ویکیپیدیا

فەڕەنسییەت لە برۆکسل

فەڕەنسییەت لە برۆکسل ئاماژەیە بۆ گەشەسەندنی، لە ماوەی دوو سەدەی ڕابردوودا،[١] ئەم شارە کە لە ڕووی مێژوویییەوە ھۆڵەندی قسە دەکات[٢][٣][٤] بۆ شارێک کە تێیدا فەڕەنسی بووەتە زمانی زۆرینە و زمانی ھاوبەش.[٥] ھۆکاری سەرەکی ئەم گواستنەوەیە ئاسمیلەکردنی خێرای ناچاری دانیشتووانی فلاندێرس بوو،[٦][٧][٨] کە بەھۆی کۆچبەری فەڕەنسا و والۆنیا گەورەتر بوو.[٩]

تابلۆی شەقامی دوو زمانی فەڕەنسی و ھۆڵەندی لە برۆکسل
ئەو ناوچەیەی کە شێوەزاری برابانتی تێدا قسە دەکرێت

سەرھەڵدانی فەڕەنسییەکان لە ژیانی گشتیدا وردە وردە لە کۆتایی سەدەی ھەژدەھەمدا دەستیپێکرد،[١٠][١١] بە خێرایی بوو، چونکە پایتەختە نوێیەکە زیادبوونی بەرچاوی ژمارەی دانیشتووانی بەخۆیەوە بینی دوای سەربەخۆیی بەلجیکا.[١٢][١٣][١٤] ھۆڵەندی - کە یەکگرتنەکەی لە بەلجیکا ھێشتا زۆر لاوازە[١٥][١٦] - نەیتوانی ڕکابەری فەڕەنسییەکان بکات کە زمانی تایبەتی دەسەڵاتی دادوەری، کارگێڕی، سوپا، پەروەردە، کولتووری بەرز و میدیاکان.[١٧][١٨][٣][١٩][١] بەھا و شکۆمەندی زمانی فەڕەنسی بە شێوەیەکی گشتگیر ناسرا[٢٠][٦][٢١][٢٢] کە لە دوای ساڵی ١٨٨٠،[٢٣][٢٤] و بە تایبەتی دوای کۆتایی ئەم سەدەیە، شارەزایی لە زمانی فەڕەنسیدا لە نێو ھۆڵەندی زمانەکاندا بە شێوەیەکی سەرسووڕھێنەر زیادی کردووە.

ھەرچەندە زۆرینەی دانیشتووانەکە تا نیوەی دووەمی سەدەی بیستەم بە دوو زمانە مانەوە،[٦] زاراوەی ڕەسەنی برابانت[٢٥] چیتر لە نەوەیەکەوە بۆ نەوەیەکی دیکە نەگوازرایەوە،[٢٦] ئەمەش بووە ھۆی زیادبوونی قسەکردن بە زمانی فەڕەنسی تاک زمان لە ساڵی ١٩١٠ بەدواوە.[٢٠][٢٧] ئەم گۆڕانکارییە زمانەوانییەی لە دوای شەستەکانەوە لاواز کرد،[١٣][٢٨] لەگەڵ چاکسازی لە سنوورە زمانەوانییەکان، پێگەی ھۆڵەندی وەک زمانێکی فەرمی پشتڕاستکرایەوە،[٢٩] و ناوەندی کێشکردنی ئابووری بەرەو باکوور بۆ فلاندێرس ڕۆیشت.[١٥][٢٣]

