ستار تراکەر
ستار تراکەر (بە ئینگلیزی: Star Tracker، واتا: چاودێری ئەستێرە) ئامێرێکی ئۆپتیکییە کە شوێنی ئەستێرەکان دەپێوێت بە بەکارھێنانی خانەی ڕووناکی یان کامێرا.[١]
لەبەر ئەوەی شوێنی زۆرێک لە ئەستێرەکان لەلایەن گەردوونناسەکانەوە بە وردییەکی بەرز پێوراون، ستار تراکەر لەسەر مانگە دەستکردەکان یان گەشتیارە ئاسمانییەکان بەکاردێت بۆ دیاریکردنی ئاراستە یان ھەڵوێستی گەشتیارە ئاسمانییەکە بە بەراورد بە ئەستێرەکان. بۆ ئەنجامدانی ئەمە، ستار تراکەر دەبێت وێنەی ئەستێرەکان بگرێت، شوێنی دیاریان بپێوێت لە چوارچێوەی ئاماژەی گەشتیارە ئاسمانییەکە، و ئەستێرەکان بناسێتەوە بۆ ئەوەی شوێنەکانیان بەراورد بکرێت لەگەڵ شوێنە ڕەھاکانیان کە لە کەتەلۆگی ئەستێرەکاندا تۆمارکراون. ستار تراکەر لەوانەیە پڕۆسێسەرێکی تێدابێت بۆ ناسینەوەی ئەستێرەکان لەڕێگەی بەراوردکردنی نەخشی ئەستێرە بینراوەکان لەگەڵ نەخشی ناسراوی ئەستێرەکان لە ئاسماندا.
مێژوو
دەستکاریلە پەنجاکان و سەرەتای شەستەکانی سەدەی بیستەم، ستار تراکەر بەشێکی گرنگ بوو لە مووشەکە بالیستیکە دوورھاوێژەکان و مووشەکە خۆڕەوەکان، لەو سەردەمەی کە سیستەمەکانی ڕێنیشاندانی ناوەکی وردییەکی پێویستیان نەبوو بۆ مەوداکانی نێوان کیشوەرەکان.
مووشەکێکی سەردەمی شەڕی سارد لە بەرچاو بگرە کە بەرەو ئامانجەکەی دەفڕێت؛ سەرەتا بە فڕین بەرەو باکوور دەست پێدەکات، بەسەر ناوچەی جەمسەری باکووردا تێدەپەڕێت، و دواتر دیسان دەست دەکات بە فڕین بەرەو باشوور. لە ڕوانگەی مووشەکەکەوە، ئەو ئەستێرانەی لە دواوەیەتی دیارە بەرەو ئاسۆی باشوور نزیک دەبنەوە لەکاتێکدا ئەوانەی لە پێشییەوەن بەرز دەبنەوە. پێش فڕین، دەتوانرێت گۆشەی ڕێژەیی ئەستێرەیەک ژمارە بکرێت لەسەر بنەمای ئەوەی کە مووشەکەکە دەبێت لەو ساتەدا لە کوێ بێت ئەگەر لە شوێنی دروست دا بێت. ئەمە دواتر دەتوانرێت بەراورد بکرێت لەگەڵ شوێنی پێوراو بۆ بەرھەمھێنانی ئاماژەیەکی «ھەڵەی لادان» کە دەتوانرێت بەکاربھێنرێت بۆ گەڕاندنەوەی مووشەکەکە بۆ سەر ڕێڕەوی دروستی.
بەھۆی سووڕانەوەی زەوی، ئەو ئەستێرانەی کە لە شوێنێکی بەکارھێنراودان لە ماوەی ڕۆژێکدا و شوێنی ئامانجەکە دەگۆڕێن. بەگشتی، ھەڵبژاردەیەک لە چەند ئەستێرەیەکی گەش بەکاردەھێنرا و یەکێکیان لە کاتی تەقاندنەوەدا ھەڵدەبژێردرا. بۆ سیستەمەکانی ڕێنیشاندان کە تەنھا لەسەر بنەمای چاودێریکردنی ئەستێرە بوون، جۆرێک لە میکانیزمی تۆمارکردن، بەگشتی شریتی موگناتیسی، پێشوەخت تۆمار دەکرا بە ئاماژەیەک کە نوێنەرایەتی گۆشەی ئەستێرەکەی دەکرد لە ماوەی ڕۆژێکدا. لە کاتی تەقاندنەوە، شریتەکە دەبرایە پێشەوە بۆ کاتی گونجاو. لە کاتی فڕیندا، ئاماژەکە لەسەر شریتەکە بەکاردەھێنرا بۆ جێگیرکردنی تەلەسکۆپێک بەشێوەیەکی نزیکەیی بۆ ئەوەی بەرەو شوێنی چاوەڕوانکراوی ئەستێرەکە ئاراستە بکرێت. لە چەقی تەلەسکۆپەکەدا خانەیەکی ڕووناکی و جۆرێک لە بەرھەمھێنەری ئاماژە ھەبوو، بەگشتی دیسکێکی سووڕاوە کە پێی دەوترا چۆپەر. چۆپەرەکە وا دەکات وێنەی ئەستێرەکە بەردەوام دەربکەوێت و ون ببێت لەسەر خانە ڕووناکییەکە، کە ئاماژەیەک بەرھەم دەھێنێت کە دواتر ڕێک دەخرێت بۆ بەرھەمھێنانی دەرچوویەکی تەزووی گۆڕاو. قۆناغی ئەو ئاماژەیە بەراورد دەکرا لەگەڵ ئەوەی لەسەر شریتەکە بۆ بەرھەمھێنانی ئاماژەی ڕێنیشاندان.