ویکیپیدیا

مێتاڤێرس

میتاڤێرس ناوەندێکی گریمانەیی بەردەوامی ئۆنلاینە، کە هاوتایە لەگەڵ مەودایەکی فراوانی کرداری ناو ئینتەرنێت.

میتاڤێرس تۆڕێکە لە جیھانی ڕاستەقینەی سێ ڕەھەندی کە سەرنج دراوە لەسەر پەیوەندی کۆمەڵایەتی.[١][٢][٣] لە فیوتوریزم و خەیاڵی زانستیدا، دەتوانین مێتاڤێەس وەسف بکەین بە ناوەندێکی گریمانەیی بەردەوامی ئۆنلاینە، کە ھاوتایە لەگەڵ مەودایەکی فراوانی کرداری ناو ئینتەرنێت.[٤][٥]

بنچینەی زاراوەی مێتاڤێرس دەگەڕێێتەوە بۆ ساڵی ١٩٩٢ کاتێ بڵاوبونەوەی ڕۆمانی خەیاڵی Snow Crash))، لە لێکدانی وشەی (Meta) و (Universe)ەوە ھاتووە. شێوە جیاوەزەکانی مێتاڤێرس پەرەیان پێدرا بۆ بەکارھێنانی بەربڵآوی پلاتفۆرمەکانی جیھانی گریمانەیی وەک (Second Life).[٦] ھەندێک کارلێکی مێتاڤێرس پێکدێت یەکگرتنی جیھانی خەیاڵ و جیھانی فیزیای و گریمانەی ئابووری.[٧]

ئەوانیتر ئەم زاراوەیان وەک وشەیەک داناوە کە بۆ ماوەیەکی کاتی دەکەونە بەر باس لە بڵاوکراوەکاندا زیادەڕەوی دەکەن لە گەشەدان بەو زاراوەیە بۆ پڕۆژە و جۆرە جیاوەزەکانی تەکنەلۆجیا.[٨]

زانیارەیییە تایبەتەکان و ئاڵوودەبونی بەکارینەرەکان پەیوەستن بە مێتاڤێرسەکەوە لەو بەرەنگاری و تەحەدیانەوە سەرچاوە دەگرێت کە ڕووبەڕوی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان و پیشەسازی یارییە ڤیدیۆیەکان دەبێتەوە[٩][١٠][١١]

جێبەجێکردنەکان دەستکاری

یارییە ڤیدیۆیییەکان دەستکاری

چەند پێکھاتەیەک لە تەکنەلۆجیای مێتاڤێرس لە ناو کایە ڤیدیۆیییە نوێکانی ئینتەرنێتدا گەشەیان پێکدراوە. پلاتفۆڕمی جیھانی ڕاستەقینەی (Second Life) کە بەردەستە لە ساڵی ٢٠٠٣ەوە زۆر جار وەک یەکەم مێتاڤێرس وەسف دەکرێت،[١٢][١٣] ھەروەک زۆرێک لە لایەنەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی تێکەڵ کرد لەگەڵ جیھانێکی سێ ڕەھەندی بەردەوام کە بەکارھێنەرەکە کە وەک ئاڤاتارێک نوێنەرایەتی دەکرێت. کردارە کۆمەڵایەتییەکان زۆربەی کات تایبەتمەندییەکی تەواونەکراون لە زۆربەی یارییە ئۆنلاینەکان. ڕۆژنامەنوسی تەکنەلۆجیا (Clive Thompson) باسی ئەوەی کردووە کە یارییەکی دەرکەوتوو، لەسەر بنەمای کۆمەڵایەتی نوێنەرایەتی جێبەجێکردنی پێشکەوتووی مێتایڤێرس دەکات.[١٤] لێدوانی ھاوشێوە بۆ یاری (Roblox) کراوە،[١٥][١٦] کە لەو کاتەوە بەکارھێنانی گرنگی زاراوەکەی لە بازاڕدا دامەزراندووە.[١٧] بانگەشەکانیتر بۆ پەرەسەندنی مێتاڤێرس یارییەکانیتریش لەخۆدەگرێت وەکو Active Worlds, The Palace, Decentraland, and Fortnite)).[١٨][١٩][٢٠]

ڕاستی بەرزکراوە دەستکاری

گەشەسەندنی مێتاڤێرس زۆرجار سەرنجی خستووەتە سەر باشترکردنی تەکنەلۆجیای ڕاستی بەرزکراوە بەھۆی سوودوەرگرتن لە دامەزراندنی ژینگە ڕاستەقینەکان.

