێرش دەکرێتە سەریان و بیلی بە چەقۆ دەکوژرێت. سیدنی خۆی لە ڕووخسار ڕووح دەدزێتەوە، کە وێنەگری گەیڵ کێنی دەکوژێت و کاتێک دەگەڕێتەوە دیوی بەر چەقۆ دەدات. گەیڵ کە بە بارھەڵگرەکەی ھەوڵی ھەڵاتن دەدات، دەکەوێتە خوارەوە و لە ھۆش خۆی دەچێت. سیدنی لەناو ماڵەکەدا پەنا دەبات، ستۆ و ڕاندی لە دەرەوە قفڵ دەکات لەکاتێکدا یەکتر تۆمەتبار دەکەن بە بوونی بکوژەکە.
بیلئ کە بەڕواڵەت بریندار بووە دەگەڕێتەوە و ڕێگە بە ڕاندی دەدات بچێتە ژوورەوە پێش ئەوەی تەقە لە شانی بکات، خۆی وەک بکوژ و ستۆ وەک ھاوبەشی خۆی ئاشکرا دەکات. بیلی دان بەوەدا دەنێت کە مۆرینیان کوشتووە، چونکە بۆی دەرکەوتووە کە پەیوەندییەکەی لەگەڵ باوکیدا بەرپرسیارە لە ڕۆیشتنی دایکی. ئەو جووتە نیلیان ڕفاند بۆ ئەوەی لە چوارچێوەی تاوانەکانیاندا بن و بەردەوام بن لە چەقۆ لێدانی یەکتر بۆ ئەوەی خۆیان وەک تاکە ڕزگاربوو نیشان بدەن. بەھۆی گەڕانەوەی گەیڵەوە قسەکانیان دەبڕدرێن، ئەمەش دەرفەت دەدات بە سیدنی کە بیلی بێتوانا بکات و ستۆ بکوژێت بە فڕێدانی تەلەفزیۆنێک لەسەر سەری. بیلی ھەوڵدەدات چەقۆ لە سیدنی بدات، بەڵام لەلایەن گەیڵەوە تەقەی لێدەکرێت. دوای ئەوەی ڕاندی تێبینی دەکات کە بکوژانی فیلمە ترسناکەکان بۆ ترساندنی کۆتایی زیندوو دەبنەوە، بیلی دادەنیشێتەوە و سیدنی تەقە لە سەری دەکات و دەیکوژێت. لەگەڵ بەیانیدا، نیل ڕزگار دەکرێت، دیوی بە ئەمبولانس دەبرێت و گەیڵ ڕاپۆرتێکی ھەواڵی بێ ئامادەکاری سەبارەت بە ڕووداوەکانی شەوەکە پێشکەش دەکات
بەژداربووان دەستکاری
دەیڤید ئارکوێت وەک دیوی ڕایلی: جێگری پۆلیسە کە گەمژە و بەدبەخت[١][٢][٣]
نێڤ کامپبێل وەک سیدنی پرێسکۆت: خوێندکارێکی بەھێز و خۆڕاگری ئامادەیی کە بەھۆی کوشتنی دایکیەوە تووشی ئازار و خەم بووە[٤]
کۆرتنی کۆکس وەک گەیڵ وێزەرز: ڕۆژنامەنووسێکی لێکۆڵینەوەی قسەخۆش و بێبەزەییە[٥][٦][٧]
ماتیۆ لیلارد وەک ستو ماچەر: خۆشەویستە سەرنجڕاکێشە، و باشترین ھاوڕێی بیلی[٨][٩]
ڕۆز مەکگۆوان وەک تاتۆم ڕایلی: باشترین ھاوڕێی سیدنی و خوشکی دیویە[١٠]
سکیت ئولریچ وەک بیلی لومیس: خۆشەویستەکەی سیدنی، کە خاوەنی خولیای فیلمە ترسناکەکانە[١١][١٢]
جەیمی کێنێدی وەک ڕاندی میکس: کەسێکی کۆنەپەرستی فیلمی ترسناک[١٣]
وای. ئێرل براون وەک کێنی: وێنەگری گەیڵ[١٤]
جۆزێف ویپ وەک بێرک: پۆلیسی شارۆچکەکە[١٥][١٦]
لیڤ شرایبەر وەک کۆتۆن وێری: ئەو پیاوەی کە بە کوشتنی دایکی سیدنی سزا دراوە[١٧]
درو باریمۆر وەک کاسی بێکەر: خوێندکاری ئامادەیی[١٨]
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ Riley, Jenelle (2022-01-21). "David Arquette Talks 25 Years of 'Scream,' That Shocking Scene and What's Next". Variety (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-09.
- ^ Macias, Gil (2022-01-14). "'Scream' Veteran David Arquette Is Excited to See Where the Horror Franchise Goes Next". Thrillist (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-09.
- ^ Crucchiola, Jordan (2022-01-27). "Matthew Lillard and Skeet Ulrich Answer All Our Questions About Scream". Vulture (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-09.
- ^ "Revisiting Neve Campbell's iconic performance in 'Scream'". faroutmagazine.co.uk (بە ئینگلیزی). 2022-10-03. Retrieved 2023-12-09.
- ^ McDonald, Michael (2021-12-03). "Scream Reboot Reveals Courteney Cox's Gale Weathers' Current Job". CBR (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-09.
- ^ Nast, Condé (2022-01-12). "Gale Weathers, the Cutthroat Journalist of 'Scream,' Has Terrifyingly Good Style". Vogue (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-09.
- ^ Crucchiola, Jordan (2022-01-27). "Matthew Lillard and Skeet Ulrich Answer All Our Questions About Scream". Vulture (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-09.
- ^ "Scream Recap: The Killers, The Plots, And The Most Memorable Deaths". Empire (بە ئینگلیزی). 2022-11-01. Retrieved 2023-12-09.
- ^ "6 twisted Scream VI fan theories everyone believes after watching that trailer". www.stylist.co.uk. Retrieved 2023-12-09.
- ^ "The Making of 'Scream': Rose McGowan looks back on filming the horror classic". EW.com (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-09.
- ^ Sharf, Zack (2021-10-28). "Skeet Ulrich Thought 'Scream' Was a 'Very Serious Documentary About Two Killers' Before Filming". IndieWire (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-09.
- ^ "A Spoiler-Filled Breakdown of the New 'Scream'". Time (بە ئینگلیزی). 2022-01-14. Retrieved 2023-12-09.
- ^ "Scream Recap: The Killers, The Plots, And The Most Memorable Deaths". Empire (بە ئینگلیزی). 2022-11-01. Retrieved 2023-12-09.
- ^ Santer, Kristen; Horn, Shawn Van (2022-01-05). "The 'Scream' Franchise: All of Ghostface's Kills, Ranked". Collider (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-09.
- ^ "Scream (1996) | BFI". web.archive.org. 2023-02-13. Retrieved 2023-12-09.
- ^ "15 things you (probably) didn't know about Scream". Shortlist (بە ئینگلیزی). 2013-10-17. Retrieved 2023-12-09.
- ^ Jones, Tamera (2022-12-23). "'Scream 2': Kevin Williamson Reveals How the Studio Tried to Change Cotton Weary's Role". Collider (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-09.
- ^ "Drew Barrymore opens up about the brilliance of 'Scream'". faroutmagazine.co.uk (بە ئینگلیزی). 2022-09-06. Retrieved 2023-12-09.