سیستەمی داگیرساندن

تیشکەکانی سیستەمی داگیرساندن پەیدا دەبن لە ئەنجامی گەرم بوونی جەمسەرێکی کارەبایی تاپلەیەکی گەرمی بەرز تیێکەڵاو لە سوتەمەنی و ھەوا بزوێنەرەکانی سووتانی ناوەکی لە ئەنجامی داگیرساندنی شەپۆلەکان بە قۆناغ کە بە نەوت و گاز کاردەکەن کە بۆ بزوێنەرەکانی موشەک و ئەم جۆرە شتانە بەکاردێت فراوانترین بەکارھێنان بۆ داگیرساندنی ناوەکی لە تیشکەکانی داگیرساندنی بزوێنەرەکانی ئەو ئامێرانەی کە بە بەنزین کاردەکەن وەک ئۆتۆمبێل و پاسکیل.

داگیرسان و پەستانی بزوینەری دیزڵ و سوتەمەنی و ھەوایی تێکەڵەکە ڕادەگیرێت لەلایەن پەستانی گەرمی و پێویستی بە پریشکیک نییە. ئەوان عادەتەن glowplugs یان ھەیە کە ژووری سووتان پێشەکی گەرم دەکەن بۆ ئیشکردن لە ھەوایی سارد و بزوێنەرەکانی تر .flame, بەکاردەھێنێت یان heated tube, بۆ داگیرساندن. لەوکاتەدا ئەمە زۆر باو بوو بۆ زۆر بزوێنەرەکانی پیشوو بەڵام ئیستا ئەمە دەگمەنە.

یەکەم مێژووی داگیرساندنی پریشکی کارەبایی دەگەڕێتەوە بۆ دەمانچەی یاریئەلیساندرۆ ڤۆلتا کارەبایییە لە حەفتاکانی سەدەی حەڤدە.

سیفرید مارکوس «ئامێری داگیرساندنی کارەبایی بۆ بزوێنەرەکانی گاز» دایھێنا لە ٧ی تشرینی یەکەمی ١٨٨٤.

مێژوو

سیستەمەکانی موگناتیس

Magneto ignition coil.

سادەترین شێوەی داگیرساندن بەکارھێنانی موگناتیسی بزوێنەرەکەیە کە بەدەوری دا دەخولێتەوە بەشێوەیەکی موگناتیسی لەناو کۆیلەکە یان لە ڕێکخستەکانی پێشووتر کۆیلیک لەناو موگناتیسی جێگیرە، کاردەکات لەسەر کەرتەکانی بەرکەوتن بەمەش ڕێڕەوەکەی دەپچڕێنێت دەبێتە ھۆکاری ھەوڵی زیاتر بۆ وەستانی لەکاتی پێویست بەم شێوەیە ڕووناکی تەواو بۆ گڵۆپەکان دەڕوات بۆ داگیرساندنی ڕاستەوخۆ لە دەرچەیەکی موگناتیسییەوە بۆ موگناتیسە نوێیەکان یەک دەرچە ھەیە لەگەڵ کەرتی بەرکەوتن لەناو ژووری سووتان ئەمە لە دەوروبەری ساڵی ١٩٠٢ Bosch پێشکەشی کرد کە موگناتیسێکی دووسەر بوو لەگەڵ پلاکی داگیرسانی جێگیر لەگەڵ کەرتی بەرکەوتنی دەرەکی سلیندەرەکە ئەم بزوێنەرە موگناتیسییە لە ئۆتۆمبێلی نوێدا بەکارنایەت چونکە خاوەنی کارەبایەکی تایبەتە تێیدا ئەم جۆرە بزوێنەرانەی لە پاسکیلی ھەڵمی بچووک و ئامێری بەفر ڕاماڵین و ھاڕینی خاشاک ھتد.. بەم شێوەیە ھیچ سیستەمێکی کارەباییان نییە لەسەر پاترییەکان بۆ ھیچ کۆمەڵەیەک لەبەر ھۆکاری پێویستی و کێشی و تێچوون، بەڵکو بەکاردێت لە بزوێنەرەکانی تەیارەی قەپات کراو ئەمە جگە لە زۆربوونی پێویستی بە کارەبا. بەم شێوەیە سیستەمی موگناتیسی بە شێوەیەکی سەرەکی بەکاردێت لەبەر ھەبوونی گرێنتی تەواو تێیدا.

موگناتیس بەکارھێنرا لەسەر سلفی ئامێری بزوێنەری بچووک، کە بزوێنەرێکی جێگیرە «لێدان و بزر» بەکارھێنرا لە سەرەتاکانی سەدەی بیستەم لەسەر بارھەڵگرە کۆنەکان ئەوانەی کە بە بەنزین کاردەکەن یان کێڵگە پاڵێوراوەکان پێش بەگڕخستنی پاتری و ڕۆشنایی، لەسەر بزوێنەری فڕۆکەکان موگناتیس بەکارھێنرا چونکە کارکردنی پێی زۆر سادەو باوەڕپێکراو بوو و کێشی زۆر کەمتر بوو لە پاتری و دینەمۆ.

