گۆپاڵەسەرەکان
گۆپاڵەسەرە یان کۆردیسێپس (بە ئینگلیزی: Cordyceps) جۆرێکە لە قارچک. بە سووڕی ژیانی ناوازە و سەرنجڕاکێش ناسراوە، ھەروەھا بە تایبەتمەندییە دەرمانییەکانی. جۆرەکانی کۆردیسێپس لە ناوچە جیاوازەکانی جیھاندا دەبینرێن، لەوانە ئاسیا، ئەورووپا، ئەمریکای باکوور و ئوسترالیا. بەناوبانگترین و بە شێوەیەکی بەرفراوان لێکۆڵینەوەی لەسەر کراوە جۆری Cordyceps sinensisە کە بە قارچکی «ڤیاگرا ھیمالایا» ناسراوە. ئەم جۆرە تایبەتە بە پلەی یەکەم لە ناوچە بەرزەکانی ھیمالایا گەشە دەکات. بۆ چەندین سەدە لە پزیشکی نەریتی چینی و تبتدا بەکاردەھێنرێت بەھۆی سوودە تەندروستییەکانی. کۆردیسێپس شێوازێکی ژیانی مشەخۆری ھەیە؛ تووش دەکات و لە کۆتاییدا جێگەی کرمۆکەی مێرووە جۆراوجۆرەکان یان جومگەپێیەکانی تر دەگرێتەوە.
| گۆپاڵەسەرەکان | |
|---|---|
 | |
| ناوی پۆلێنکردن | Cordyceps |
| پلەی پۆلێنکردن | جنس |
| پۆلێنکردنی باوان | Cordycipitaceae |
| ھاوواتای پۆلێنکردن | Akrophyton tuberculatum |
| جۆری پۆلێنکردن | Cordyceps militaris |
لە ڕووی تایبەتمەندییە دەرمانییەکانەوە، کۆردیسێپس بە چەندین سوودی تەندروستی دەگەڕێتەوە. بەھۆی تایبەتمەندییە بەھێزەکانی بەرگری لەش و کاریگەرییە گونجاندنەکانی لەسەر جەستە، ڕێزێکی زۆری لێدەگیرێت. ھەندێک لە توێژینەوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە کۆردیسێپس ڕەنگە یارمەتیدەر بێت لە باشترکردنی کارکردنی ھەناسەدان و بەرزکردنەوەی بەرگەگرتن و توانای وەرزشی و ڕێکخستنی ئاستی شەکری خوێن و پاڵپشتی تەندروستی گورچیلە و تایبەتمەندی دژە ئۆکسانی ھەبێت؛ بەڵام لێکۆڵینەوەی زیاتر پێویستە بۆ ئەوەی بە تەواوی لەم سوودە ئەگەرییانە و میکانیزمەکانی کارکردنیان تێبگەین. کۆردیسێپس بە شێوەی جۆراوجۆر وەک قارچکی وشککراوە یان دەرھێنراوەکانی ناو کەپسول یان پاودەر بە شێوەیەکی بازرگانی بەردەستە. ئەم بەرھەمانە زۆرجار لە پزیشکی نەریتی و ھەروەھا تەواوکەرە خۆراکییەکان بۆ مەبەستی تەندروستی گشتی بەکاردەھێنرێن. لەکاتێکدا کۆردیسێپس مێژوویەکی دوور و درێژی بەکارھێنانی تەقلیدی ھەیە و ھەندێک بەڵگەی زانستی بەڵێندەرانەی پشتگیری لە سوودەکانی دەکەن، ڕەنگە ئەنجامە تاکەکەسییەکان جیاواز بن، و ھەمیشە باشترە پێش ئەوەی ھەر تەواوکەرێکی نوێ بخەیتە ناو ڕۆتینەکەتەوە ڕاوێژ بە پسپۆڕێکی چاودێری تەندروستی بکەیت.
سەرچاوەکان
دەستکاری- بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Cordyceps»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٣١ی تەممووزی ٢٠٢٣.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە گۆپاڵەسەرەکان تێدایە. |