میترۆی باکوو
میترۆی باکوو سیستەمێکی ترانزێتی خێرایە کە خزمەت بە باکووی پایتەختی ئازەربایجان دەکات. بۆ یەکەمجار لە ٦ی تشرینی دووەمی ١٩٦٧7[١] لە سەردەمی یەکێتی سۆڤیەتدا کرایەوە، تایبەتمەندی تایبەتی سیستەمی سۆڤیەتەکانی پێشووی ھەیە، لەوانە وێستگە ناوەندییە زۆر قووڵەکان و دیکۆراتی نایاب کە مۆتیڤی نەتەوەیی نەریتی ئازەربایجان لەگەڵ ئایدیۆلۆژیای سۆڤیەت تێکەڵ دەکەن. لە ئێستادا سیستەمەکە ٣٨٫٠٣ کیلۆمەتر (٢٣٫٦٣ میل)[١] ڕێڕەوی دوو ئاراستەیی ھەیە، کە لە سێ ھێڵ پێکھاتووە[١] کە لەلایەن ٢٦ وێستگەوە خزمەت دەکرێن.[١] میترۆ تاکە میترۆیە کە لە ئازەربایجان دروست کراوە، و پێنجەمین میترۆ بووە کە لە یەکێتی سۆڤیەت دروست کراوە. لە ساڵی ٢٠١٥دا، ٢٢٢٫٠ ملیۆن[٢] سەرنشینی ھەڵگرتبوو،[٣] کە تێکڕای سواربوونی ڕۆژانەی نزیکەی ٦٠٨٬٢٠٠ کەس بوو.
| میترۆی باکوو | |
|---|---|
| بە ئازەربایجانی: Bakı Metropoliteni | |
 | |
| دامەزران | ٣١ی ئایاری ١٩٤٠ |
| Vehicle normally used | 81-717/714، 81-760/761 |
| وڵات | ئازەربایجان |
| دابەشکاریی کارگێڕی | باکوو |
| پۆتانی شوێن | ٤٠°٢٢′٠″N ٤٩°٥٠′٧″E |
| ڕووداوە بەرچاوەکان | 1995 Baku Metro fire، 1994 Baku Metro bombings |
| ڕێکەوتی کردنەوە | ٦ی تشرینی دووەمی ١٩٦٧ |
| Service entry | ٦ی تشرینی دووەمی ١٩٦٧ |
| Track gauge | 1520 mm track gauge |
| وێبگە | https://metro.gov.az/ |
| بەستەری وەسفکراو | http://www.urbanrail.net/as/baku/baku.htm |
| Route diagram template | Template:Baku Metro |
| Type of electrification | 825V DC railway electrification |
| دۆخی بەکارهێنان | in use |
| پێڕست | list of Baku Metro stations |
 | |
کۆمپانیای باکوو میترۆی داخراو (باکوو میترۆ CJSC)، کۆمپانیاکە کە میترۆی باکوو بەڕێوەدەبات، بەپێی فەرمانی ژمارە ٢٨٩ی سەرۆکی کۆماری ئازەربایجان لە ٢٧ی شوباتی ٢٠١٤ وەک جێنشینی یاسایی میترۆی باکوو و ئازەرتونێلمێترۆتیکنتی دامەزراوە کۆمپانیای پشکی ھاوبەش. موڵک و ماڵی لەگەڵ ماف و ئەرکەکانی کۆمپانیای باکوو میترۆ و کۆمپانیای بۆرسەی ئازەرتونێلمێترۆتیکینتی گواسترایەوە بۆ میترۆی باکوو کە تازە دامەزراو CJSC.[٤]
ڕووداوەکان
دەستکاریبۆردومانەکانی ساڵی ١٩٩٤
دەستکاریلە ١٩ی ئازار و ٣ی تەممووزی ١٩٩٤، بۆمبەکان ٢٧ کەس کوژران و ٩١ کەسی دیکەش بریندار بوون.[٥] دواتر سێ ئەرمەنی لە پەیوەندی لەگەڵ ڕووداوەکەدا دەستگیرکران و تۆمەتبارکران و زیندانی کران.[٦]
ئاگرکەوتنەوەی ساڵی ١٩٩٥
دەستکاریلە ٢٨ی تشرینی یەکەمی ١٩٩٥ ئاگر لە نێوان بنکەکانی ئولدوز و نەریمان ناریمانۆڤ کەوتەوە و بەھۆیەوە ٢٨٩ کەس گیانیان لەدەستدا و ٢٦٥ کەسی دیکەش برینداربوون.[٧][٨] ئاگرەکە بە ھۆکاری تێکچوونی کارەبا دادەنرێت بەڵام ئەگەری تێکدان بەدەر نەکراوە. ئاگرەکە وەک کوشندەترین کارەساتی میترۆ لە جیھاندا دەمێنێتەوە.[٩]
کاتنامە
دەستکاری| بەشی | ڕێکەوتی کردنەوەی | درێژی |
|---|---|---|
| ئیچێری شێھێر - نەریمان ناریمانۆڤ | ٦ی تشرینی دووەمی ١٩٦٧ | ٦٫٥ کم |
| ٢٨ی ئایار – شا ئیسماعیل خەتای | ٢٢ی شوباتی ١٩٦٨ | ٢٫٣ کم |
| نەریمان ناریمانۆڤ – ئولدوز | ٥ی ئایاری ١٩٧٠ | ٢٫١ کم |
| نەریمان ناریمانۆڤ – باکمیل | ٢٥ی ئەیلوولی ١٩٧٠ (لە ساڵانی ١٩٧٨–١٩٧٩ دووبارە بنیات نراوەتەوە) | ٠٫٥ کم |