زۆر لە بزوێنەری فڕۆکە دوو موگناتیسی بۆ بەکاردێنن بۆ کار ئاسانی لەکاتی ڕوودانی لەکارکەوتنی لەناکاو، بۆ زیاتر چالاک بوونی سووتانی ھەواو سوتەمەنی بە خێرایی و لە ھەردوولاوە بە ئاڕاستەی ناوەند. Wright brothers موگناتیسیان داھێنا لە ساڵی ١٩٠٢ ودروستکرا لە ساڵی ١٩٠٣ لەلایەن دایتۆن، داھێنەر ohio جۆرە ئۆتۆمبێلێکی کۆن کە ھەردوو سیستەمی بەگڕخستنی پاتری و موگناتیسی تێدا بەکارھاتبوو کاری دەکرد بۆئەوەی دڵنیای بەگڕخستن بەدەست بێنێت لە ھەموو کاتێک و ساتێک لەگەڵ سنووردارکردنی ھەریەک لە سیستەمەکە واتا ((ھەریەک بە تەنھا کاربکات بۆئەوەی ئەگەر یەکێکیان لە کارکەوت ئەوی تر جێگەی بگرێتەوە. ئەمەش سودی باشی بەخشی بە سەرەتایی سیستەمی کاری پاتری و بەگڕخستنی خێرا و باوەڕپێکراوی سیستەمی موگناتیسی.

سیستەمە موگناتیسە تازەکان (جگە لە بزوێنەرە بچووکەکان) ھەستان بە لادانی کۆیل (توانای بەرز) و لەناو کۆمەڵێ کۆیلی دەرەکی داییانا ھاوشێوەی کۆیل داگیرساندن لەم بەرەو پێشچوونەدا شەپۆلەکانی ناو کۆیلی موگناتیس تێپەڕن بەناو کۆیلە دەرەکییە سەرەکییەکە کە دەبێتە ھۆی بەرھەم ھێنانی توانایەکی بەرز لە کۆیلە لاوەکییەکە بەم جۆرە سیستەمە دەوترێ 'سیستەمی گواستنەوەی وزە' سیستەمەکانی وزە زۆرترین دڵنیایی بە گڕخستن دابین دەکەن.

سیستەمەکانی توانایگۆرین

Switchable magneto ignition circuit, with starting battery.

موگناتیس پشت دەبەستێ بە خێرایی بزوێنەر بەمەش ڕەنگە لەگەڵ داگیرسان گرفت دروست بکات. ھەندێ لە موگناتیسەکان سیستەمی پاڵنەریان ھەیە کە دەبێتە ھۆی سووڕانی موگناتیس بە خێرایی گونجاو ئەمەش کار ئاسانی دەکات بۆ خێراکردنی ئامێرە لەسەرخۆکان لە ھەندێ لە بزوێنەرەکان وەک فڕۆکە سیستەمێک بەکاردێنن کە پشت دەبەستێ بە خانەی وشک کە بارگاوی ناکرێتەوە (وەک لایتە دەستییە گەورەکان کە پاترییەکەی بارگاوی ناکرێتەوە بەڵام ئەمە نەتوانرا پارێزگاری لێبکرێت وەک سیستەمی بارگاوی کردن کە لە ئۆتۆمبێلدا ھەیە) چونکە پاتری ئۆتۆمبێل بارگاوی دەکرێت بۆ بەگڕخستنی بزوێنەر بە شێوەیەکی خێرا.

تاڤۆڵتییەکی بەرز دەستەبەربکات بۆ پریشکەکە لە پاترییە کەم ڤۆڵتەکان 'tickler' ێک بەکارھێندرابوو. کە بەشێوەیەکی بنچینەیی دانەیەکی گەورەتر بوو لە زەنگی کارەبایی جارێک بڵاوکراو، لەگەڵ ئەم ئامێرە، تەزوو ڕاستەوخۆ کە تێدەپەڕێت بەناو کۆیلێکی موگناتیسی ئەلیکتڕۆنی کە جووتێک خاڵی پەیوەندی ڕادەکێشێ: بۆ بواری موگناتیسەکە دەرووخێت، دووبارە خاڵەکانی نزیک spring-loaded سووڕەکە داوە دەدەمەزرێتەوە سووڕەکە بە خێرایی دووبارە دەکاتەوە بەخێرایی بواری موگناتیسییەکە دەرووخێت، لەگەڵ ئەمەشدا ڤۆڵتێکی بەرز ھاندەدات بەدرێژایی کۆیلەکە کە تەنھا دەتوانێت خۆی بحەسێنێتەوە لەلایەن کەوانەێک لە خاڵی پەیوەندی لەکاتێکدا لەم حاڵەتەدا زەنگی کارەبا کە ئەم کێشەیە وەک ئەمە ھۆیەکە کە خاڵەکان ژەنگ ھەڵدەھێنن.

