ویکیپیدیا

دیڤاناگەری

دیڤاناگەری یان دیڤاناگاری ( /ˌdeɪvəˈnɑːɡəri/ DAY-və-NAH-gər-ee ; देवनागरी , IAST ، دەربڕین بە سانسکریت: [deːʋɐˈnaːɡɐriː] )، ھەروەھا Nāgarī - ناگاری پێدەوترێ (بە زمانی سانسکریت)،[٨] سیستەمێکی نووسینی ئابوگیداییە کە لە چەپ بۆ ڕاست دەنوسرێت (جۆرێکە لە سیستەمی نووسینی بەشەکی)، [٩] لەسەر بنەمای ڕێنووسی کۆنی براھمی داڕێژراوە،[١٠] و لە باکووری نیمچە کیشوەری ھیندستان بەکارھاتووە و لە ئێستادا یەکێکە لە سیستەمە فەرمییەکانی نووسین لە کۆماری ھیندستان و نیپاڵ، لە سەدەی حەوتەمی زایینی پەرەی پێدراوە و بە بەردەوامی بەکاردەھێنرێت[٨] [١١] ڕێنووسی دیڤاناگەری لە ٤٧ پیتی سەرەتایی پێکھاتووە، لەنێویاندا ١٤ بزوێن و ٣٣ نەبزوێن ھەیە، چوارەم سیستەمی نووسینە کە زۆرترین بەکارھێنەری ھەیە لە جیھاندا،[١٢] بەکاردێت بۆ نووسینی زیاتر لە ١٢٠ زمان. [١٣]

دیڤاناگەری
देवनागरी
ئەلفبێی دیڤاناگەری
جۆرئابوگیدا
زمانەکانئاپابراشما، ئانگیکا، ئاوادیی، باجیکا، بھیلی، بوجپوری، بۆرۆ، براج، چاتیسگاری، دۆگری، گارھوالی، ھاریانڤی، ھیندی، کەشمیری، کاندێشی، کۆنکانی، کوماۆنی، ماگاھی، مایسیلی، ماراتی، مارواری، مونداری، ناگپوری، نێواری، نیپاڵی، پاڵی، پاھاری، پراکیت، ڕاجەستانی، سانسکریت، سانتالی، سەرائیکی، شێرپا، سیندی، سوراجپوری، وە چەندین زمانی تر.
سەردەمی بەکارھێنانسەدەی حەوتەم  تا ئێستا[١][٢]
وەرگیراوە لە
سیستەمە خوشکەکانیناندینگەری
کایسی
گوجەراتی
مۆدی
ISO 15924Deva, 315
ئاڕاستەچەپ بۆ ڕاست
ناسناوی لە یوونیکۆدDevanagari
سنووری لە یوونیکۆدU+0900–U+097F Devanagari,
U+A8E0–U+A8FF Devanagari Extended,
U+11B00–11B5F Devanagari Extended-A,
U+1CD0–U+1CFF Vedic Extensions
  1. ^ ئ ا ب A Semitic origin for the Brāhmī script is not universally accepted.
تێبینی: ئەم پەڕە ھێما فۆنەتیکییەکانی IPAی تێدایە.

مێژوو دەستکاری

دیڤاناگەری بەشێکە لە بنەماڵەی براھمی شێوە نووسینی ڕێنووسەکانی ھیندستان و نیپاڵ و تبت و باشووری ڕۆژھەڵاتی ئاسیا[١٤] [١٥] لە سەدەی سێیەمی پێش زایینەوە بنەچەکەی لە ڕێنووسی براھمیەوە پەرەی سەند بۆ ڕێنووسی ناگاری کە لە ئەنجامدا شێوە نووسینی دیڤاناگەری و ناندیناگەری دروستبوون، Devanāgarī بە شێوەیەکی بەرفراوان لە تەواوی ھیندستان و نیپاڵ بەکارھاتووە بۆ نووسینی سانسکریت، ماراتی، ھیندی، زمانەکانی ناوەڕاستی ھیندو-ئاری، کۆنکانی، بۆرۆ، وە زمانە جیاوازەکانی نیپاڵ.

 
ھەموو جۆرەکانی श

ژمارەکان دەستکاری

ژمارەکانی دیڤاناگەری
० १ २ ३ ४ ५ ६ ७ ८ ९
٠ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩

وەرگێڕان دەستکاری

 
ڕێنووسەکانی ھیندی تایبەتمەندی ھاوبەشیان ھەیە و لەگەڵ دیڤاناگەری، ھەموو ڕێنووسە سەرەکییەکانی ھیندی لە مێژوودا بۆ پاراستنی دەقە سانسکریتەکانی ڤێدی و دوای ڤێدی بەکارھێنراون.

