ھیستامین

ھیستامین (ئینگلیزی: Histamine) ماددەیەکی کیمایییە، کۆئەندامی دەماری خۆیی و فراوانکردنی خوێنبەرەکان وریادەکاتەوە. ھەروەھا ھیستامین ڕۆڵی لە سیستەمی بەرگری لەشدا ھەیە و بەشدارە لە پرۆسەی جۆراوجۆری فیزیۆلۆژی وەک ھەوکردن و دەردانی ترشی گەدە و ڕێکخستنی گواستەرە دەمارییەکان. لەلایەن خانەکانی «ماست و بازۆفیل» و خانەکانی ترەوە بەرھەم دێت لە وەڵامی برینداربوون یان ھەوکردندا. لە جەستەدا ھیستامین بە چوار جۆر وەرگرەوە دەبەسترێتەوە (H1-H4) کە لە ھەموو جەستەدا دەبینرێن. وەرگری H1 بەشدارە لە کاردانەوەی ھەستیاری و ناوبژیوانی نیشانەکانی وەک خوران و سووربوونەوە و ئاوسانی دەکات. وەرگری H2 بەرپرسە لە ڕێکخستنی دەردانی ترشی گەدە لەکاتێکدا وەرگری H3 ڕۆڵی ھەیە لە ڕێکخستنی گواستەرە دەمارییەکان.

ھیستامین
لقی	imidazole alkaloid
زانا	ھێنری دێڵ
داڕشتنی کیمیایی	C₅H₉N₃
پەسەندکراو (یاسا)	C1=C(NC=N1)CCN
کارلێکی فیزیکی	Histamine receptor H1، Histamine receptor H3، Histamine receptor H3، Histamine receptor H4، Histamine receptor H4
Legal status (medicine)	boxed warning
بەرەوپێك هەیە	histamine agonist
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

بەرگەنەگرتنی ھیستامین کاتێک ڕوودەدات کە زیادەڕۆیی لە ھیستامین لە جەستەدا ھەبێت یان بێتوانایی لە تێکدانی بە باشی. ئەم حاڵەتە دەبێتە ھۆی نیشانەکانی وەک سەرئێشە، ئاوسانی سک، سکچوون، سووربوونەوە. ئەو خۆراکانەی کە ڕێژەیەکی زۆر لە ھیستامینیان تێدایە یان دەبنە ھۆی دەردانی ھیستامین بریتین لە خواردنە چەورکراوەکانی وەکو ساوەر، گۆشتی ساڕێژکراو، کحول (بەتایبەت شەرابی سوور)، خۆراکی بنەمای سرکە وەک ترشیات و بەھارات)، میوەی وەک پرتەقاڵ یان لیمۆ.

چارەسەری بەرگەنەگرتنی ھیستامین بریتییە لە دوورکەوتنەوە لەو خۆراکانەی کە ھیستامینیان زۆرە و خواردنی دژە ھیستامین بۆ کەمکردنەوەی نیشانەکان. چارەسەرەکانی تر لەوانەیە تەواوکەری ئەنزیم لەخۆ بگرن کە یارمەتی تێکدانی ھیستامین یان پرۆبایۆتیک دەدەن بۆ باشترکردنی تەندروستی ڕیخۆڵە.

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Histamine»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٢٨ی نیسانی ٢٠٢٣.