لەم شێوازی کردارە کۆیلەکی لەوانەیە گیزە نەبڕێ بەرھەمھێنانی train پەیوەندی بۆ پریشکەکان بە گشتی ئامیرەکان ناسراو بوون (کۆیلی پریشکی مۆدێلی T)نەبڕێ (بە پیچەوانەوە بۆ کۆیلی داگیرسانی تازەکە تەنھا پێکھاتەی کۆیلی ڕاستەقینە سیستەمەکەیە) دوایی تەمەنێکی درێژ لە مۆدیلی T وەک گواستنەوە. دەرکەوت لە گوتار و گۆڤار وەکو Popular Mechanics و پرۆژەی بەناوبانگ بۆ پێشانگەی زانستی قوتابخانە ئەوەندە درەنگ ١٩٦٠ لە بەڕیتانییە ئەم ئامرازانە بەشێوەیەکی گشتی ناسراو بوون بەکۆیڵی trembler و بەناوبانگ بوولە سەیارەکان ١٩١٥ , وەھەروەھا لە ئۆتۆمبێلی بازرگانی لەگەڵ بزوینەری گەورە تاوەکو دەوروبەری ساڵی ١٩٢٥ بۆ ئاسانی دەسپیکردن.

پاتری و کۆیل داگیرساندنی بەکارخست

لەگەل گرتنە خۆی جیھانی دەستپێکردنی کارەبایی بۆ ئۆتۆمبێلەکان، ھەبوونی پاترییەکی گەورە تا سەرچاوەیەکی نەگۆری کارەبا دەستەبەربکات، سیستەمەکانی موگناتیسی پشتگوێخرابوون بۆ سیستەمەکان، بەکارھێنانی کۆیلی داگیرساندن تا فۆلتەکە ھەنگاو بنێت تا پێویستەکانی داگیرساندن، و دابەشکەرێک لێدان بنێرێت بۆ پلاکی پریشکی ڕاست لاکاتثکی گونجاو.

سیستەمیکی داگیرسانی باشتر پێشکەوتوو بوو لەلایەن Dayton Engineering Laboratories Co پێشکەشی کرد لە ساڵی ١٩١٠ Cadillac ئەم داگیرسانی پێشکەووتوو بوون لەلایەن Charles Kettering کەپێکھاتبوو لە کۆیلی داگیرسان، خاڵەکان breaker switch, کاپەسیتەرێک، دابەشکەرێک (بۆ ڕینیشاندانی پریشکەکە لە کۆیلی داگیرساندن بۆ سلندەری ڕاست).

خالەکان بواری موگناتیسی کۆیلەکە ڕێدەدەن تا بنیات بنێت . کاتێک خاڵەکان کراوەن لەلایەن ڕێخستنێکی کەمشەفت. بواری موگناتیسی دەرووخێت EMFێک ھاندەدات لە سەرەتایییە کە زۆر گەورەترە ڤۆڵتییەی پاترییەکە و کاری transformer بەرھەمدەھێنێت بۆ ڤۆڵتییەکی گەورە (20 kV یان گەورەتر) لەدووەمی

کاپاسیتەرەکە arcing کپدەکاتەوە لە خالەکان کاتێک کراوەن: بەبێ کاپاسیتەرەکە، وزەکە کۆکراوە لە کۆیلەکە لەوانەیە خەرج بکرێت لە کەوانەیەک لە خالەکان نەک لە کەلێنی پلاکی پریشک. سیستەمی Kettering بووبە سیستەمی داگیرساندنی یەکەمی بۆ چەندین سال لە پیشەسازیی automotive بەھۆیی خەرجی کەمتر و سادەیی ڕێژەیی.

سیستەمە داگیرساندنە نوێیەکان

سیستەمی داگیرساندن بە شێوەیەکی نموونەیی کۆنترۆل دەکرێت لەلایەن کلیلێک سویچی داگیرساندنی بەکارخست

میکانیکیانە داگیرساندن

Top of distributor cap with wires and terminals

Rotor contacts inside distributor cap

زۆربەی بزوێنەرە چوار ھەنگاوەکان بەکاریانھێناوە سیستەمێکی داگیرساندنی کارەبایی میکانیکیانە. دابەشکەرەکە دلی سیستەمەکەیە. دابەشکەرەکە پێکدێت کامێکی خولاوە لێخوراو لەلایەن لیخورینی بزوێنەرەکە، کۆمەلەیەک خالەیbreaker , کۆندێسەرێک (خەستەرێک) , ڕۆتۆێک (سووڕاوێک) و کلاوێکی دابەشکەر.

