مێژووی ساسانییەکان
زیاتر لە چوار سەدە حکومەتی ساسانییەکان یەکێک بوو لە دوو حکوومەتە گەورەکانی جیھانی شارستانی لەو سەردەمەدا (لە ئاسیای ڕۆژاوا) کە سنوورەکانی درێژکرابوونەوە بۆ دۆڵی ئیندوس و پێشەوا لە ڕۆژھەڵات و ھەندێکجاریش بۆ کەشگار لە باکووری ڕۆژھەڵات. لە باکووری ڕۆژاوا دەگەیشتە چیاکانی قەفقاز و دەربەند لە کەنارەکانی دەریای خەزەر و ھەندێکجاریش تا دەریای ڕەش و لە ڕۆژاواش ڕووباری فورات بە گشتی سنووری ئەم دەوڵەتە بووە لەگەڵ حکوومەتی ڕۆم و جێنشینی ئەو دەوڵەتە کە ڕۆژھەڵاتییە ڕۆما، لەگەڵ بیزەنتین. بێگومان ھەندێک جار ئەم سنوورە زۆر لە ڕووباری فورات تێپەڕی و ھەندێکجاریش بەرەو ئەم دیوی فورات دەچوو، بەڵام بەبێ گوێدانە گرژی و پاڵەپەستۆ، دەکرێ ڕووباری فورات بە سنوورێکی سروشتی نێوان دەوڵەتانی بیزەنتین و ساسانی ھەژمار بکرێت.
توراج مەرییە، مامۆستای توێژینەوەی ئێرانی لە زانکۆی کالیفۆرنیای ئیرڤین و نووسەری کتێبی «ئێرانی ساسانی: سەرھەڵدان و کەوتنی ئیمپراتۆرییەتێک» بە زمانی ئینگلیزی دەڵێت، میراتی ساسانییەکان بۆ ئێران زۆر لەوە گەورەترە شکستی بەرامبەر عەرەبەکان.[١] بە بڕوای ئەو، ئەو میراتە گرنگەی کە ساسانییەکان بۆ ئێران بەجێیان ھێشتووە، پێکھاتنی چەمکی ئێرانە وەک کولتوور و نەتەوەیەک.[١][٢] یەکێک لە توخمە گرنگەکانی پێکھاتنی ئەم چەمکە سەرھەڵدانی خودانامەیە لە سەردەمی ساسانییەکاندا. ئەمە ئەو کتێبەیە کە شاھنامی لێیەوە سەرچاوەی گرتووە. کاک مارییە دەڵێ: گرنگییەکی دیکەی ساسانییەکان ئەوەیە کە لە سەردەمی خوسرەو ئەنوشیروان لە ھەمان سەدەی سێھەمدا مێژووی نەتەوەیی ئێران لەژێر ناوی خودانامەوە کۆکرایەوە؛ و ئەو مێژووە بیرھێنانەوەی ڕابردووە، ئێرانییەکان چی بوون، لە کوێوە ھاتوون، جیھان چۆن دەستی پێکردووە، تا ڕووخانی ئیمپراتۆرییەتی ساسانی.»[١][٣]
پەیوەندی لەگەڵ بیزەنتین دەستکاری
حکوومەتی بیزەنتین کە مامەڵەی لەگەڵ حکوومەتێکی بەھێزی وەک حکوومەتی ساسانی لە ڕۆژھەڵاتی خاکەکانیدا دەکرد و بە بەھێزترین دوژمنی خۆی دەزانی، چ لە ڕۆژاوا و چ لە باکووری خاکەکانیدا، بە تایبەت لە ئەورووپا کێشەی زۆری ھەبوو. ئەم گرفتانە وای کرد حکوومەتی بیزەنتین ھەموو بایەخی خۆی بە سنوورەکانی ڕۆژھەڵاتی خۆی بدات و ھەر لەبەر ئەم ھۆکارەش حکوومەتی ساسانییەکان ھاوشێوەی حکوومەتی پارتی توانی پایتەختەکەی تیسفۆن لە تەنیشت دیجلە دابنێت و لە نزیکییەکەی نەترسێت لە پایتەخت تا سنوورەکانی دوژمن. حکوومەتی ساسانی لە ڕۆژھەڵات و باکووری سنوورەکانیدا کێشەی زۆری ھەبوو، کە ھەندێک جار دەگەیشتە قۆناغێکی مەترسیدار و ھەڕەشەئامێز. بەم شێوەیە سیاسەتی دەرەوەی حکوومەتی ساسانی بە درێژایی ئەم چوار سەدەیە لە «پەیوەندی لەگەڵ ڕۆژھەڵات و ڕۆژاوا» دا کورتکرایەوە؛ بەڵام حکوومەتی ساسانی لەو ماوەیەدا خۆی نیشان دا کە بە ڕادەی پێویست بەھێزە و توانی وڵاتی ئێران لە زیانە وێرانکەر و مەترسیدارەکان بپارێزێت و ژیانێکی خۆشگوزەران و سەلامەت بۆ خەڵکی ئێران لە ناوخۆی وڵاتدا دابین بکات.