پاکتاوی نەژادی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

پاکتاوکردنی نەژادیینەژادی بریتییە لە لابردن، دوورخستنەوە یان لەناوبردنی نەخشەدارێژراوی زۆرەملێیانەی کۆمەڵە نەژادیی،نەژادی، ڕەگەزییڕەگەزی یان ئاینییەکان لە ناوچەیەکەیناوچەیەکی دیاریکراو بە مەبەستی دروستکردنی ناوچەیەکی نەژادیی چوونیەک. کردەکە دوو جۆری ھەیە: دوورخستنەوەی ڕاستەوخۆ و دوورخستنەوەی ناڕاستەوخۆ، دوورخستنەوەی ڕاستەوخۆ لەڕێی ناردنەوە و گواستنەوەی دانیشتووان و دوورخستنەوەی ناڕاستەوخۆ لەڕێی فشارخستنە سەر کۆمەڵە قوربانییەکە بۆ بەجێھێشتنی ناوچەکە و ڕێگرتن لە گەڕانەوەیان لەڕێی ئەنجامدانی تاوانی کوشتن، لاقەکردن و وێرانکردنی موڵکەکانیانموڵکەکانیانەوە دەکرێت. ھەرچەندە چەمکی پاکتاوی نەژادیینەژادی لە یاسای تاوانیی نێودەوڵەتیتاوانی دانێودەوڵەتیدا ھیچ پێناسەیەکی یاسایی نییەنییە، بەڵام دەکرێت سزاکەی بە بەشێک لە تاوان لە دژی مرۆڤایەتی ھەژمار بکرێت یان بکەوێتە ژێر پەیمانامەیپەیماننامەی کۆمەڵکوژییەوە.<ref>{{cite book|last1=Jones|first1=Adam|title=Crimes Against Humanity: A Beginner's Guide|date=2012|publisher=Simon and Schuster|isbn=978-1-78074-146-8|language=en|chapter='Ethnic cleansing' and genocide}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Schabas|first1=William A.|date=2003|title='Ethnic Cleansing' and Genocide: Similarities and Distinctions|journal=European Yearbook of Minority Issues Online|volume=3|issue=1|pages=109–128|doi=10.1163/221161104X00075|quote='Ethnic cleansing' is probably better described as a popular or journalistic expression, with no recognized legal meaning in a technical sense... 'ethnic cleansing' is equivalent to deportation,' a grave breach of the Geneva Conventions as well as a crime against humanity, and therefore a crime within the jurisdiction of the Tribunal.}}</ref>

پاکتاو نەژادی زۆرجارزۆر جار بەشێک دەبێت لە ھەوڵەکان بۆ لەناوبردنی بەڵگە ماددی و کلتوورییەکانی کۆمەڵەی بەئامانجگیراو لە ناوچەیەک داناوچەیەکدا لەڕێی وێرانکردنی ماڵ، ناوەندی کۆمەڵایەتی، کێلگە و ژێڕخانەکانژێرخانەکان لەگەڵ شێواندنی مەزارگا، شوێنەکانی یادەوەری و شێونەکانیشوێنەکانی پەرەستن.

بە دڕێژایدڕێژاییی مێژووی مرۆڤایەتی چەندەھا کردەی پاکتاوی نەژادی ڕوویداوەڕووی داوە، بەڵام چەمکەکە بۆ یەکەمین جار لە جەنگەکانی یۆگۆسلڤیا لە ساڵی ١٩٩٠کان١٩٩٠کاندا دابەکار بەکارھاتووەھاتووە وو، لەو کاتەوە بەھۆی ڕۆژنامەگەری و زۆر بەکارھێنانیزۆربەکارھێنانی لە ڕاگەیاندنەکان دادا، چەمکەکە بە واتا گشتییەکەی بەکارھێنانێکی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە.

گرێگۆری ستانتۆن دامەزرێنەری ڕێکخراوی (چاودێری کۆمەڵکوژی) ڕەخنەی ھەیە لە سەرھەڵدانی چەمکەکە و بەکارھێنانی بۆ ئەو دیاردەنەی ئەو پێی وایە کە دەبێت بە «کۆمەڵکوژی» ناوببرێنناو ببرێن لەبەر ئەوەی پاکتاوی نەژادیینەژادی ھیچ پێناسەیەکی یاسایی نییە وو، بەکارھێنانەکانی لە ڕاگەیاندنەکان داڕاگەیاندنەکاندا دەکرێت ببێتە ھۆی دوورخستنەوەی سەرنج لەو دیاردانەی کە دەبێت وەک کۆمەڵکوژی ھەژماربکرێنھەژمار بکرێن. بەھۆی بەکارھێنان و پەسەندکردنە بەرچاوەکەیییەوەبەرچاوەکەیەوە، چەمکەکە بووەتە وشەیەکی یاسایی بەڵام ھیچ پابەندییەکی یاسایییاساییی نییە.{{sfn|Thum|2010|p=75|ps=: way. Despite its euphemistic character and its origin in the language of the perpetrators, 'ethnic cleansing' is now the widely accepted scholarly term used to describe the systematic and violent removal of undesired ethnic groups from a given territory.}}