سیستەمەکە وزەی پیدرا لەلایەن پاترییەکی ترش، کە بارگاوی دەکرێت سیستەمێکی کارەبایی بەبەکارھێنانی دینەمۆیەک یانalternator. بزوێنەرەکە خالەکانی برەیکەر پەیوەندی بەکاردەخات، کەتەزووەکە ھاوبەشناکات بۆ کۆیلێکی ھاندەر (ناسراو بە کۆیلی داگیرساندن).

کۆێڵی داگیرساندن پێکدێت لە دوو تەزووی transformer—سەرەتایی دووەمی. ئەم winding دەگوازرێتەوە ناوەکێکی موگناتیزسی باو دەگوازرێتەوە. تەزویەکی کارەبایی گۆراو لەسەرەتایی بوارێکی موگناتیزسی کارەبایی گۆراو قائیل دەکات لە چەقەکەی و تەزوێکی کارەبایی گۆراو دووەمی کۆیل داگیرساندن دووەمی زیاتر دەخولێتەوە لە سەرەتایییەکە ئەوە ئەم transformer step-up کە ڤۆڵتێکی بەرز بەرھەم دەھێنی لە winding. دووەمی دەزووی سەرەتایی دەبەستێتەوە بە پاترییەکە (ئاسایییە بەشێوەی سنووری current-limiting ballast resistor) لەنێو یەک کۆیلی داگیرساندن کە کۆتایی ھەریەک لە دەزووەکە بەیەکەوە دەبەستنەوە. ھیتر ڤۆڵتەیی بەرز و کۆتایی دووەمی دەبەستێتەوە لەگەڵ rotor ی دابەشکەرەکە.

Ignition circuit diagram for mechanically timed ignition

firing داگیرساندنەکە ڕیزبەندی دەست پێدەکات لەگەل (یان برەیکەر پەیوەندی). تەزووێکی جێگیر دەروات لە پاتری، بەنێو بەرگریcurrent-limiting ەکە، بەنێو کۆیلە سەرەتایییەکە، و لە کۆتاییدا گەرانەوە بۆ پاترییەکە. ئەم تەزووە بوارێکی موگناتیسی بەرھەمدەھێنێ لەناو چەقی کۆیلەکە.

ھەروەک کامشەفتی بزوێنەر دەسورێتەوە، ھەروەھا شەفتی دابەشکەرەکە بەکاردەخات لەنیوە خێرایییەکە. لە بزوێنەرێکی چوار ھەنگاو کامشەفتەکە دووجار دەسورێتەوە بۆ سووری داگیرساندن. کامێکی فرە-پلدار ھاوپێچ دەکرێت بۆ شەفتە دابەشکەرەکە: یەک لۆبیlobe ھەیە بۆھەریەک لە سیلیندەری بزوێنەر. لەماوەی زۆربەی سوورەکە، rubbing blockەکە خالەکان دەھێلێتەوە تا ڕێبدەن تەزووێک بنیات بنێن لە کۆیلی داگیرساندنی یەکەمی سووراندن. ھەروەک پستنێک دەگات بەلوتکەی بزوێنەرەکەی سووری پەستان، کرانەوەی خالەکان ھۆیەکە تەزووەکە لەنا و کۆیلە سەرەتایییەکە تا بوەستێت. بەبێ تەزووە جێگیرەکەی ناو سەرەتایییەکە

چیڕۆکی ئەوەی پریشک تۆزێک ئاڵۆزە مەبەست لە کۆیلی داگیرساندن بۆ دروستکردنی پڕشکێک تەنھا بۆ گرتنی کوونی ئاگرەکەیە لەوانەیە بگاتە ٠٫٠٢٥ بۆ (٠٫٦٤ملم) بۆیە دەبێت بسوڕێت بۆ ئەم مەبەستە و لەو کاتەی ئەو کوونە بگیرێت بەلای دابەشکەر، خاڵەکان دەکرێنەوە؛ و کونێکی بچووکی ھەیە نزیکەی ٠٫٠٠٠٠٤ بۆ سەیە (٠٫٠٠١ ملم) پێویستە شتێک بکرێت بۆ گرنتی ئەو خاڵانە تاکو ھێزی پاڵەپەستۆی موگناتیسەکە نەبات، و ھێزی پاڵەپەستۆیەکە خوار نەبێت لە دواجار کۆکەرەوی تەوژمی کارەباکە ئەو ئەرکە ئەنجام دەدان کۆکەرەوی تەوژمی کارەبا بەشێوەیەکی کاتی چاودێری لێشاوی تەوژمی سەرەتایی دەکات بۆیە فۆڵتەکە بەناو خاڵەکان زیاد دەکەن وەکو تەوژمی کارەبایی و تەزووی سەرەتایی بەڵام لە ھەمان کات جیاکردنەوەی خاڵەکان (ڤۆڵتەی consequent arcing) زیاد دەکات لە کۆتاییدا، جیاکردنەوەی خاڵ زیاد دەکات شتێک وەکو ٠٫٠١٥ ئینچ (٠٫٣٨ملم).

