بەنداوی بادووش
بەنداوی بادووش بەنداوێکی فرە مەبەستە کە تەواونەکراوە لەسەر ڕووباری دیجلە، دەکەوێتە نزیک بادووش بە دووری ١٦ کیلۆمەتر لە باکووری ڕۆژئاوای مووسڵ لە پارێزگای نەینەوا لە باکووری عێراق.
| بەنداوی بادووش | |
|---|---|
    | |
| شوێن | بادووش, پارێزگای نەینەوا, عێراق |
| پۆتان | 36°28′00″N 42°57′59″E / 36.46667°N 42.96639°Eپۆتانەکان: 36°28′00″N 42°57′59″E / 36.46667°N 42.96639°E |
| ڕەوش | تەواونەکراو |
| دەستپێکردنی سازکردن | ١٩٨٨ |
| کارگێڕ(ەکان) | وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەکان |
| بەنداو و ساڕێژگە | |
| جۆری بەنداو | خاکی |
| Impounds | دیجلە |
| بەرزایی | ١٠٢ m (٣٣٥ پێ) |
| درێژی | ٣٬٧٣٠ m (١٢٬٢٤٠ پێ) |
| قەبارەی بەنداو | ٦٬١٠٠٬٠٠٠ m3 (٨٬٠٠٠٬٠٠٠ cu yd) |
| دەفرایەتیی ساڕێژگە | ٤٬٠٠٠ m3/s (١٤٠٬٠٠٠ cu ft/s) |
| ھەماری ئاو | |
| سەرجەمی دەفرایەتی | ١٠٬٠٠٠٬٠٠٠٬٠٠٠م٣(١٠٠٧پێ) |
| Normal elevation | ٢٤٥٬٥م(٨٠٥پێ) |
| وێستگەی وزە | |
| Hydraulic head | ١٠٠ m (٣٣٠ پێ) (net) |
| تورباینەکان | ٤ x ٤٢٬٥مگت (جۆری کاپڵان) |
| دەفرایەتیی دامەزراو | ١٧٠ مگت |
ئەگەر تەواو بوو، ئامانجی سەرەکی دیزاینکراوی بەنداوەکە دابینکردنی پاراستنە لە شکستی بەنداوی مووسڵ کە ناسەقامگیرە لە سەرەوە. جگە لەوەش وێستگەی کارەبای ئاوی توانای دانراوی (١٧٠مێگاوات) دەبێت و بەنداوەکە زیاتر ئاوی دواوەی بەنداوی مووسڵ ڕێکدەخات.[١]
مێژوو دەستکاری
لەبەرامبەر نیگەرانییەکان لەسەر بناغەی کارستی بەنداوی مووسڵ، وەزارەتی ئاودێری عێراق لە ساڵی ١٩٨٨ دەستی بە دروستکردنی کرد، لە ساڵی ١٩٩١ کارەکانی بەنداوەکە بەھۆی سزا ئابوورییەکانی سەر عێراق کۆتایی ھات. کێشەکانی دیکەش کێشەی بیناسازییان دروستکرد، بەتایبەتی ھەناسەدانی گازی کوشندە. بیناسازییەکی بەرچاو لەسەر بەنداوەکە لەگەڵ خانووبەرەی یەکەی کارەبای ئاو ڕوویدابوو. بەنداوەکە بە نزیکەیی لەسەدا ٤٠ی تەواو بووە.
پڕۆژەی ئێستا دەستکاری
نیگەرانییەکان لە سەقامگیری بەنداوی مووسڵ بەشدارییەکی بەرچاوی ھەبووە لە ھەوڵەکانی ئەم دوایییە بۆ دەستپێکردنەوەی دروستکردنی بەنداوی بادووش، و لەوانە فراوانکردنی بەنداوی بادووش.
ھەر لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠٠٥ وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەکانی عێراق خەریکی پەرەپێدانی پڕۆژەیەک بوو بۆ دەستپێکردنەوەی دروستکردنی بەنداوەکە. لە ئێستادا نزیکەی ٣٠٠ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی تێدەچێت بۆ تەواوکردنی دیزاینی سەرەتایی بەڵام حکومەتی عێراق ئاگادارە لە خەرجکردنی ١٠ ملیار دۆلاری ئەمریکی زیادە بۆ فراوانکردنی قەبارەی بەنداوەکە بە مەبەستی یارمەتیدانی کەمکردنەوەی شکستی ئەگەری بەنداوی مووسڵ.[٢]
پڕۆژەی ئێستا بەنداوێکی سەرەکی پڕکردنەوەی زەوی لەخۆدەگرێت کە ناوەکی گڵی مەیل و پڕکردنەوەی ھەڕەمەکی دیکەی تێدایە، دوو بەنداوی زین (بەنداوی پڕکردنەوەی زەوی) لە کەناری چەپ و بەنداوێکی کۆنکرێتی ٢٤٠ مەتر (٧٩٠ پێ) (جۆری پشتگیری کون) لە... بەری ڕاست. بەنداوە کۆنکرێتییەکە ھەشت دەرچەی خوارەوە و ڕێڕەوی ڕژاو و چوار وەرگرتنی کارەبا و بۆری و حەوزێکی ھێمنکردنەوە و کەناڵی ھێدڕاس و tailrace لەخۆدەگرێت. پاوەر ھاوس ھەیە، نزیکە لە بەنداوی کۆنکرێتی. ڕێڕەوی ڕژانی بەنداوی بادوش زۆرترین بەرھەمی ٤٠٠٠ مەتر سێجا لە چرکەیەکدا دەبێت (١٤٠٬٠٠٠ پێ لە چرکەیەکدا)؛ ھەر یەکەیەکی کارەبای ئاو توانای ٢٧٥ مەتر سێجا لە چرکەیەکدا دەبێت (٩٬٧٠٠ پێ لە چرکەیەکدا) بۆ کۆی گشتی ١٬١٠٠ مەتر سێجا لە چرکەیەکدا (٣٩٬٠٠٠ پێ لە چرکەیەکدا). دەرچەی خوارەوە و وێستگەی کارەبا و ڕێڕەوی ڕژان بەیەکەوە توانای دەردانی ١٣١٠٠م٣/چرکەیان ھەیە.[٣]
ئاستی ئاسایی خەزنەکە ٢٤٥٫٥ م (٨٠٥ پێ) لە ئاستی دەریاوە بەرزە و بەرزترین ئاستی ٣٠٧ م (١٠٠٧ پێ)ە. دەرماڵەی ٦١٫٥ م (٢٠٢ پێ) لە نێوان ئاسایی و زۆرترین بۆ پاراستنی لافاو لە داڕمانی بەنداوی مووسڵ. لە بەرزترین ئاستیدا خەزنەی بادووش دەتوانێت ١٠٬٠٠٠٬٠٠٠٬٠٠٠ م٣ (٨٬١٠٠٬٠٠٠ دۆنم⋅پێ) لەخۆبگرێت، کە بەسە بۆ ھەڵمژینی و تێپەڕاندنی شەپۆلێکی بەنداوی مووسڵ، بەپێی لێکۆڵینەوەکانی شەپۆل.[٤]