لە ساڵی ٢٠١٩دا کۆمپانیای تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبووک جیھانێکی کۆمەڵایەتی VRی بەناوی Facebook Horizon دەستپێکرد.[٢١] لە ٢٠٢١ دا فەیسبووک ناوەکەیی کرد بە «میتا پلاتفۆڕم»ە و سەرۆکەکەی مارک زوکەربێرگ[٢٢] پەیمانی کۆمپانیایەکی ڕاگەیاند بۆ گەشەپێدانی سیستەمی ژینگەیی میتاڤێرس.[٢٣] تا ئەو ڕادەیەی کە تەکنەلۆجیای ڕاستی بەرزکراوە بنەچەیی ماوە کە پەرەی پێ بدرێت.[٢٤][٢٥][٢٦] ھەندێک لە گەشەپێدەران پێشنیاریان کردووە کە تەکنەلۆجیای مێتاڤێرس بەکاربێنن بۆ گەشەکردن لە بەرھەمھێنانی کاردا،[٢٧][٢٨] ھەروەھا مێتاڤێرس دەتوانێت میوانداری گەشتی ڕاستی بەرزکراوەی ماڵ و خانوو بکات لە کەرتی خانووبەرە.[٢٩][٣٠][٩]

تەکنەلۆجی دەستکاری

مێتاڤێرس فراوانبوونێکی پێشنیارکراوە بۆ تەکنەلۆجیای ئینتەرنێتی بەردەست.[٣١] خاڵەکانی چوونە ژورەوە بۆ مێتاڤێرس کۆمپیوتەر و مۆبایلە زیرەکە گشتییەکان دەگرێتەوە، جگە لە ڕاستیی بەرزکراوە (AR)، ڕاستی تێکەڵ، ڕاستی ڕاستەقینە (VR) و تەکنەلۆجیای.[٣١]

بازرگانی و بەرژەوەندی بازرگانی لە توێژینەوە و تەکنەلۆجیای پەیوەندیدار بە مێتاڤێرس فەیسبووک دەگرێتەوە کە لە ساڵی ٢٠١٤ کۆمپانیای VR Oculusی کڕیوە و پلانەکانی بۆ دروستکردنی بۆشایییەکی کۆمەڵایەتی 3-Dبۆ گرێدانی خزمەتگوزارییە ھەمەجۆرەکان ڕاگەیاند.[٣٢]

مێتاڤێرس پشت بە تەکنەلۆجیای VR ی سنووردار لە گەشەسەندن و فراوانبونن دەبەستێت.[٣١] سنووردارکردنەکان لە ھاوسەنگی نێوان تێچوون و دیزاینەوە سەرچاوەی گرتوە لە نەبوونی گرافیکی کوالێتی بەرز و کەمی جووڵەیی. ھێدسێتە وایەرلێسە سووکەکان کوالیتی وێنەیان نییە، کە بۆ سیستەمی گۆگڵی وایەری وایەری ڤی ئاڕ باشکراوە. کێشەیەکی تر بۆ گرتنە بەری تەکنەلۆجیا تێچووەکەیە، لەگەڵ HTC Vive Pro 2 ھێدسێت بە نرخی ٧٩٩$ ی ئەمریکی لەگەڵ کۆنترۆلکەرەکان لە ساڵی ٢٠٢١.[٣٢]