بەڵام لەگەڵ بەردەوامبوونی ھاتنی کۆچبەران و سەرھەڵدانی برۆکسل دوای جەنگ وەک ناوەندی ڕامیاری نێونەتەوەیی، پێگەی ڕێژەیی ھۆڵەندییەکان بەردەوام بوو لە دابەزین.[١][٣٠][٣١][١٣][٢٦] لە ھەمان کاتدا، لەگەڵ فراوانبوونی ناوچەی گەورەی برۆکسل،[٣٢] ژمارەیەک شارەوانی دیکەی ھۆڵەندی زمان لە پەراوێزی برۆکسلدا بوون بە زمانی فەڕەنسی.[٢٩][٣٣] ئەم دیاردە ئیمپریالیستییە کولتوورییەی فراوانبوونی فەڕەنسییەت، کە زۆرجار بە ھەڵوێستی خۆبەزلزانینی ھەندێک لە کۆمەڵگا فەڕەنسی و ھۆڵەندی زمان بەرامبەر بە ھۆڵەندییەکان - کە لەلایەن نەیارەکانیانەوە ناویان لێنراوە[٦][٣٤] - لەگەڵ داھاتووی برۆکسلدا ڕژاوە،[٣٥] یەکێکە لە مشتومڕاویترین بابەتەکان لە ڕامیاری بەلجیکادا.[٢٣][١٨]

