پارا

پارا ویلایەتی بەڕازیلە، دەکەوێتە باکووری بەرازیل و لەلایەن ڕووباری خوارەوەی ئەمازۆنەوە تێدەپەڕێت. ھاوسنوورە لەگەڵ ویلایەتی ئاماپا، مارانھاو، تۆکانتین، ماتۆ گرۆسۆ، ئەمازۆن و ڕۆرایما لە بەرازیل. لە باکووری ڕۆژاوا سنووری گویانا و سورینام ھەیە، لە باکووری ڕۆژھەڵاتی پارا زەریای ئەتڵەسی ھەیە. پایتەخت و گەورەترین شاری بێلێمە کە دەکەوێتە دەمی ئەمازۆن. ئەم ویلایەتە کە ٤٫١٪ی دانیشتووانی بەڕازیلە، تەنھا ٢٫٢٪ی بەرھەمی ناوخۆیی بەرازیل لە ئەستۆدایە.

شوێنی ویلایەتی پارا لە بەڕازیل

مێژوو

لە ساڵی ١٥٠٠دا، کەشتیوانی ئیسپانی ڤیسێنتی یانێز پینزۆن یەکەم ئەورووپی بوو کە بە دەمی ڕووباری ئەمازۆن کەشتی کرد. لە ٢٦ی ئابی ١٥٤٢دا، فرانسیسکۆ دی ئۆرێلانا ئیسپانی گەیشتە دەمی ڕووباری ئەمازۆن، کە ڕێڕەوی ئاو بوو بە ڕووبار لە کیتۆی ئیکوادۆرەوە. لە ٢٨ی تشرینی یەکەمی ١٦٣٧دا، پێدرۆ تێکسیرا پورتوگالی بێلێمی بەجێھێشت و چووە کیتۆ: لە کاتی گەشتەکەدا، ھێمایەکی لە یەکگرتنی ڕووباری ناپۆ و ئاگواریکۆ، لە سنووری ئێستای نێوان ئیکوادۆر و پیرۆ، بۆ پورتوگال و دواتر بۆ بەرازیل دانا، بەدەستھێنانی خاوەندارێتی زۆربەی ئەمازۆن، لەوانەش ھەموو خاکی ئێستای پارا.

دیمۆگرافی

ھیندییەکانی ئاسۆرینی تا ساڵی ١٩٧١ بە گۆشەگیری دەژیان.

بەپێی ئامارەکانی پەیمانگای جوگرافیا و ئاماری بەڕازیل لە ساڵی ٢٠٠٧دا، ٧٬١٣٦٬٠٠٠ کەس لە ویلایەتەکەدا نیشتەجێ بوون. چڕی دانیشتووان لە ھەر کیلۆمەتر چوارگۆشەیەکدا ٥٫٧ کەس بووە (١٥ میل چوارگۆشە). شارنشینی: ٧٥٫٢٪ (٢٠٠٦)؛ گەشەی دانیشتووان: ٢٫٥٪ (١٩٩١–٢٠٠٠)؛ خانوو: ١٬٧٥٤٬٠٠0 (2006).

دوایین سەرژمێری PNAD (توێژینەوەی نیشتمانی بۆ نموونەی نیشتەجێبوون) ئەم ژمارانەی خوارەوەی ئاشکرا کرد: ٤٬٩٨٨٬٠٠٠ کەسی قاوەیی (فرەڕەگەز) (٦٩٫٩٪)، ١٬٦٤١٬٠٠٠ کەسی سپی پێست (٢٣٫٠٪)، ٤٧٠٬٠٠٠ کەسی ڕەشپێست (٦٫٦٪)، ٣٥٬٠٠٠ کەسی ئاسیایی یان ئەمریکی (0.5%).