لە ساڵی ٢٠٢١دا حکوومەتی کۆریای باشوور پێکھێنانی ھاوپەیمانییەکی مێتاڤێرسی نیشتیمانی ڕاگەیاند بە ئامانجی دروستکردنی پلاتفۆرمێکی نەتەوەیی یەکگرتوویAR و VR[٣٣]

ستانداردە تەکنیکییەکان دەستکاری

ستانداردە باوەکان، ڕووکارەکان، و پرۆتۆکۆلی پەیوەندیکردن لە نێوان ژینگە وەھمییەکان لە پەرەسەندندان. ھاوکارییەکان و گرووپە کارکەرەکان ھەوڵ دەدەن ستانداردەکان و پرۆتۆکۆلەکان دروست بکەن بۆ پشتگیریکردن لە نێوان ژینگە وەھمییەکان، لەوانە:

  • - OpenXR، ڕووکاری بەرنامەڕێژی (APIs) بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ ئامێرەکانی VR و AR، گرووپی خرۆنۆس (٢٠١٩–ئێستا).
  • - جیھانی وەھمی — پێوانەیی بۆ گرووپی کارکردنی پێکھاتە ڕاستەقینەکانی سیستەمەکان (P1828),[٣٤][٣٥] IEEE (2010-ئێستا).
  • - تەکنەلۆجیای زانیاری — چوارچێوەی میدیا و کۆنتڕۆڵ—بەشی چوارەم: تایبەتمەندییەکانی بابەتی جیھانی ڕاستەقینە (ISO/IEC 23005-4:2011),ISO (2008-Present).
  • - گرووپی تەکنەلۆجیای پەروەردەیی فراوان (IETG)، تۆڕی میدیا (٢٠٠٨-ئێستا).
  • - پرۆتۆکۆلی بریکاری ھەرێمی جیھانی ڕاستەقینە (VWRAP), IETF (2009-2011).
  • - نەخشە ڕێگای مێتایڤ، دامەزراوەی لێکۆڵینەوەی خێرا (٢٠٠٦–٢٠٠٧).
  • - پڕۆژەی مێتایوی سەرچاوەی کراوە (٢٠٠٤–٢٠٠٨).
  • - X3D، جێنشینی زمانی مۆدێلکردنی ڕاستی ڕاستەقینە (VRML) وەک ستانداردی کراوە بۆ کارلێکەڵی کاتی ڕاستەقینەی 3D (وێبی3D). X3D ستانداردێکی پەسەندکراوە بۆ یەکخستنی ڕاستییە ڕاستەقینەکان لەگەڵ وێب.[٣٦]

ڕەخنە و نیگەرانییەکان دەستکاری

زانیاری خۆی ڕوباڕێکی تایبەتە لەبەر ئەوەی کاری کۆمپانیاکان لە خۆ دەگرێت بە کۆکردنەوەی زانیارییە کاسییە تایبەتەکان لە ڕێگای ئامێرە بەردەستەکان و زانیارییە بەکارھێنەرەکان.[٣٧] فەیسبووک پلان دادەنێت لەسەر بەردەوامبوونی لە ڕێکلامە بە ئەنجامەکان لە مێتاڤێرسەوە، لەبەر بوونی نیگەرانی و پەیوەست بوون بە زانیاریی ھەڵەو لەدەستدانی تایبەتمەندی کەسی.[٣٨]

ئاڵوودەبوونی بەکارھێنەر و بەکار ھێنانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بەشێوەیەکی خراپ یەکێکیترە لەسەرچاوەی کێشەکان و غەمباری و ئاڵوودەیی بە ئینتەرنێت و ئاڵوودەی ڤیدیۆ گەیمەکان، دەتوانن بەشێوەیەکی خراپ و نەرێنیانە کار بکەنە سەر جەستەی بەکارھێنەر ئەم کاریگەرییەش بۆ ماوەیەکی درێژ دەمێنێتەوە وەکو خەمۆکی و دڵەڕاوکێ و چەند جۆرە زیانێکیتر کە لە شێوازی کەسە ئاڵوودەبوەکان دیار دەبێت.[٣٩] ھەرەھا شارەزایان نیگەرانن لەوەی کە مێتاڤێرس دەتوانرێت وەک ھەڵاتنێک لە ژیانی ڕاستەقینە بەکاربھێنرێت و بەکارھێنەرەکان بەرەو مۆدێکی ڕاستی ژیانی ئینتەرنێتی ببات.[٤٠][٤١] لە چاوپیکەوتنێکی ئیلۆن ماسک لە ساڵی ٢٠٢١ وتی ناتوانیت use-case ی ناچارکەر ببینیت بۆ VR-driven metaverse.

