سایرەگول ساویتبەی

سایرەگول ساویتبەی
سایرەگول ساویتبەی;
لەدایکبوون	١٩٧٧
نەتەوە	چینی
پیشە	دکتۆر و بەڕێوبەری قوتابخانە
ھاوسەر	والی ئیسلام
مناڵ(ەکان)	٢ (کوڕ و کچێک)

سایرەگول ساویتبەی (لەدایکبووی ١٩٧٧) پزیشک و بەڕێوبەری قوتابخانەی کازاخی-چینییە. بەشێوەیەکی نایاسایی چینی جێھێشت، دواتر لەبارەی کامپی دووبارە فێرکردن لە شاری سنجانی چین قسەیکرد، ئەو کەمپە بۆ دووبارە فێرکرد یان شووشتنەوەی بیر و ھۆشی خەڵکی ئوغرییەکانی چینە، کە لەدەرەوەی ئاکارە مرۆڤایەتییەکان ھەڵسووکەوت لەگەڵ بەندکراوەکانیان دەکرێت. دوای جێھێشتنی چین، ئەوا کازاخستان ڕەتی کردەوە سایرەگول لەخۆبگرێت و دواتر سوێد وەک پەنابەرێکی سیاسیی مۆڵەتی مانەوەی لەوڵاتەکەی پێدا.

لە ئازاری ٢٠٢٠، سایرەگول لەلایەن حکوومەتی ئەمریکاوە خەڵاتی ئازایەتی ژنانی نێودەوڵەتی پێدرا.^[١]

ژیان دەستکاری

سایرەگول ساویتبەی لەدایکبووی ١٩٧٧، لە ویلایەتی خۆبەڕێوبەری ئیلی کازاخی. ژنێکی بەڕەگەز چینی و کازاخییە. لەگەڵ والی ئیسلام ھاوسەرگیری کردووە و خاوەنی کچ و کوڕێکن.

لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٨، لەدادگای شاری ژارکەند لە کازاخستان دادگایی دەکرێت لەبەرامبەر ھاتنە چوونی بۆ خاکی کازاخستان لەچینەوە بەشێوەی نایاسایی. لەماوەی دادگاییکردنی ئەوا سایرەگول باسی ئەوەی کرد کە بەزۆر کردوویانەتە فەرامبەر لە کەمپێک بۆ ٢٥ ھەزار کەسی کازاخی.^[٢]^[٣] پارێزەرەکەی پێی وایە ئەگەر بگەڕێتەوە چین ئەوا ڕووبەڕووی سزای مەرگ دەبێتەوە بەھۆی ئاشکرکردنی کەمپی مێشک شووشتنەوەکە لە دادگای کازاخستان.^[٣]^[٤] شایەتییەکەی سایرەگول بووە جێگای مشتوومڕ و ھەواڵ لەنێوخۆی کازاخستان،^[٥] ھەروەھا کاریگەری خستە پەیوەندییەکانی ئەو وڵاتە لەگەڵ چین.^[٦]^[٧]

لە ١ی ئابی ٢٠١٨، دوای شەش مانگ لەژێردەستەیی بەھۆی گومانلێکرانییەوە ئەوا ئازادکرا، ھەروەھا دوای ئازادکردنی ئەوە لێپرسینەوەکانی پۆلیس بەردەوامبوون، لەگەڵ ئەوەش ئەو دڵخۆشبوو کە ڕاستەوخۆ بۆ چین دیپۆرتنەکرایەوە.^[٨] دواتر ناوبراو داوای مافی پەنابەرێتی لە کازاخستان کرد بۆئەوەی دیپۆرت نەکرێتەوە بۆ چین.^[٩]^[١٠]

سایرەگول بەردەوام لە دڵڕاوکێ ژیاوە لە کازاخستان بەوەی لەڕێگای فشاری دیبلۆماسییەوە ناوبراو دیپۆرتی چین بکرێتەوە. وێڕای ئەوەی کە ھاوسەرەکەی و منداڵەکانی خاوەنی ھاوڵاتینامەی کازاخستانی بوون.^[١١] دواتر کازاخستان ڕەتیکردەوە کە بەڵێنی ھاوڵاتیناممەییبوونی کازاخی پێبدات، ڕۆژی ٢ی حوزەیرانی ٢٠١٩ سایرەگول بەرەو سوێد ڕۆیشت، لەدوای دانووساندنکردن لەگەڵ نەتەوە یەکگرتووەکان ئەوا لە سوێد مافی پەنابەریەتی سیاسی پێدرا.^[١٢]^[١٣]

