یارییە ئاسیایییەکان
یارییەکانی ئاسیا کە بە ئاسیاد ناسراوە،[١] ڕووداوێکی فرە وەرزشی کیشوەرییە کە ھەر ٤ ساڵ جارێک لە نێوان وەرزشوانانی وڵاتانی جیاواز لە سەرانسەری کیشوەری ئاسیا لەلایەن ئەنجومەنی ئۆڵۆمپیادی ئاسیا بەڕێوەدەچێت. ئەم چالاکییە تا ساڵی ١٩٧٨ لەلایەن فیدراسیۆنی یارییە ئاسیایییەکانەوە ڕێکخرابوو، بەڵام لە کۆبوونەوەکەدا لە نیودەلھی بڕیاردرا کە دواتر لەلایەن ئەنجومەنی ئۆڵۆمپی ئاسیا (OCA) ڕێکبخرێت و ڕێکبخرێت.[٢] یارییەکان لەلایەن لیژنەی ئۆڵۆمپی نێودەوڵەتییەوە ناسێنراون و بە دووەم گەورەترین ڕووداوی فرە وەرزشی دوای یارییە ئۆڵۆمپییەکان وەسف دەکرێن.[٣][٤] قۆناغی یەکەمی ئەم یارییانە لە ساڵی ١٩٥١ بەڕێوەچوو.
قۆناغی دووەمی یارییە ئاسیایییەکان دوای ٤ ساڵ لە قۆناغی سێیەم بەڕێوەچوو؛ بەڵام دوای ئەو ماوەیە ماوەی دوو ساڵ تا دوێنێ ڕەچاو کراوە.
مێژوو
دەستکاریئۆڵۆمپیادی لەندەن لە ساڵی ١٩٤٨ بەڕێوەچوو. لە پەراوێزی ئەم چالاکییە نێودەوڵەتییەدا، پلانی بەڕێوەچوونی یارییە ئاسیایییەکان کە بە ئۆڵۆمپیادی ئاسیا ناسراوە، لەلایەن ساندی گورو دات، سەرۆکی لیژنەی ئۆڵۆمپی ھیندستانەوە پێشنیارکرا و ڕێککەوتن لەسەر کرا. بەپێی ڕێککەوتنەکان بڕیار بوو قۆناغی یەکەمی ئەم یارییانە لە ھیندستان ئەنجام بدرێت دوای دوو ساڵ لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیاد واتە لە ساڵی ١٩٥٠، بەڵام ئەم یاریییانە ساڵێک درەنگ لە ٤ی ئازاری ١٩٥١ دەستیان پێکرد. ١٩٥١- یەکەم ئۆڵۆمپیادی ئاسیا لە شاری نیودەلھی پایتەختی ھیندستان بەڕێوەچوو. لە خولیی یەکەمدا ١١ وڵات ئامادەبوون و ئێران تاکە وڵاتی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست بوو کە بەشداری لەم چالاکییەدا کرد. لە قۆناغی یەکەمدا ژاپۆن پلەی یەکەم، ھیندستان پلەی دووەم و ئێران پلەی سێیەمی بەدەستھێنا. ١٩٥٤- دووەم خولی ئەم پاڵەوانێتییە لە شاری مانیلا پایتەختی فلیپین بەڕێوەچوو. ئەم یارییانە ھاوکات بوو لەگەڵ ڕووداوەکانی کودەتاکەی ٢٨ی ئاب و ھەر بەو ھۆیەشەوە ھەڵبژاردەی ئێران بەشداری لەو یارییانەدا نەکرد. لەم پاڵەوانێتییەدا ١٩ وڵاتی ئاسیا بەشداریان کرد.