خەیاڵ دەستکاری

Snow Crash, 1992 دەستکاری

زاراوەی میتاڤێرس لە ڕۆمانی خەیاڵی زانستی ساڵی ١٩٩٢ی نیل ستیفنسۆن دا باسکراوە، کە تێیدا مرۆڤ وەک ئاڤاتار، کارلێک لەگەڵ یەکتر و بریکارەکانی سۆفتوێر دەکات لە بۆشایییەکی خەیاڵی سێ ڕەھەندیدا کە میتافۆری جیھانی ڕاستەقینە بەکاردێنێت. ستیفنسۆن زاراوەکەی بەکار ھێنا بۆ وەسفکردنی جێگرەوەیەکی ڕاستی ڕاستەقینە بۆ ئینتەرنێت.[٤٢][٤٣]

مێتاڤێرسەکەی نیل ستیفنسۆن بۆ بەکارھێنەرەکانی دەردەکەوێت وەک ژینگەیەکی شارستانی کە بە درێژایی ڕێگایەکی پانی ١٠٠ مەتر پەرەی سەندووە، پێی دەوترێت شەقامەکە، کە بە تەواوی ٦٥٥٣٦ کیلۆمەتر (٢١٦ کم) بازنەی ھەسارەیەکی بێ تایبەتمەندی، ڕەش، تەواو سپۆرە.[٤٤] متاورس چیست

