جاڕنامەی بالفۆر
جاڕنامەی بالفۆر بەیاننامەیەکی گشتی بوو کە حکوومەتی بەریتانیا لەکاتی جەنگی جیھانیی یەکەمدا بڵاویکردبووەوە و پشتگیری لە دامەزراندنی «وڵاتێکی نیشتمانیی بۆ گەلی جوولەکە» لە فەلەستین ڕاگەیاند، کە خاکێکی عوسمانی بوو و کەمینەیەکی جوولەکەی تێدابوو (نزیکەی ٣-٥٪ی کۆی دانیشتووان). دەقەکەی (وەرگێڕدراوە بۆ زمانی کوردی):
| جاڕنامەی بالفۆر | |
|---|---|
 | |
| کەسێکی دیار | لیۆنێل واڵتەر دی ڕۆتشیڵد، دەیڤید لۆید جۆرج |
| ناونراوە لەدوای | ئارسەر بالفۆر، ئارسەر بالفۆر |
| بابەتی سەرەکی | نیشتمانی گەلی جوولەکە |
| دانەر | ئارسەر بالفۆر، لیۆنێل واڵتەر دی ڕۆتشیڵد، لیۆ ئەمێری، ئەلفڕێد میلنەر |
| کاتی ڕوودان | ٢ی تشرینی دووەمی ١٩١٧ |
| دەبێتە ھۆکاری | ململانێی ئیسرائیل و فەلەستین |
| ھۆکاری بەشداربوو بۆ | ژێرفەرمانی بەریتانیی بۆ سەر فەلەستین، فەرمانڕەوایی بەریتانیا لەسەر فەلەستین، زایۆنیزم، ئیسرائیل |
| واژووکاران | ئارسەر بالفۆر |
ئەم بەڵێنە لە نامەیەکدا لە بەرواری ٢ی تشرینی دووەمی ١٩١٧دا ھاتبوو، کە لەلایەن وەزیری دەرەوەی بەریتانیا ئارسەر بالفۆرەوە ئاراستەی لۆرد لیۆنێل دی ڕۆتشیڵد، یەکێک لە کەسایەتییە دیارەکانی کۆمەڵگەی جوولەکەکانی بەریتانیا کردبوو، بۆ گواستنەوەی بۆ فیدراسیۆنی زایۆنیست لە بەریتانیا و ئێرلەندا. دەقی بەڵێنەکە (یان بەیاننامەکە) لە ٩ی تشرینی دووەمی ١٩١٧ لە ڕۆژنامەکاندا بڵاوکرایەوە.
دوای ئەوەی شانشینی یەکگرتوو لە تشرینی دووەمی ساڵی ١٩١٤ شەڕی دژی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی ڕاگەیاند، دەستبەجێ کابینەی جەنگی بەریتانیا دەستی کرد بە بیرکردنەوە لە داھاتووی فەلەستین. تا کۆتایی ساڵی ١٩١٧، پێش جاڕنامەی بالفۆر، جەنگی جیھانی یەکەم گەیشتبووە بنبەست، چونکە دوو ھاوپەیمانەکەی بەریتانیا بە تەواوی بەشداری شەڕەکەیان نەکرد. ئەمریکا زیانێکی زۆری پێ نەگەیشت لەو شەڕە و ڕووسەکان لە ناوەڕاستی شۆڕشی ساڵی ١٩١٧دا بوون، چەقبەستوویی باشووری فەلەستین بەھۆی شەڕی بیری سەبع لە ٣١ی تشرینی یەکەمی ١٩١٧دا شکێندرا.[١]