| ئولدوز – نێفتچیلار | ٧ی تشرینی دووەمی ١٩٧٢ | ٥٫٣ کم |
| ٢٨ی ئایار – نیزامیی گەنجەوی | ٣١ی کانوونی یەکەمی ١٩٧٦ | ٢٫٢ کم |
| نیزامیی گەنجەوی – مێمار ئەجامی | ٣١ی کانوونی یەکەمی ١٩٨٥ | ٦٫٥ کم |
| نێفتچیلار – ئەحمەدلی | ٢٨ی نیسانی ١٩٨٩ | ٣٫٣ کم |
| جەعفەر جەبارلی | ٢٧ی کانوونی یەکەمی ١٩٩٣ | ٠٫١٥ کم |
| ئەحمەدلی – حازی ئەسلانۆڤ | ١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٢ | ١٫٤ کم |
| مێمار ئەجامی – نەسیمی | ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ | ٢٫١ کم |
| نەسیمی – ئازادلیق پرۆسپێکتی | ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٩ | ١٫٣ کم |
| ئازادلیق پرۆسپێکتی – دەرناگول | ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠١١ | ١٫٥ کم |
| ئاڤتۆڤاغزال – مێمار ئەجامی | ١٩ی نیسانی ٢٠١٦ | ٢٫٠٧ کم |
| مێمار ئەجامی – ٨ی نۆیەبر | ٢٩ی ئایاری ٢٠٢١ | ١٫٤ کم |
| کۆی گشتی | ٢٦ وێستگە | ٣٨٫١ کم |
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ ئ ا ب پ «Baku Metro - History». Bakı Metropoliteni. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی ئابی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی ئەیلوولی ٢٠١٣ ھێنراوە.
- ^ «Conveyance of passengers in transport sectors». The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan. لە ١٠ی ئایاری ٢٠١٧ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی ئایاری ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ «Ötən il Bakı metrosu ilə 222 mln. sərnişin daşınıb». ANN (بە ئازەربایجانی). Azerbaijan News Network (ANN). 2016. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ «About "Baku Metropolitan" CJSC». railway-strategies.com. December 2016. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ Atwell, Elizabeth (1995). «Baku's Metro Accident». Azer International Magazine. pp. 46–47. لە January 21, 2011 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە February 18, 2011 ھێنراوە.
{{cite magazine}}: بیرخستنەوەی magazine پێویستی بە|magazine=ھەیە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|archive-date=(یارمەتی) - ^ «Azerbaijani Terrorism Suspect Extradited to Baku». RFE/RL NEWSLINE. ٢ی کانوونی یەکەمی ١٩٩٧. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٨ی شوباتی ٢٠١١ ھێنراوە.
- ^ I.J. Duckworth. «Fires in vehicular tunnels» (PDF). 12th U.S. /North American Mine Ventilation Symposium 2008. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی نیسانی ٢٠١٠ ھێنراوە.
- ^ Terje Andersen, Børre J. Paaske. «Railroad and Metro Tunnel Accidents». Lotsberg.net. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ Phil Reeves (٣١ی تشرینی یەکەمی ١٩٩٥). «Sabotage fear over metro fire». The Independent. لە ١٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ھێنراوە.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە میترۆی باکوو تێدایە. |