کۆیلی داگیرساندنی دەرھاتەی فۆلتییەی بەرز دەبەستێتەوە بەرۆتۆرەکە کە دادەنیشێت لەسەر شەفتە دابەشکەرەکە. چواردەوری ڕۆتۆرەکە کلاوەی دابەشکەرە. فۆلییەی بەرز لە کۆیلی دووەمی (ئاسایی ٢٠٬٠٠٠ بۆ ٥٠٬٠٠٠ فۆلت) ھۆیەکە تا پریشکێک پێک بھێنێت لە کەلێنی پلاکی پریشک، لەخولانەو سووتەمەنی -ھەوای تێکەل پەستراو دادەگیرسێنێت لەنێو بزوێنەرەکە. ئەوە دروستکراوەکەی ئەم پریشکەیە کە وزەکە بەکاردەھێنێت کە خەزن کرابوو لە کۆیلی داگیرساندنی بوای موگناتیسی.

سلندەری دوانەیی جۆری سیترۆن ١٩٤٨ یەک دانە لە کۆیلی جۆری کۆتایی دووانە بەبێ بەکارھێنانی دابەشکەر بەکاردێنێت و تەنھا سێرکتی گەیاندن بەکاردێنێت لە سیستەمی بەفیڕۆچوونی ئاگر

Citroën 2CV wasted spark ignition system

ھەندێک لە ماتۆڕی دوو سلندەر دوو دانە خاڵی گەیاندنیان ھەیە کە ئاگر دەدات بە جووتە کۆیلەکە کە ھەریەکەیان بەستراون بە یەکێک لە دوو پلاکەکە بەبێ دابەشکەر ھەروەکو لە BSA Thunderbolt و Triumph Tigress

ئەو بزوینەرانەی کە کاردەکەن بە چووستی بەرز و ھەشت سلندەر و سووڕانەوەی زۆر بەرزە (وەکو ئەو ماتۆڕانەی بۆ پێشبڕکێ بەکاردێن) پێویستیان بە ئاگری زۆر بەرز ھەیە سووڕی داگیرسانی ئاسایی دابین دەکات بۆیە ئەم کێشەیە چارەسەر دەکرێت بە

گۆڕینی کۆمەڵەی کۆیل و سێرکت و بارگەگرەکانی. وانەیەک کۆمەڵە بۆ نیو مەکینە بەتایبەتی مەکینەی شێوەی V-8 یان V-12 , کەدوو سیستەمی گڕکڕتنی ھەیە کە کارەباین و ھەریەکیان سەربەخۆن بەڵام ھاوبەشن لە یەک دابەش کەر و دوو وانە سێرکت کە پاڵ دەخرێن بە (کامشەفت) و ڕۆتۆر و گەیەنەر دووسەرچاوەی ڤۆڵتییەی بەرز.

سێرکتی تاک کە دەسوڕێتەوە لەگەڵ کامشەفت و سپرنگی تایبەت ئاگرەکەی سنووردار کراوە بەھۆی یەک (سیت) لە سێرکت لەکاتی سووڕانەوەی زۆر خێرا، جۆرە سنووردارکردنە دەتوانێت کۆنتڕۆڵ بکرێت بەھۆی گۆرینی یان داننی دوودانە سێرکت کە پێی دەگوترێت (aka "dual points") کە بەشێوازی ھاورێک بەستراون لەگەڵ بوونی (بۆشایی) لەنێوانیان لەگەڵ (کامشەفت) بۆ ئەوەی لەدەرەوەی شوینەکە بوخولێنتەوە.

سیستەمی دابەشکەر زۆر جیاوازی نییە لەگەل سیستەمی موگنایسی جگە لەھەندێک توخمی تر. ھەندێ تایبەتمەندی لەم سیستەمە ھەیە بۆ نموونە دەتوانرێ شوێنی خالەکانی بەیەکگەیاندن بەشێوازی داینامیکی لەگەل گۆشەی بزوێنەرەکە بگۆردرێت کەدەبێتە ھۆی کاتی داگیرساندن پەرەی پێ بدرێت بەشێوەیەکی ئۆتۆماتیکی و ھەروەھا زیادکردنی ژمارەی سوورانەوەی گرنگ (RPM) کە دەبێە ھۆی زیادبونی چووستی.

چونکە ئەو گۆرانکارییە میکانیکییە کادەکاتە "dwell"کاتێ کە کۆیل بارگاوی دەبێت، بۆیە دەبێت سێرکییەکان دووبارە عەیار بدرێن یان بگۆردرێن چونکە ڤۆڵتییەی لابەلا کون کون دەبن ئەم جۆرە سیستەمە تا سالی ١٩٧٢ بەکا ڕھات تاوەکو سیستەمی داگیرسانی ئەلیکتڕۆنی دەرکەوت.