١٩٥٨- سێیەمین خولی ئەم پاڵەوانێتییە لە تۆکیۆ پایتەختی ژاپۆن بەڕێوەچوو. لەم پێشبڕکێیەدا ٢٠ وڵات بەشداریان کرد و ژاپۆن و کۆریای باشوور و چینیش پلەی یەکەم تا سێیەمیان بەدەستھێنا. ئێران لەم ماوەیەدا گەیشتە پلەی حەوتەم. لەم ماوەیەدا کە ئێران دوای ماوەیەک لە ئامادەنەبوون گەڕایەوە بۆ یارییەکان، ژمارەی وەرزشوانانی وڵاتان بۆ ٢٠ کاروان زیادی کرد. ئەمجارە ژاپۆنییەکان لەسەر پلاتفۆرمی یەکەم دانران، و لە سەرووی کۆریای باشوور و چینەوە، بەجۆرێک کە ڕۆژھەڵاتی ئاسیا دەبێتە یەکەم و کۆتا وشەی یارییەکان. ئێران بۆ پلەی حەوتەم دابەزی. ١٩٦٢- چوارەمین پاڵەوانێتی لە شاری جاکارتا پایتەختی ھیندستان بەڕێوەچوو. ئێران ھاوشانی چین و ئیسرائیل بەشداری ئەم پاڵەوانێتییەیان نەکرد و ژمارەی وڵاتانی بەشداربوو بۆ ١٦ وڵات کەمکرایەوە. ژاپۆن جارێکی تر پاڵەوانێتییەکەی بردەوە. ١٩٦٦- پێنجەمین پاڵەوانێتی لە بانکۆکی پایتەختی تایلەند بەڕێوەچوو، بە بەشداری ١٨ وڵات لە ١٤ وەرزشدا. لەم قۆناغەدا ئێران، چین و ئیسرائیل گەڕانەوە بۆ کێبڕکێ. سوڵتان بومیپۆل بە بەشداری ١٨ وڵات یارییەکانی کردەوە بۆ ئەوەی لە ١٤ وەرزشدا بەشداری بکات؛ ھێشتا ژمارەی میدالیای زێڕی ژاپۆن زیاتر بوو لە کۆی گشتی میدالیای زێڕی وڵاتانی دیکە. چین بوو بە پاڵەوان و ئێران جارێکی دیکە پلەی حەوتەمی بەدەستھێنا. ١٩٧٠- خولی شەشەمی پاڵەوانێتییەکەش لە بانکۆکی پایتەختی تایلەند بەڕێوەچوو، بە ھەنگاوێکی سەیر. بڕیار بوو پاڵەوانێتییەکە لە کۆریای باشوور بەڕێوەبچێت، بەڵام وڵاتەکە تووشی کێشەی دارایی بوو و تایلەند ڕازی بوو بۆ دووەمجار لەسەریەک میوانداری پاڵەوانێتییەکە بکات. لەم ماوەیەدا ژاپۆن ھێشتا لە لووتکەی وەرزشی ئاسیادا بوو. چینییەکان تەنیا بە یەک میدالیای زێڕ ڕازی بوون، ئێرانیش بە ٩ زێڕ لە پلەی چوارەمدا وەستا کە ٦ لەو میدالیایە لە زۆرانبازیدا بوو. ١٩٧٤- حەوتەمین پاڵەوانێتی لە تاران پایتەختی ئێران بەڕێوەچوو. لەم ماوەیەدا کە لەلایەن محەممەد ڕەزا پەھلەوییەوە دەستیپێکرد، بۆ یەکەمجار تیپەکانی وەک کوێت و بەحرەین بەشداری پاڵەوانێتییەکەیان کرد، بەجۆرێک ژمارەی پێوانەیی وڵات گەیشتە ٢٥ وڵات. ژاپۆن بۆ جاری حەوتەم لەسەریەک لە باقی تیپەکانی بردەوە. ئێران بە بەدەستھێنانی ٣٦ میدالیای زێڕ کە ٢٣ میدالیای زێڕ لە زۆرانبازی ئازاد، زۆرانبازی ئازاد و بەرزکردنەوەی قورسایی بەدەست ھێنرا، لە پلەی دووەمی کیشوەرە فراوانەکەدا بوو کە باشترین ئەنجامی ئێرانە لە مێژووی وەرزشی ئاسیادا.
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ China's Great Leap: The Beijing Games and Olympian Human Rights Challenges. Seven Stories. 2011-01-04. ISBN 978-1-58322-843-2.
- ^ «OCA History». OCA. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی ئایاری ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی ئابی ٢٠١٠ ھێنراوە. ٢٢ی ئایاری ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ «Asian Games Taps Three-Time Olympic Sportscaster For New Sports Radio Talk Show». Sports Biz Asia. 8 February 2010. لە ڕەسەنەکە لە 27 November 2010 ئەرشیڤ کراوە. لە 8 September 2010 ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=،|date=، و|archive-date=(یارمەتی) - ^ «Fully renovated basketball arena ready for Asian Games». Sports City. 22 July 2009. لە ڕەسەنەکە لە 13 June 2010 ئەرشیڤ کراوە. لە 8 September 2010 ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=،|date=، و|archive-date=(یارمەتی) ١٣ی حوزەیرانی ٢٠١٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە یارییە ئاسیایییەکان تێدایە. |