دروستیی سیاسی

دەستەواژەی ڕاستیی سیاسی یان دروستیی سیاسی (بە ئینگلیزی: Political correctness؛ کورت دەکرێتەوە بۆ PC) بەکاردێت بۆ پێناسەکردنی ھەر زمان، سیاسەت یاخود حوکمێک، کەوا بەو نیازەوە دەردەبڕدرێن کە ھیچ بەشێکی کۆمەڵگە پێ ھەراسان نابێت بەھۆی ئەوەی کە شێوەی دەربڕینەکە وریایانەیە و گونجاوە.^[١]^[٢]^[٣]^[٤]^[٥] یاخود بریتیە لەو وشە و ڕەفتارانەی کە لە کاتی دەبڕینیاندا، ھیچ چینێکی کۆمەڵگە ئیھانە ناکات. لە کۆتاییەکانی ھەشتاکانی سەدەی ڕابردوو، دەستەواژەکە تایبەت کراوە بۆ ئاماژەدان بەو جۆرە قسانەی کەوا دوورە لە بێبەشکردن یان شێواندنی ھەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگا، بە تایبەت ئەو چین و توێژانەی کەوا بەھۆی ڕەچەلەک و ڕەگەزیانەوە پێناسە دەکرێن.^[٦]^[٧]

سەرەتای بەکارھێنانی دەستەواژەکە دەگەڕێتەوە بۆ دەیەی حەفتاکان و ھەشتاکان لەلایەن چەپگەڕەکانەوە وەک دەستەواژەیەکی تەنز ئامێز بەکارھاتووە، دواتر و لەکۆتاییەکانی سەدەی بیستەم مانای دەستەواژەکە گۆڕانکاری بەسەردا ھات و بووە دەستەواژەیەکی نوێ کە بنچینەی لە ڕەخنەکانی شۆپپارێزیەوە گرتبوو.^[٨]^[٩]^[١٠]^[١١]

بەشێک لەو وشە کۆنانەی کەوا جیاکاری تیادا بەدی دەکرێت ئێستا گۆڕاون و بەو وشانە دەگوترێت "لەڕووی سیاسیەوە درووستن - Politically Correct". بۆ نموونە وشەی "Mankind" کرا بە "Humankind" لە زمانی ئینگلیزیدا تاکو جیاکاری لەنێوان ڕەگەزی نێر و مێ بنبڕ بکات. دروستیی سیاسی کاریگەری گەورەی لەسەر زۆربەی زمانەکانی جیھان کردووە تاکو وشەکان بەشێوەیەک دابنرێن کە جیاکاری تیادا بەدی نەکرێت.^[١٢]^[١٣]

دروستیی سیاسی بێبەش نەبووە لەوەی کە ڕەخنەی توندی لێبگیرێت و ھەندێکجار بەشێک لەو وشانەی دەستکاری دەکرێن بە وشەی "شێتانە" ناویان دەبردرێ. بۆ نموونە وشەی "کورتەباڵا-dwarf" گۆڕدراوە بۆ "vertically challenged - واتا کێشەی درێژی ھەیە). بە بڕوای چاودێرانی سیاسی، سەپاندنی وشە درووستە سیاسیەکان بۆ ئەوەی کە شۆپپارێزی بتوانێ زاڵبێت بەسەر لیبرالیزم و لە بەرژەوەندی خۆیاندا بیقۆزنەوە.^[١٤]