داگیرساندنی ئەلیکتڕۆنی

لایەنە خڕاپەکانی سیستەمی میکانیکی ئەوەیە کاتێک کە لەخاڵەکانی سێرکت ڤۆڵتییەی نزم و تەزووی بەرز بەکاردێت لە کۆیلی سەرەتایی، ئەو خاڵەنە تووشی داخورانی میکانیکی دەبن کاتێک لەسەر (کەم شەفت) سەردەکەون و دادەبەزن، ھەروەھا تووشی (ئۆکساندن) و سووتانەوەی ڕووە بەرییەک کەوتووەکان بەبەردەوامی، ئەمەش ڕێکخستنی بەردەوامی دەویت بۆ قەرەبوو کردنەوەی ئەم داخوڕانە ئەمەش دەبێتە ھۆی ئەوەی کە سێرکتەکان گۆرانیان. تێدا ڕووبدات و دەبیتە کە کاتی داگیرساندنەکان بشێوێنن.

ھەروەھا ڤۆڵتییەی پریسک بەندەلەسەر کاریگەری گەیاندن بۆیە ئەگەر گەیاندن خڕاپ بێت، چووستی بزوێنەر خڕاپ دەبێت لەسیستەمی میکانیکی کە سێرکتی میکانیکی تێدا بەکارھاتوە لە (٣)ئەمپێر زیاتر کۆنترۆڵ ناکریت. کە ئەویش تایبەتە بە داگیرساندن سەڕەرایی ئەوەش تەمەنێکی باشی ھەیە. ئەمەش دەبێتە ھۆی سنووردارکردنی ھێزی داگیرساندن و بەرزترین خێرایی بزوێنەر.

نموونەیەکە بوسیستەمی داگیرساندن ئەلیکتڕۆنی

داگیرساندنی ئەلەکترۆنی (EI) ئەم کێشانە چارەسەر دەکات لە سیستەمە بنەڕەتییەکان خاڵەکان ھێشتا بەکاردەھێنران لەگەڵ ڕەوتێکی نزم مامەڵە دەکات تەنھا بۆ کۆنتڕۆڵکردنی یەکەم ڕەوتی بەرز بەکارھاتووە لە ڕێگەی سیستەمی گۆڕینی دۆخی ڕەقی و لەگەڵ ئەوەش زۆر بە خێرایی خاڵەکانی پچڕانی بەیەکگەیشتن بە ھەستیاری گۆشەیی بە ھەر جۆرێک بێت بینراو بێت لەبەرئەوەی سووڕانی ڕووناکی دەشکێنێت یان ئەوەی زیاتر بەکاردێت بەکارھێنانی ھەستیاری کاریگەری ھۆڵە کە وەڵامی بۆ موگناتیسی بازنەیی جێگیری سەر بڵاوکەری کراوەی ھەیە پێکھێنان شوێنی دەرھێنانی ھەستیار و چارەسەرکردنی لە ڕێگەی بازنە گەلێکی گونجاو ئەنجام دەدرێت پاشان بۆ بەکارخستنی ئامێری بگۆر وەک سایستۆر بەکاردەھێنرێت کە ھەڵدەستێت بە گۆڕینی ڕەوتێکی گەورە بەھۆی کۆیلەوە.

یەکەم داگیرساندنی ئەلکتڕۆنی (جۆری کاتۆدی سارد) لە ساڵی ١٩٤٨لەلایەن Lucas تاقیکرا بەڵام (delco remy) ترانسوری لە ساڵی ١٩٥٥ پێشکەش کرد کە لەمەکینەی (ماتۆڕی) Convendry climax one BRM لە ساڵی ١٩٦٢ بەکاری ھێنا، دوای فڕۆشتن ھەستا بە پێشکەشکردنی (EI) لەو ساڵە دا، لەگەڵ فەراھەمبوونی ھەریەکە لە AutoLite Electric Transistor 201 Tung-Sol EI-4و (بەتاڵکردنەوە بە ئەندازەی سایتڕۆن). بوونتیاک بوو بە یەکەم کۆمپانیای بەرھەم ھێنانی ئۆتۆمبێل (EI) پێشکەش دەکات (delcotronic) کە لەسەر لێدانی موگناتیسی کار دەکات. لە ھەندێ مۆدێلی ١٩٦٣ ھەروەھا ڕێگەپێدراو بوو لە ھەندێ فڕۆکەدا، correttes کۆمپانیایی فۆرد ھەستا بە دانانی سیستەمی Lucas لەسەر سیستەمی(Lotus 25 S) کەداخیلی ئندیانا پۆلیس کرا لە ساڵی دواتر، و پشکنینی ئوستول لە ساڵی ١٩٦٤ ئەنجام درا و دەستکرا بە پێشکەشکردنی (E 1) لەسەر ھەندێ مۆدێل لە ساڵی ١٩٦٥ ھەر لە ساڵی ١٩٥٨ ەوە کاری کردوە ئیرل و مایر مەن کرایسلر لەکۆمپانیای (EI) و تا ساڵی ١٩٦١ بەردەوام بوو، ئەمەش بویە ھۆکاری بەکارھێنانی (EI) لەسەر کۆمپانیای

