چاودێری ئاگادار بە تراوما

چاودێری ئاگادار بە تراوما (TIC) ڕوانگەیەکی گشتگیرە بۆ پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری کە کاریگەری بەرفراوانی تراوما بۆ سەر تاکەکان دەناسێت و ھەوڵ دەدات ژینگەیەک دروست بکات کە پشتگیری چاکبوونەوە بکات، لە دووبارە تراوماتیزەبوون بەدوور بگرێت و بەھێزی لە بوارە جیاوازەکانی چاودێریدا پەرە پێ بدات.

پێناسە

دەستکاری

چاودێری ئاگادار بە تراوما چوارچێوەیەکە کە:

  1. نیشانە و سیمپتۆمەکانی تراوما دەناسێت
  2. ڕێگاکانی چاکبوونەوە تێ دەگات
  3. وەڵام دەداتەوە بە تەواوی زانیاری دەربارەی تراوما لە سیاسەت، ڕێوشوێن و کردارەکاندا تەریب دەکات
  4. بە چالاکی ھەوڵ دەدات لە تراوماتیزەبوونی دووەم بەدوور بگرێت

بنەما سەرەکییەکان

دەستکاری

بەڕێوەبەرایەتی خزمەتگوزارییەکانی تەندروستی دەروونی و خۆپاراستن لە مادە ھۆشبەرەکان (SAMHSA) شەش بنەمای سەرەکی چاودێری ئاگادار بە تراوما دیاری دەکات:

  1. سەلامەتی: دابینکردنی سەلامەتی جەستەیی و دەروونی بۆ خزمەتخوازان و پێشکەشکارانی خزمەتگوزاری
  2. متمانە و ئاشکرایی: پاراستنی سنوورە ڕوون و بەردەوامەکان
  3. پاڵپشتی ھاوتا: نرخاندنی ئەزموونی ژیان و چاکبوونەوەی ھاوبەش
  4. ھاوکاری: دابەشکردنی دەسەڵات و بڕیاردان
  5. بەھێزکردن: ناسینی ھێز و ئەزموونە تاکەکەسییەکان
  6. بابەتە کلتووری، مێژوویی و ڕەگەزی: مامەڵەکردن لەگەڵ تراومای مێژوویی و زۆرداری سیستەمی

پێشینەی مێژوویی

دەستکاری

چەمکی چاودێری ئاگادار بە تراوما سەری ھەڵداوە لە:

  • زانیارییەکانی لێکۆڵینەوەکانی تراومای منداڵی
  • توێژینەوەی تەندروستی دەروونی گەڕاوەکان
  • بزووتنەوەکانی پاڵپشتی توندوتیژی خانەوادەگی و دەستدرێژی
  • ڕوانگەکانی چارەسەری ئاڵوودەیی

بەکارھێنان لە بوارە جیاوازەکان

دەستکاری

تەندروستی

دەستکاری
  • پشکنین بۆ مێژووی تراوما
  • گۆڕینی ڕێوشوێنە پزیشکییەکان بۆ کەمکردنەوەی مەترسی دووبارە تراوماتیزەبوون
  • پێشکەشکردنی چاودێریی نەخۆش-ناوەندی بە بەزەیی

تەندروستی دەروونی

دەستکاری
  • تەریب کردنی دەستوەردانە تایبەت بە تراوما
  • دروستکردنی پلانی چارەسەری تاکەکەسی
  • پاڵپشتیکردنی چاکبوونەوەی تراومای ئاڵۆز

پەروەردە

دەستکاری
  • دروستکردنی ژینگەی پاڵپشتیکەری فێربوون
  • ڕاھێنانی پەروەردەکاران لە ناسینی تراوما
  • جێبەجێکردنی کردارە چاکسازییەکان

خزمەتگوزارییە کۆمەڵایەتییەکان

دەستکاری
  • داڕشتنەوەی پڕۆسەی وەرگرتن
  • ڕاھێنانی کارمەندان لە پەیوەندی ھەستیار بە تراوما
  • دروستکردنی سیستەمی پاڵپشتی گشتگیر

ھەڵسەنگاندن و جێبەجێکردن

دەستکاری

چاودێری ئاگادار بە تراوما بریتییە لە:

  • ھەڵسەنگاندنی ڕێکخراوەیی گشتگیر
  • ڕاھێنان و پەروەردەی کارمەندان
  • گۆڕینی سیاسەت و ڕێوشوێنەکان
  • ھەڵسەنگاندن و باشترکردنی بەردەوام

سەرچاوەکان

دەستکاری
  1. ھیرمان، ج.ل. (١٩٩٧). تراوما و چاکبوونەوە: دوای توندوتیژی - لە توندوتیژی ناوماڵەوە ھەتا تۆقاندنی سیاسی. بنەما کتێبەکان.
  2. ڤان دەر کۆڵک، ب.ئا. (٢٠١٤). لەش گێڕانەوەی بیرەوەری: مێشک، زەین و لەش لە چاکبوونەوەی تراوما. ڤایکینگ.
  3. SAMHSA. (2014). تێگەیشتنی SAMHSA لە تراوما و ڕێنوێنی بۆ ڕوانگەیەکی ئاگادار بە تراوما. بڵاوکراوەی HHS ژمارە (SMA) 14-4884. ڕۆکڤیل، مەریلەند: بەڕێوەبەرایەتی خزمەتگوزارییەکانی تەندروستی دەروونی و خۆپاراستن لە مادە ھۆشبەرەکان.
  4. فاڵۆت، ڕ. د. & ھاریس، م. (٢٠٠٩). دروستکردنی کەلتووری چاودێری ئاگادار بە تراوما (CCTIC): پڕۆتۆکۆلێکی خۆھەڵسەنگاندن و پلاندانان. پەیوەندییەکانی کۆمەڵگا، واشنتۆن، دی.سی.
  5. ئەندا، ڕ. ف؛ و ھاوکاران. (٢٠٠٦). ئەزموونە ناتەندروستەکانی منداڵی و نەخۆشی کرۆنی پنجەکانی سنگ لە گەورەساڵاندا. گۆڤاری ئەمریکی بۆ پێشگیری پزیشکی، ٣1(5), ٣٥٤–٣٦٦.
  6. فیلیتی، ڤ. ج؛ و ھاوکاران. (١٩٩٨). پەیوەندی تووشبوونی منداڵی و ناڕێکی خانەوادەگی لەگەڵ زۆرێک لە ھۆکارە سەرەکییەکانی مردن لە گەورەساڵاندا. گۆڤاری ئەمریکی بۆ پێشگیری پزیشکی، ١4(4), ٢٤٥–٢٥٨.
  7. کووک، ئا؛ و ھاوکاران. (٢٠٠٥). تراومای ئاڵۆز لە مندالان و گەنجاندا. تۆمارەکانی دەروونناسی، ٣5(5), ٣٩٠–٣٩٨.
  8. ناجافیتس، ل.م. (٢٠٠٢). بەدواداگەڕان بۆ سەلامەتی: ڕێبەرێکی چارەسەر بۆ PTSD و خۆپاراستن لە مادە ھۆشبەرەکان. دەزگای گیلفۆرد.

بەستەرە دەرەکییەکان

دەستکاری
  • بەڕێوەبەرایەتی خزمەتگوزارییەکانی تەندروستی دەروونی و خۆپاراستن لە مادە ھۆشبەرەکان (SAMHSA)
  • تۆڕی نیشتمانی بۆ تراومای منداڵان
  • کۆمەڵەی نێودەوڵەتی بۆ خوێندنەوەی تراوما