سەرچاوەکان دەستکاری

  1. ^ Newton, Casey (2021-07-22). "Mark Zuckerberg is betting Facebook's future on the metaverse". The Verge (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-10-25. Retrieved 2021-10-25.
  2. ^ Robertson, Adi (2021-10-04). "What is the metaverse, and do I have to care?". The Verge (بە ئینگلیزی). Retrieved 2021-12-29.
  3. ^ "What Is the Metaverse and Why Should I Care?". Time (بە ئینگلیزی). Retrieved 2021-12-29.
  4. ^ O'Brian, Matt; Chan, Kelvin (28 October 2021). "EXPLAINER: What is the metaverse and how will it work?". ABC News (بە ئینگلیزی). Associated Press. Archived from the original on 4 December 2021. Retrieved 4 December 2021.
  5. ^ Newton, Casey (2021-07-22). "Mark Zuckerberg is betting Facebook's future on the metaverse". The Verge (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-10-25. Retrieved 2021-10-25.
  6. ^ Orland, Kyle (2021-11-07). "So what is "the metaverse," exactly?". Ars Technica (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-11-09. Retrieved 2021-11-09.
  7. ^ Newton, Casey (2021-07-22). "Mark Zuckerberg is betting Facebook's future on the metaverse". The Verge (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-10-25. Retrieved 2021-10-25.
  8. ^ Ravenscraft, Eric. "The Metaverse Land Rush Is an Illusion". Wired (بە ئینگلیزی). ISSN 1059-1028. Retrieved 2021-12-28.
  9. ^ ئ ا Needleman, Sarah E. (2021-10-16). "The Amazing Things You'll Do in the 'Metaverse' and What It Will Take to Get There". Wall Street Journal (بە ئینگلیزی). ISSN 0099-9660. Archived from the original on 2021-10-25. Retrieved 2021-10-25.
  10. ^ Rajan, Amala; Nassiri, Nasser; Akre, Vishwesh; Ravikumar, Rejitha; Nabeel, Amal; Buti, Maryam; Salah, Fatima (2018-11-01). "Virtual Reality Gaming Addiction". 2018 Fifth HCT Information Technology Trends (ITT). pp. 358–363. doi:10.1109/CTIT.2018.8649547. ISBN 978-1-5386-7147-4. S2CID 67876446. Archived from the original on 2021-12-07. Retrieved 2021-11-03.
  11. ^ O'Brian, Matt; Chan, Kelvin (28 October 2021). "EXPLAINER: What is the metaverse and how will it work?". ABC News (بە ئینگلیزی). Associated Press. Archived from the original on 4 December 2021. Retrieved 4 December 2021.
  12. ^ Tidy, Joe (2021-11-05). "Zuckerberg's metaverse: Lessons from Second Life". BBC News (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-11-13. Retrieved 2021-11-17.
  13. ^ Maney, Kevin (2007-02-04). "The king of alter egos is surprisingly humble guy". USA Today. Archived from the original on 2007-02-18. Retrieved 2007-02-20.
  14. ^ Thompson, Clive (2021-11-03). "The Metaverse Is Already Here — It's Minecraft". Debugger (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-11-17. Retrieved 2021-11-17.
  15. ^ Sidhwani, Priyansh (2021-03-12). "The History Of Roblox: From 2004 Until Now". TechStory (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-04-20. Retrieved 2021-11-03.
  16. ^ "Nike gets ahead of the Metaverse and creates 'Nikeland', its own virtual world on Roblox". entrepreneur.com. Archived from the original on 2021-11-26. Retrieved 2021-11-26. ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  17. ^ Kastrenakes, Jacob (2020-11-19). "Roblox goes public so that it can build a bigger metaverse". The Verge (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-12-01. Retrieved 2021-12-01.
  18. ^ "Active Worlds for Windows (1995)". MobyGames. Archived from the original on 2021-11-11. Retrieved 2021-11-03.
  19. ^ Decentraland (2020-01-15). "Decentraland Public Launch". Decentraland (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-11-11. Retrieved 2021-11-03.
  20. ^ Webster, Andrew (March 18, 2021). "Fortnite's Experimental Story Is An Attempt To Create 'The Entertainment Experience Of The Future'". The Verge. Archived from the original on May 3, 2021. Retrieved May 3, 2021.
  21. ^ "Facebook announces Horizon, a VR massive-multiplayer world". TechCrunch (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-12-07. Retrieved 2021-11-03. ٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  22. ^ Roose, Kevin (2021-10-29). "The Metaverse Is Mark Zuckerberg's Escape Hatch". The New York Times (بە ئینگلیزی). ISSN 0362-4331. Archived from the original on 2021-10-30. Retrieved 2021-10-30. (خۆتۆمارکردن پێویستە)
  23. ^ Dan Milmo (2021-10-28). "Enter the metaverse: the digital future Mark Zuckerberg is steering us toward" (بە ئینگلیزی). Retrieved 2021-12-13.