Prest-O-Lite's CD-65,کە پشتی پیبەسترا لەسەر بەتالکردنەوەی بارگەیی(CDدەرکەوت لە سالی ١٩٦٥, (ئەم سیستەمە جیاوازە لە سیستەمی Prest-O-Lite CDنەپەستراو پێشکەشکرا لەسەر بەرھەمەکانی AMC لە سالی ١٩٧٢, ئامرازی پێوانەیی دانا سالی ١٩٧٥ نموونەیی). پارجەیەکی جوونییەک ھەبوو لە Delco لەسالی ١٩٦٦,کە ئارەزوومەندانە بوو لەسەر ئۆتۆمبێلەکانیOldsmobile ,Pontiac و GMC لەسالی ١٩٦٧ نموونەیی. ھەروەھا لە سالی ١٩٦٧, Motorola بۆیەکەمجار دەرکەوت لە سیستەمی CD. بەناوبانگترین داگیرساندنی ئەلەکترۆنی لەدوای فرۆشتن کە دەرکەوت لەسالی ١٩٦٥,

Fiat Dino یەکەم ئۆتۆمبێل بوو دروستکراوە لەگەل(EI) لە سالی ١٩٦٨, شوێنی کەوت لەلایەن Jaguar XJ Series 1 لە ١٩٧١, کریسلیر (لەدوای تاقیکردنەوەیەک ١٩٧١) لە ١٩٧٣ و FordوGM لە١٩٧٥.

لە سالی ١٩٦٧,Prest-O-Lite ئامێرێکی داگیرساندنی «سندوقی ڕەش» داھێنا، مەبەستی وایا بۆ وەرگرتنی بارگەکەی دوور لە خالەکانی شکێنەری دابەشکەرەکە لەماوەی rpm بەرز، کەبەکارھێنرابوون لەلایەن Dodge و Plymouth لەھەردوو کارگەی Coronet وBelvedere drag racer. ئەم ئامێرە دانرا لەسەر لای دیواری ئاگرینی ناوەکی ئۆتۆمبیلەکان، جۆگەیەکی ھەبوو کە ھەوای دەرەوە دابندەکرد تا یونیتەکە سارد بێتەوە. ماوەی سیستەمەکە (پلاکی پریشک و دابەشکەر) دەمێنێ بۆ سیستەمی میکانیکی. کەمی پارجەکانی جولاو بەراورد لەگەل سیستەمی میکانیکی دەبێتە ھۆی متمانەپێکردنی زیاتر و خزمەتکردنی دوورودرێژ.

کریسلەر داگیرساندنی breakerless پێشکەشکرد لە ناوەراستی سالی ١٩٧١ وەک ھەلبژێردراوێک بۆ 340 V8 و 426 Street ^{بۆ سالی ١٩٧٢, سیستەمەکە پێوانەیی دەبوو لەسەر بزوێنەرەکانی کوالێت بەرز (٣٤٠ لە (٥٫٦ لتر) و جوار- بەرمیلەکە}carburetor - equipped 400 hp(٢٩٨کیلۆوات) ٤٠٠ cu in (٧لتر)) و بژاردەیەک بوو لەسەر ٣١٨ لە (٥٫٢لتر) , ٣٦٠cu in (٥٫٩لتر), دوو - بەرمیل ٤٠٠cu in (٦٫٦لتر) , و کوالێتی _نزم ٤٤٠ cu in (٧٫٢تر).

بۆ ئۆتۆمبیلی کۆنتر، ئەمە ئاسایییە بۆretrofit سیستەمێکی (EI) لەشوێن سیستەمێکی میکانیکی. لەھەندێک حالەتدا، دابەشکەرێکی پێشکەوتوو دەگونجێت بۆ بزوێنەرە کۆنترەکە، بەبێ گۆرینی دیکە، وەک.H.E.lI دابەشکەر دروستکراو لەلایەنGeneral Motors, سیستەمی Chrysler breakerless.

Plugtop coil from Honda (one of six)