یونیکۆد دەستکاری

ستانداردی یونیکۆد چوار بەش بۆ دیڤاناگەری پێناسە دەکات: دیڤاناگەری ئاسایی لە (U+0900–U+097F)، دیڤاناگەری درێژکراوە لە (U+A8E0–U+A8FF)، دیڤاناگەری درێژکراوە-ئەی لە (U+11B00–11B5F)، وە درێژکراوەی ڤێدی (U+ 1CD0–U+1CFF).داڕێژە:Unicode chart Devanagari

شێوازی کیبۆردەکانی Devanāgarī دەستکاری

بۆبینینی لیستی تەختەکلیل و ئامراز و فۆنتەکانی دیڤاناگەری, سەیری Help:Multilingual support (Indic).
شێوازی تەختەکلیلی ئینسکریپت
 
Devanāgarī INSCRIPT نەخشەی کیبۆرد بە دوو زمانە

ئەمانەش ببینە دەستکاری

 دەروازە زمان
 دەروازە نووسین

سەرچاوەکان دەستکاری

وەرگێڕانەکان دەستکاری

  1. ^ Taylor, Isaac (1883). History of the Alphabet: Aryan Alphabets, Part 2. Kegan Paul, Trench & Co. pp. 324, 333. ISBN 978-0-7661-5847-4. داڕێژە:Omission In the Kutila this develops into a short horizontal bar, which, in the Devanagari, becomes a continuous horizontal line داڕێژە:Omission three cardinal inscriptions of this epoch, namely, the Kutila or Bareli inscription of 992, the Chalukya or Kistna inscription of 945, and a Kawi inscription of 919 داڕێژە:Omission the Kutila inscription is of great importance in Indian epigraphy, not only from its precise date, but from its offering a definite early form of the standard Indian alphabet, the Devanagari داڕێژە:Omission
  2. ^ Salomon, Richard (1998). Indian epigraphy: a guide to the study of inscriptions in Sanskrit, Prakrit, and the other Indo-Aryan languages. South Asia research. Oxford: Oxford University Press. pp. 39–41. ISBN 978-0-19-509984-3.
  3. ^ Himelfarb, Elizabeth J. "First Alphabet Found in Egypt", Archaeology 53, Issue 1 (January/February 2000): 21.
  4. ^ Salomon 1996, p. 378.
  5. ^ Salomon, Richard, On The Origin Of The Early Indian Scripts: A Review Article. Journal of the American Oriental Society 115.2 (1995), 271–279, archived from the original on 22 May 2019, retrieved 27 March 2021
  6. ^ Daniels, P.T. (January 2008). "Writing systems of major and minor languages". In B. Kachru; Y. Kachru; S. Sridhar (eds.). Language in South Asia. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 285–308. doi:10.1017/CBO9780511619069.017. ISBN 9780521786539.
  7. ^ Masica, Colin (1993). The Indo-Aryan languages. p. 143.
  8. ^ ئ ا Kuiper, Kathleen (2010). The Culture of India. New York: The Rosen Publishing Group. p. 83. ISBN 978-1615301492.
  9. ^ Jain, Danesh; Cardona, George (26 July 2007). The Indo-Aryan Languages. Routledge. p. 115. ISBN 978-1-135-79710-2. Archived from the original on 2 March 2020. Retrieved 21 January 2019. Nagari has a strong preference for symmetrical shapes, especially squared outlines and right angles [7 lines above the character grid]
  10. ^ Rudradaman's inscription from 1st through 4th century CE found in Gujarat, India. Gazetteer of the Bombay Presidency. Stanford University Archives. pp. 30–45) particularly Devanāgarī inscription on Jayadaman's coins (pages 33–34).
  11. ^ Salomon, Richard (2014). Indian Epigraphy. Oxford University Press. pp. 40–42. ISBN 978-0195356663.
  12. ^ Templin, David. "Devanagari script". omniglot.com. Archived from the original on 1 April 2015. Retrieved 5 April 2015.
  13. ^ Devanagari (Nagari), Script Features and Description, United States: SIL International, 2013, archived from the original on 2 July 2017
  14. ^ Cardona, George; Jain, Danesh (2003). The Indo-Aryan Languages. Routledge. pp. 68–69. ISBN 978-0415772945.
  15. ^ Fischer, Steven Roger (2004). A History of Writing. Reaktion Books. ISBN 978-1-86189-167-9. Archived from the original on 7 March 2020. Retrieved 15 November 2015. (p. 110) "داڕێژە:Omission an early branch of this, as of the fourth century CE, was the Gupta script, Brahmi's first main daughter. داڕێژە:Omission The Gupta alphabet became the ancestor of most Indic scripts (usually through later Devanagari). داڕێژە:Omission Beginning around AD 600, Gupta inspired the important Nagari, Sarada, Tibetan and Pāḷi scripts. Nagari, of India's northwest, first appeared around AD 633. Once fully developed in the eleventh century, Nagari had become Devanagari, or "heavenly Nagari", since it was now the main vehicle, out of several, for Sanskrit literature."

سەرچاوە گشتییەکان دەستکاری

بەستەری دەرەکی دەستکاری

وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=دیڤاناگەری&oldid=1090655»