  24. ^ Griffin, Andrew (28 October 2021). "Facebook changes name to 'Meta' as it focuses on metaverse and tries to move on from controversies". The Independent. London. Archived from the original on 28 October 2021. Retrieved 28 October 2021.
  25. ^ "Facebook changes its name to Meta in major rebrand". BBC News. London. 28 October 2021. Archived from the original on 28 October 2021. Retrieved 28 October 2021.
  26. ^ Paul, Kari (28 October 2021). "Facebook announces name change to Meta in rebranding effort". The Guardian. London. Archived from the original on 28 October 2021. Retrieved 28 October 2021.
  27. ^ Warren, Tom (2021-11-02). "Microsoft Teams enters the metaverse race with 3D avatars and immersive meetings". The Verge (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-11-03. Retrieved 2021-11-03.
  28. ^ Veronica Combs (2021-10-29). "The metaverse: What is it?". TechRepublic (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-10-31. Retrieved 2021-11-01.
  29. ^ Needleman, Sarah E. (2021-10-16). "The Amazing Things You'll Do in the 'Metaverse' and What It Will Take to Get There". Wall Street Journal (بە ئینگلیزی). ISSN 0099-9660. Archived from the original on 2021-10-25. Retrieved 2021-10-25.
  30. ^ Needleman, Sarah E. (2021-10-16). "The Amazing Things You'll Do in the 'Metaverse' and What It Will Take to Get There". Wall Street Journal (بە ئینگلیزی). ISSN 0099-9660. Archived from the original on 2021-10-25. Retrieved 2021-10-25.
  31. ^ ئ ا ب Antin, Doug (2020-05-05). "The Technology of the Metaverse, It's Not Just VR". The Startup (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-10-25. Retrieved 2021-10-25.
  32. ^ ئ ا "What is the 'metaverse'? Facebook says it's the future of the Internet". Washington Post (بە ئینگلیزی). 2021-08-30. Archived from the original on 2021-11-14. Retrieved 2021-11-01.
  33. ^ Sharwood, Simon (May 18, 2021). "South Korea creates 'metaverse alliance' to build an open national VR platform". The Register. Archived from the original on May 21, 2021. Retrieved May 21, 2021.
  34. ^ "Web Archive of IEEE VW Standard Working Group". 2014-06-08. Archived from the original on 2014-06-08. Retrieved 2016-01-29.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  35. ^ "Virtual Worlds - Standard for Systems Virtual Components". IEEE. Archived from the original on 2015-02-14. Retrieved 2011-10-08.
  36. ^ "X3D Specification, ISO/IEC 19775-1:2004 -- Part 1: Architecture and base components". www.web3d.org. Archived from the original on 2021-11-11. Retrieved 2021-11-03.
  37. ^ Lee, Lik-Hang; Braud, Tristan; Zhou, Pengyuan; Wang, Lin; Xu, Dianlei; Lin, Zijun; Kumar, Abhishek; Bermejo, Carlos; Hui, Pan (2021-10-11). All One Needs to Know about Metaverse: A Complete Survey on Technological Singularity, Virtual Ecosystem, and Research Agenda. arXiv:2110.05352.
  38. ^ O'Brian, Matt; Chan, Kelvin (28 October 2021). "EXPLAINER: What is the metaverse and how will it work?". ABC News (بە ئینگلیزی). Associated Press. Archived from the original on 4 December 2021. Retrieved 4 December 2021.
  39. ^ Rajan, Amala; Nassiri, Nasser; Akre, Vishwesh; Ravikumar, Rejitha; Nabeel, Amal; Buti, Maryam; Salah, Fatima (2018-11-01). "Virtual Reality Gaming Addiction". 2018 Fifth HCT Information Technology Trends (ITT). pp. 358–363. doi:10.1109/CTIT.2018.8649547. ISBN 978-1-5386-7147-4. S2CID 67876446. Archived from the original on 2021-12-07. Retrieved 2021-11-03.
  40. ^ Lee, Lik-Hang; Braud, Tristan; Zhou, Pengyuan; Wang, Lin; Xu, Dianlei; Lin, Zijun; Kumar, Abhishek; Bermejo, Carlos; Hui, Pan (2021-10-11). All One Needs to Know about Metaverse: A Complete Survey on Technological Singularity, Virtual Ecosystem, and Research Agenda. arXiv:2110.05352.
  41. ^ Evans, Woody (2011). Information Dynamics in Virtual Worlds. Chandos. ISBN 978-1-78063-274-2. Archived from the original on 2021-12-07. Retrieved 2021-11-13.
  42. ^ Grimshaw, Mark (2014). The Oxford Handbook of Virtuality. New York: Oxford University Press. p. 702. ISBN 978-0-19-982616-2.
  43. ^ In the acknowledgments section following the text of Snow Crash, Stephenson writes: The words "avatar" (in the sense it is used here) and "Metaverse" are my invention, which I came up with when I decided that existing words (such as "virtual reality") were simply too awkward to use.
  44. ^ Neal., Stephenson (2007). Snow crash. Rizzoli. ISBN 978-88-17-01682-7. OCLC 799825166.
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=مێتاڤێرس&oldid=1130534»