سەرچاوەکان

^ For definitions, see:
^ «How 'politically correct' went from compliment to insult». The Washington Post. 13 January 2016. لە 7 October 2017 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
^ «How 'politically correct' went from compliment to insult». The Washington Post. 13 January 2016. لە 7 October 2017 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
^ «A Phrase in Flux: The History of Political Correctness». Harvard Political Review. 30 October 2015. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی ئابی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە 7 October 2017 ھێنراوە. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
^ «'Politically Correct': The Phrase Has Gone From Wisdom To Weapon». National Public Radio (NPR). 14 December 2016. لە 7 October 2017 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
^ Political correctness: for and against. Lanham: Rowman & Littlefield. 1995. ISBN 978-0-8476-7986-7. لە 31 October 2015 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)
^ Whitney، D. Charles (1992). «Media Coverage of the "Political Correctness" Debate». Journal of Communication. 42 (2): 83. doi:10.1111/j.1460-2466.1992.tb00780.x. {{cite journal}}: پارامەتری نەناسراوی |lastauthoramp= چاوپۆشیی لێ کرا (|name-list-style= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
^ «Ideas & Trends: The Rising Hegemony of the Politically Correct». The New York Times. 28 October 1990. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ «Ideas & Trends: The Rising Hegemony of the Politically Correct». The New York Times. 28 October 1990. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Debating P.C. : the controversy over political correctness on college campuses. 1992. p. Introduction. ISBN 978-0-307-80178-4.
^ Writing the social: critique, theory, and investigations (Repr. ed.). Toronto (Ont.): University of Toronto Press. 1999. p. 175. ISBN 978-0-8020-8135-3. لە 22 October 2015 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)
^ «Ideas & Trends: The Rising Hegemony of the Politically Correct». The New York Times. 28 October 1990. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ Writing the social: critique, theory, and investigations (Repr. ed.). Toronto (Ont.): University of Toronto Press. 1999. p. 175. ISBN 978-0-8020-8135-3. لە 22 October 2015 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)
^ Kaufman، Scott Barry (٢٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦). «The Personality of Political Correctness; The idea of political correctness is central to the culture wars of American politics». Scientific American. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦ ھێنراوە.

[1] For definitions, see:

[Gibson-2] «How 'politically correct' went from compliment to insult». The Washington Post. 13 January 2016. لە 7 October 2017 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)

[Gibson2-3] «How 'politically correct' went from compliment to insult». The Washington Post. 13 January 2016. لە 7 October 2017 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)

[Florence-4] «A Phrase in Flux: The History of Political Correctness». Harvard Political Review. 30 October 2015. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی ئابی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە 7 October 2017 ھێنراوە. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)

[Chow-5] «'Politically Correct': The Phrase Has Gone From Wisdom To Weapon». National Public Radio (NPR). 14 December 2016. لە 7 October 2017 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)

[Friedman-6] Political correctness: for and against. Lanham: Rowman & Littlefield. 1995. ISBN 978-0-8476-7986-7. لە 31 October 2015 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)

[Charles-Wartella-7] Whitney، D. Charles (1992). «Media Coverage of the "Political Correctness" Debate». Journal of Communication. 42 (2): 83. doi:10.1111/j.1460-2466.1992.tb00780.x. {{cite journal}}: پارامەتری نەناسراوی |lastauthoramp= چاوپۆشیی لێ کرا (|name-list-style= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)

[Bernstein-8] «Ideas & Trends: The Rising Hegemony of the Politically Correct». The New York Times. 28 October 1990. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[Bernstein2-9] «Ideas & Trends: The Rising Hegemony of the Politically Correct». The New York Times. 28 October 1990. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[Berman1992-10] Debating P.C. : the controversy over political correctness on college campuses. 1992. p. Introduction. ISBN 978-0-307-80178-4.

[Smith1999-11] Writing the social: critique, theory, and investigations (Repr. ed.). Toronto (Ont.): University of Toronto Press. 1999. p. 175. ISBN 978-0-8020-8135-3. لە 22 October 2015 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)

[Bernstein3-12] «Ideas & Trends: The Rising Hegemony of the Politically Correct». The New York Times. 28 October 1990. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[Smith19992-13] Writing the social: critique, theory, and investigations (Repr. ed.). Toronto (Ont.): University of Toronto Press. 1999. p. 175. ISBN 978-0-8020-8135-3. لە 22 October 2015 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)

[14] Kaufman، Scott Barry (٢٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦). «The Personality of Political Correctness; The idea of political correctness is central to the culture wars of American politics». Scientific American. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦ ھێنراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]

[١٤]