سەرچاوەکان دەستکاری

^ "2020 International Women of Courage Award". United States Department of State (بە ئینگلیزی). Retrieved 2020-03-13.
^ "Kazakh Trial Sheds Light on Interned Chinese Muslims". Transitions Online. Archived from the original on 21ی Aprilی 2020. Retrieved 19 July 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help) ٢١ی نیسانی ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ ^ئ ^ا "China's 'prison-like re-education camps' strain relations with Kazakhstan as woman asks Kazakh court not to send her back". South China Morning Post. AFP. 17 July 2018. Retrieved 17 July 2018.
^ "Kazakhstan-China deportation case sparks trial of public opinion". nikkei.com. Archived from the original on 4ی Marchی 2020. Retrieved 26 July 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
^ Kumenov, Almaz (17 July 2019). "Ethnic Kazakh's life in balance as deportation to China looms". Eurasianet. Archived from the original on 22ی Augustی 2018. Retrieved 17 July 2018. {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (help)
^ "Kazakh trial throws spotlight on China's internment centres". Financial Times. 31 July 2018. Retrieved 31 July 2018.
^ "Chinese 'reeducation camps' in spotlight at Kazakh trial". Yahoo! News. Archived from the original on 12ی Februaryی 2020. Retrieved 17 July 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
^ "Kazakh court frees woman who fled Chinese 're-education camp'". South China Morning Post (بە ئینگلیزی). 2018-08-02. Retrieved 2020-03-16.
^ Kuo, Lily (August 2018). "Kazakh court frees woman who fled Chinese re-education camp". The Guardian. Retrieved 1 August 2018.
^ "Sauytbay Trial Ends in Kazakhstan With Surprising Release". thediplomat.com. Archived from the original on 22ی Aprilی 2020. Retrieved 1 August 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
^ Standish, Reid. "She Fled China's Camps—but She's Still Not Free". Foreign Policy (بە ئینگلیزی). Retrieved 2020-03-16.
^ "Woman who told of Chinese internment camps headed to Sweden". The Associated Press. 3 June 2019. Archived from the original on 22ی Aprilی 2020. Retrieved 19 October 2019. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
^ Қызырбекұлы, Есдәулет. "Sweden granted political asylum to Sairagul Sauytbay". qazaqtimes.com (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 22ی Aprilی 2020. Retrieved 2020-03-15. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)

[iwoc-1] "2020 International Women of Courage Award". United States Department of State (بە ئینگلیزی). Retrieved 2020-03-13.

[2] "Kazakh Trial Sheds Light on Interned Chinese Muslims". Transitions Online. Archived from the original on 21ی Aprilی 2020. Retrieved 19 July 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help) ٢١ی نیسانی ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[scmp-17jul-3] ئ ^ا "China's 'prison-like re-education camps' strain relations with Kazakhstan as woman asks Kazakh court not to send her back". South China Morning Post. AFP. 17 July 2018. Retrieved 17 July 2018.

[4] "Kazakhstan-China deportation case sparks trial of public opinion". nikkei.com. Archived from the original on 4ی Marchی 2020. Retrieved 26 July 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)

[5] Kumenov, Almaz (17 July 2019). "Ethnic Kazakh's life in balance as deportation to China looms". Eurasianet. Archived from the original on 22ی Augustی 2018. Retrieved 17 July 2018. {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (help)

[6] "Kazakh trial throws spotlight on China's internment centres". Financial Times. 31 July 2018. Retrieved 31 July 2018.

[7] "Chinese 'reeducation camps' in spotlight at Kazakh trial". Yahoo! News. Archived from the original on 12ی Februaryی 2020. Retrieved 17 July 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)

[8] "Kazakh court frees woman who fled Chinese 're-education camp'". South China Morning Post (بە ئینگلیزی). 2018-08-02. Retrieved 2020-03-16.

[9] Kuo, Lily (August 2018). "Kazakh court frees woman who fled Chinese re-education camp". The Guardian. Retrieved 1 August 2018.

[10] "Sauytbay Trial Ends in Kazakhstan With Surprising Release". thediplomat.com. Archived from the original on 22ی Aprilی 2020. Retrieved 1 August 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)

[11] Standish, Reid. "She Fled China's Camps—but She's Still Not Free". Foreign Policy (بە ئینگلیزی). Retrieved 2020-03-16.

[12] "Woman who told of Chinese internment camps headed to Sweden". The Associated Press. 3 June 2019. Archived from the original on 22ی Aprilی 2020. Retrieved 19 October 2019. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)

[13] Қызырбекұлы, Есдәулет. "Sweden granted political asylum to Sairagul Sauytbay". qazaqtimes.com (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 22ی Aprilی 2020. Retrieved 2020-03-15. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]