شێرپا
شێرپا یان شێرپایییەکان یەکێکن لە گرووپە ڕەگەزییەکانی تێبت، بە ڕەسەن خەڵکی ناوچە شاخاوییەکانی نیپالی ئەمڕۆن، ناوچەی تینگری لە ناوچەی خۆسەری تێبتی چین دەژین. زاراوەی شێرپا یان شێروا لە وشەی زمانی شێرپا ཤར شار ("ڕۆژھەڵات") و པ pa ("people") سەرچاوە دەگرێت، کە ئاماژە بە بنەچە جوگرافییەکەی ڕۆژھەڵاتی تێبت دەکات.[١]
| شێرپا | |
|---|---|
 | |
| ئایین | Tibetan Buddhism، ھیندوویزم، Bon، مەسیحییەت |
| وڵات | نیپال، چین، ھیندستان، بووتان |
| دانیشتووان | ٥٢٠٫٠٠٠ |
| زمانەکان | Sherpa، زمانی نیپاڵی |
زۆربەی خەڵکی شێرپا لە ناوچەکانی ڕۆژھەڵاتی نیپال و ناوچەی تینگری دەژین لەگەڵ ئەوەشدا ھەندێکیان لە ڕۆژاوا لە دۆڵی ڕۆڵوەلینگ و لە ھەرێمی ھێلامبو لە باکووری کاتماندو نیپال دەژین، شێرپاس گۆمپاس دادەمەزرێنن لەو شوێنەی کە نەریتە ئایینییەکانیان دەکەن. تێنگبۆچە یەکەم سەمەرە لە سۆلو-خومبو بوو ھەروەھا خەڵکی شێرپا لە ناوچەی تینگری، بۆتان و ویلایەتەکانی ھیندی سیکیم و بەشی باکووری بەنگالی ڕۆژاوا دەژین، بە تایبەتی ناوچەی دارجیلینگ. زمانی شێرپا سەر بە لقی باشووری زمانەکانی تبتو بورمانە، تێکەڵە لەگەڵ تێبتی ڕۆژھەڵات (خامبا) و شێوەزاری تێبتی ناوەندی. ھەرچۆنێک بێت، ئەم زمانە جیایە لە لھاسا تێبتی و ناتەبا بۆ قسەکەرانی لھاسا.[٢]
ژمارەی کۆچکردنی شێرپایییەکان بۆ وڵاتانی ڕۆژاوا لەم ساڵانەی دواییدا زۆر زیادی کردووە، بەتایبەتی بۆ ئەمریکا و شاری نیویۆرک گەورەترین کۆمەڵگەی شێرپا لە ویلایەتە یەکگرتووەکان لەخۆ دەگرێت، کە نزیکەی ١٦٬٠٠٠ کەس دەبن، و بەپێی سەرژمێریی ٢٠١١ی نیپال ٤٩٥٨٤٦ شێرپایی لە سنووری نیپال دەژین. ھەندێک لە ئەندامانی دانیشتووانی شێرپا بە لێھاتوویی لە شاخەوانی ناسراون و ئەم لێھاتوویەیان وەک بژێوی ژیان ناسراوە.[٣]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «Journée d'étude : Déserts. Y a-t-il des corrélations entre l'écosystème et le changement linguistique ?». web.archive.org. ١٨ی ئازاری ٢٠١٢. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی ئازاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ Bhandari، Sushil (2015-11-05). «Genetic evidence of a recent Tibetan ancestry to Sherpas in the Himalayan region». Scientific Reports. 5: 16249. doi:10.1038/srep16249. ISSN 2045-2322. PMC 4633682. PMID 26538459.
- ^ «Tapting». tapting.org. لە ٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە شێرپا تێدایە. |