نەشتەرگەریی چاندنی ئەندام
پەیوندی ئەندام یان چاندنی ئەندام (بە ئینگڵیزی: Organ transplantation) پرۆسەیەکی پزیشکییە کە تێیدا ئەندامی تەندروست لە جەستەی کەسێکی زیندوو یان مردوو یان کەسێک کە مردنی مێشکی ھەیە لادەبرێت و دەچێندرێتەوە بۆ ناو جەستەی نەخۆشێک کە ئەندامی کەمئەندامی ھەیە. تا ئێستا چاندنی ئەندام وەک گورچیلە، دڵ، جگەر، ڕیخۆڵەئەستوورە، ڕیخۆڵەباریکە، پەنکریاس، مناڵدان، سی و تۆمۆس بە سەرکەوتوویی لە مرۆڤدا ئەنجام دراوە. گەورەترین ژمارەی چاندنی ئەندامەکان لە سەرتاسەری جیھاندا چاندنی گورچیلەیە، دوای ئەوە چاندنی جگەرە و چاندنی دڵ.[١][٢]
 دووبارە چاککردنەوەی یەکەم گواستنەوەی دڵ، لە ئەفریقای باشوور لە ساڵی ١٩٦٧ ئەنجام دراوە | |
| پیشە | |
|---|---|
| ناوەکان |
|
جۆری پیشە | پسپۆڕی |
بەشە چالاکەکان | پزیشکی، نەشتەرگەری |
| دەربارە | |
خوێندنی داواکراو |
|
شوێنی کارکردن | نەخۆشخانەکان، کلینیکەکان |
ئەو شانانەی کە تا ئێستا بەسەرکەوتوویی چاندنەوە بریتین لە شانەی ئێسک، تاندۆن، کۆرنیە، پێست، دۆڵی دڵ، دەمارەکان و خوێنھێنەرەکان، کە زۆرترین ژمارەی چاندنەکان پەیوەندیان بە چاندنی کۆرنییە و بەستنەوەی ئێسک و تاندۆن ھەیە دەکرێت پەڕاوەکانی چاندن بۆ ماوەی پێنج ساڵ پاشەکەوت بکرێن و بەسترێنەوە، جیاواز لە ئەندامە چاندراوەکان. بێگومان لەناو ئەم شانانەدا، شانەی کۆرنییە جیاکەرەوەیە و ناتوانرێت خەزن بکرێت.[٣]
جۆرەکانی پەیوندی ئەندام
دەستکاریجۆرەکانی پەیوندی ئەندام بریتین لە:[٤][٥]
- چاندنی خۆکار(autograft): واتە پەیوند لە کەسێکەوە بۆ خۆی. ئەم جۆرە چاندنە زیاتر پەیوەندی بە شانە زیادەکانی جەستەوە ھەیە، یان ئەو شانانەی کە توانای دووبارە دروستکردنەوەی خۆیان ھەیە. وەک گرافی پێست یان بۆ نموونە لابردنی دەمارەکە لە قاچی نەخۆش بۆ دروستکردنەوەی خوێنبەرە کۆرۆنییەکە.
- ھاوپەیوەند (allograft): واتە گوێزانەوەی ئەندام یان شانەی نێوان دوو زیندەوەر لە ھەمان جۆر (بۆ نموونە مرۆڤ بۆ مرۆڤ) کە لە ڕووی بۆماوەیییەوە یەک نین. زۆربەی لینکەکان لە ھەمان جۆرن.
- چاندنی ھاوچەشن (isograft): جۆرێکە لە پەیوندی ھاوچەشن لەگەڵ ئەو جیاوازییەی کە بەخشەر و وەرگرەکە لە ڕووی بۆماوەیییەوە ھاوتان. بۆ نموونە، پەیوندی نێوان دووانە ھاوشێوەکان. ئەم جۆرە لینکە لە ڕووی وەڵامدانەوەی بەرگرییەوە وەک جۆری خۆبەستەوە ھەڵسوکەوت دەکات.
- چاندنی نەگونجاو (Xenograft): واتە گوێزانەوەی ئەندام یان شانەی نێوان دوو زیندەوەر لە دوو جۆر جیاواز، وەک چاندنی دۆڵی دڵی بەراز بۆ مرۆڤ.
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ What You Need to Know About Organ Transplants
- ^ Transplantation of human cells, tissues and organs, World Health Organisation
- ^ Frohn C، Fricke L، Puchta JC، Kirchner H (February 2001). «The effect of HLA-C matching on acute renal transplant rejection». Nephrol. Dial. Transplant. 16 (2): 355–60. doi:10.1093/ndt/16.2.355. PMID 11158412.
- ^ After rare procedure, woman can hear her heart beat in another, Stanford Medicine News Center, Sara Wykes, 29 March 2016.
- ^ Organ Transplantation, Sicence Direct
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاری
 | ئەم پزیشکی وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە نەشتەرگەریی چاندنی ئەندام تێدایە. |