سەرچاوەکان دەستکاری

  1. ^ ئ ا ب Janssens (2005). Het Nederlands vroeger en nu (بە ھیندی). ACCO. ISBN 9033457822. Archived from the original on 24 يوليو 2018. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  2. ^ Backhaus (2007). Linguistic Landscapes: A Comparative Study of Urban Multilingualism in Tokyo. Multilingual Matters Ltd. p. 158. ISBN 978-1-85359-946-0. Archived from the original on 24 يوليو 2018. Retrieved 2013-03-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  3. ^ ئ ا Jaumain (2006). Vivre en Ville: Bruxelles et Montréal aux XIXe et XXe siècles (بە فەڕەنسی) (Études Canadiennes Series nº9 ed.). Peter Lang. p. 375. ISBN 9789052013343. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  4. ^ Roegiest (2009). Vers les sources des langues romanes. Un itinéraire linguistique à travers la Romania (بە فەڕەنسی). ACCO. p. 272. ISBN 9789033473807. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  5. ^ Janssens (2008). Taalgebruik in Brussel en de plaats van het Nederlands — Enkele recente bevindingen (PDF) (بە ھیندی) (Brussels Studies, nº13 ed.). Archived from the original (pdf) on 15 مارس 2016. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  6. ^ ئ ا ب پ Kramer (1984). Zweisprachigkeit in den Benelux-ländern. Buske Verlag. ISBN 3-87118-597-3. Archived from the original on 23 يوليو 2018. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  7. ^ Baetens Beardsmore (1986). Bilingualism: Basic Principles (2nd Ed.) (Multiligual Matters Series ed.). Multilingual Matters Ltd. p. 205. ISBN 978-0-905028-63-7. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  8. ^ Ernst (2006). Histoire des langues romanes (بە فەڕەنسی) (Manuel international sur l'histoire et l'étude linguistique des langues romanes ed.). Walter de Gruyter. p. 1166. ISBN 978-3-11-017150-1. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  9. ^ Vermeersch (1981). De taalsituatie tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1814-1830) (PDF) (بە ھیندی) (Taal en Sociale Integratie, IV ed.). زانکۆی ئازادی برۆکسل (VUB). pp. 389–404. Archived from the original (pdf) on 11 Aprilی 2016. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help) ١١ی نیسانی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  10. ^ Poirier (1999). Choix, statut et mission d'une capitale fédérale: Bruxelles au regard du droit comparé (بە فەڕەنسی) (Het statuut van Brussel / Bruxelles et son statut [61-97] ed.). Brussel: De Boeck & Larcier. p. 817. ISBN 2-8044-0525-7. Archived from the original on 24 يوليو 2018. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  11. ^ Rousseaux (1997). Le pénal dans tous ses états: justice, États et sociétés en Europe (بە فەڕەنسی) (Volume 74 ed.). Publications des Fac. St Louis. p. 462. ISBN 9782802801153. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  12. ^ Wils (2005). Van Clovis tot Di Rupo: de lange weg van de naties in de Lage Landen (بە ھیندی) (Reeks Historama (nummer 1) ed.). Garant. p. 297. ISBN 9789044117387. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  13. ^ ئ ا ب Blampain (1997). Le français en Belgique: Une communauté, une langue (بە فەڕەنسی). De Boeck Université. ISBN 2801111260. Archived from the original on 2011-05-11. Retrieved 2013-04-26.
  14. ^ Gubin (1978). La situation des langues à Bruxelles au 19ième siècle à la lumière d'un examen critique des statistiques (PDF) (بە فەڕەنسی) (Taal en Sociale Integratie, I ed.). زانکۆی ئازادی برۆکسل (ULB). pp. 33–80. Archived from the original (pdf) on 11 أبريل 2016. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help) ١١ی نیسانی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  15. ^ ئ ا Witte (1998). Taal en politiek: De Belgische casus in een historisch perspectief (PDF) (بە ھیندی) (Balansreeks ed.). Brussel: VUBPress (زانکۆی ئازادی برۆکسل). p. 180. ISBN 9789054871774. Archived from the original (pdf) on 26 مايو 2020. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help) ٢٦ی ئایاری ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  16. ^ Von Busekist (2002). Nationalisme contre bilinguisme: le cas belge (بە فەڕەنسی) (La Politique de Babel: du monolinguisme d'État au plurilinguisme des peuples [191-226] ed.). Éditions KARTHALA. p. 348. ISBN 9782845862401. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  17. ^ Bitsch (2004). Histoire de la Belgique: De l'Antiquité à nos jours (بە فەڕەنسی). Éditions Complexe. p. 299. ISBN 9782804800239. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  18. ^ ئ ا Tétart (2009). Nationalismes régionaux: Un défi pour l'Europe (بە فەڕەنسی). De Boeck Supérieur. p. 112. ISBN 9782804117818. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  19. ^ Kok Escalle (2001). Changements politiques et statut des langues: histoire et épistémologie 1780-1945 (بە فەڕەنسی) (Faux Titre (volume 206) ed.). Rodopi. p. 374. ISBN 9789042013759. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  20. ^ ئ ا Bogaert-Damin (1978). Bruxelles: développement de l'ensemble urbain 1846-1961 (بە فەڕەنسی). Presses universitaires de Namur. p. 337. ISBN 9782870370896. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  21. ^ Hasquin (1996). Bruxelles, ville frontière. Le point de vue d'un historien francophone (بە فەڕەنسی) (Europe et ses ville-frontières [205-230] ed.). Bruxelles: Éditions Complexe. p. 329. ISBN 9782870276631. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  22. ^ Vrints (2011). Het theater van de Straat: Publiek geweld in Antwerpen tijdens de eerste helft van de twintigste Eeuw (بە ھیندی) (Studies Stadsgeschiedenis Series ed.). Amsterdam: Amsterdam University Press. p. 223. ISBN 9089643400. Archived from the original on 24 Julyی 2018. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  23. ^ ئ ا ب Capron (2000). La dualité démographique de la Belgique: mythe ou réalité? (بە فەڕەنسی) (Régimes démographiques et territoires: les frontières en question [255-278] ed.). INED. ISBN 2950935680. Archived from the original on 23 تشرینیی یەکەمیی 2012. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  24. ^ van Velthoven (1981). Taal- en onderwijspolitiek te Brussel (1878-1914) (PDF) (بە ھیندی) (Taal en Sociale Integratie, IV ed.). زانکۆی ئازادی برۆکسل (VUB). pp. 261–387. Archived from the original (pdf) on 11 أبريل 2016. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help) ١١ی نیسانی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  25. ^ Witte (1999). Analyse du statut de Bruxelles (1989-1999) (بە فەڕەنسی) (Het statuut van Brussel / Bruxelles et son statut [19-33] ed.). Brussel: De Boeck & Larcier. p. 817. ISBN 2-8044-0525-7. Archived from the original on 24 يوليو 2018. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  26. ^ ئ ا Treffers-Daller (1994). Mixing Two Languages: French-Dutch Contact in a Comparative Perspective. Walter de Gruyter. p. 300. ISBN 3-11-013837-9. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  27. ^ de Metsenaere (1990). Thuis in gescheiden werelden — De migratoire en sociale aspecten van verfransing te Brussel in het midden van de 19e eeuw (PDF) (بە ھیندی) (BTNG-RBHC, XXI, 1990, nº 3-4 [383-412] ed.). زانکۆی ئازادی برۆکسل (VUB). Archived from the original (pdf) on 2018-10-15. Retrieved 2013-04-26. ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  28. ^ Mares (2001). Begin van het einde van de nationale partijen. Onderzoek naar de Vlaamse Beweging(en) en de Vlaamse politieke partijen in Brussel: de Rode Leeuwen (PDF) (بە ھیندی) (19 keer Brussel; Brusselse Thema's (7) [157-185] ed.). VUBPress (زانکۆی ئازادی برۆکسل). ISBN 9054872926. Archived from the original (pdf) on 15 تشرینیی یەکەمیی 2018. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help) ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  29. ^ ئ ا Depré (2001). Tien jaar persberichtgeving over de faciliteitenproblematiek in de Brusselse Rand. Een inhoudsanalystisch onderzoek (PDF) (بە ھیندی) (19 keer Brussel; Brusselse Thema's (7) [281-336] ed.). VUBPress (زانکۆی ئازادی برۆکسل). p. 281. ISBN 9054872926. Archived from the original (pdf) on 15 أكتوبر 2018. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help) ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  30. ^ Janssens (2001). Over Brusselse Vlamingen en het Nederlands in Brussel (PDF) (بە ھیندی) (19 keer Brussel; Brusselse Thema's (7) [41-84] ed.). VUBPress (الجامعة الحرة في بروكسل). p. 60. ISBN 9054872926. Archived from the original (pdf) on 15 أكتوبر 2018. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help) ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  31. ^ Detant (1999). Kunnen taalvrijheid en officiële tweetaligheid verzoend worden? De toepassing van de taalwetgeving in het Brussels Hoofdstedelijke Gewest en de 19 gemeenten (بە ھیندی) (Het statuut van Brussel / Bruxelles et son statut [411-438] ed.). Brussel: De Boeck & Larcier. p. 817. ISBN 2-8044-0525-7. Archived from the original on 24 يوليو 2018. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  32. ^ Witte (2006). De Geschiedenis van België na 1945 (بە ھیندی). Antwerpen: Standaard Uitgeverij. p. 576. ISBN 9789002219634. Archived from the original on 24 يوليو 2018. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  33. ^ Klinkenberg (1999). Des langues romanes: Introduction aux études de linguistique romane (بە فەڕەنسی) (Champs linguistiques ed.). De Boeck Supérieur. p. 316. ISBN 9782801112274. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  34. ^ Kesteloot (2004). Au nom de la Wallonie et de Bruxelles français: Les origines du FDF (بە فەڕەنسی) (Histoires contemporaines ed.). Éditions Complexe. p. 375. ISBN 9782870279878. Archived from the original on 28 يناير 2020. Retrieved 2013-04-26. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  35. ^ Frognier (1999). Les interactions stratégiques dans la problématique communautaire et la question bruxelloise (بە فەڕەنسی) (Het statuut van Brussel / Bruxelles et son statut [705-720] ed.). Brussel: De Boeck & Larcier. p. 817. ISBN 2-8044-0525-7. Archived from the original on 24 يوليو 2018. {{cite book}}: Check date values in: |archive-date= (help)

بەستەرە دەرەکییەکان دەستکاری

وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=فەڕەنسییەت_لە_برۆکسل&oldid=1060523»