داھێناکانی ڕێگەپێدراوی تری زۆرن لەسەر ئۆتۆمبێلە جیاوازەکان لەھەندێ مۆدێل، لەبری یەک کۆیلی ناوەندی، ژمارەیەک کۆیلەتی تاکانەیی ھەیە لەسەر ئەک فیشە پریسکە کە بەناوی داگیرسانی ڕاستەوخۆ یان کۆیلی فیشە (cap) دەناسرێتەوە. ئەمە مۆڵەتیکی زیاتر دەدات بە کۆیل بۆ کۆکردنەوەی نێوان بارگاوی نێوان پریسکەکە، وبە واتایەکی تر پریسکەکە وزەی بەرزتر، لەم کارەدا جیاوازییەک ھەیە، لەبەر ئەوەی گشت کۆیلێک ھەلدەستێت بە چارەسەری پلاکان لەسەر سلندەرەکان کە درێژییەکەی لە ٣٦٠ پلە تێناپەڕێت و دواتر دەگاتە بەرزترین میت (TDC) لە ھەمان کاتدا لە بزوێنەر (ماتۆڕ)ی چوار خولی ئەمە مانای وایە کە یەک پلاک دادەگیرسێت لە ماوەی کۆتایی لێدانی داھاتوو بەڵام سووتنەکانی تر لەکاتی ئاسایی، کە ئەمەش بە ڕێکخستنی (پریسکەی ونبوو) ناودەبرێت کە ھیچ عەیبێکی تێدا نییە جگە لەوەی کە بلاکەکان خێراتر دەخورن سلندەری دووانەکان بریتین لە ١/٤ و ٢/٣ بە ڕیز سلیندەر ١/٤، ٦/٣، ٢/٥ لەسەر بزوینەرەکانی شەش سلندەر و ماتۆڕەکانی ٦/٧، ٤/١، ٨/٣ و ٢/٥ لە V8 سیستەمەکانی تری دابەشکاری وەک ئامێری کاتدانانە و ھەستیاری گۆشەیی بەکاردەھێنێت وەک موگناتیسی کردن جێگیرکراو لەسەر ستوونی ئەژنۆیی بۆ جولاندنی داگیرساندن لە کاتی گونجاودا.

داگیرساندنی ئەلەکترۆنی ژمارەیی

لە سەرەتایی سەدەی ٢١ یەکەکانی داگیرسانی ئەلیکترۆنی ژمارەیی بۆ مۆتۆرە بچووکەکان فەرەھەمکرا لە ھەندێ ئامرازی وەک مشار (بزوێنەر) و ئامێرەکانی چاککردنی تێل و پاشماوەی پەڕەکان و ئامێرەکانی بڕینی گیا ئەمەش بەھۆی بوونی میکروکزتروک کە تێچووی کەم و خێرایییە دەکرێت دیزاینی یەکەکانی داگیرسانی ئەلیکترۆنی ژمارەیی بۆ سیستەمەکانی داگیرسانی بەتاڵکردنەوەی چڕ (CDI) یان سیستەمەکانی داگیرسانی بەتاڵکردنەوەی خوێندنەوەیی(IDI) داگیرسانە ژمارەیییە بەتاڵکراوەکان ھەڵدەستن بە خەزنکردنی وزەی بارگاویکراوی پریسکە بە چڕی لە نێو ئەو یەکەیە کە دەکرێت بنێردرێت بۆ بلاکی پریسکە لە ھەر کاتێکدا بێت بە درێژایی خولی بزوینەر لە ڕێگەی ئاماژەی کۆنتڕۆڵکردن لە چارەسەرکاری ورد ئەمەش نەرمی زیاتر دەبەخشێت و ئەدای بزوینەر باشتر دەکات بە تایبەت ئەگەر بێت و لە تەنیشت کاربونکراوی بزوێنەر بێت.

بەرێوەبردنی بزوێنەر

لەسیستەمی بەڕێوبردنی بزوێنەر (EMS) ئەلیکتڕۆنەکان کۆنتڕۆڵی گەیاندنی سوتەمەنی و کاتدانانی داگیرساندن دەکات. سێنسەرە سەرەتایییەکان لەسەر سیستەمەکە گۆشەی کرانکشەفتە (شوێنی (کرانکشەفت یانTDC), ێرفلۆو لەناو بزوێنەرەکە و شوێنیthrottle. تەلی کارەبای پێکەوە بەستراوەکە دیاری دەکات کە سیلیندەر سوتەمەنی پێویستدەبێ و جەند، ئینجێکتەری پێویست دەکاتەوە تا سوتەمەنی بگەیەنێت، پاشان دەبێتە ھۆی پریشکێک لەساتێکی ڕاست تا سووتەمەنییەکە بسووتێت. سیستەمەکانی (EMS) پێشوو کۆمپوتەرێکی ئەنەلۆگ یان بەکاھێنا تا ئەمە تەواوبکات، بەلام وەک سیستەمەکانی embedded لەنرخ دابەزین، سیستەمەکانی ژمارەیی دەستیانکرد بەدەرکەوتن.

EMS نوێیەکان خیندییەوە لەداتا لە سێنسەری جۆراوجۆرەوە دەربارەی شوێنی کرانکشەفتەکە، پلەی گەرمیintake manifold ,پەستانی intake manifold (یان قەبارەی ھەوای جونەناو), شوێنیthrottle ,تێکەلەی سووتەمەنی بەھۆی سێنسەری ئۆکسجین، تەقاندن بەھۆی سێنسەرێکی لێدان، سێنسەرەکانی پلەی گەرمی گازە دەرجووەکان. EMSەکە داتای کۆکراوە بەکاردەھێنی بۆ بەوردی زانینی چەند سووتەمەنی دەگەیەنێت وکەی و چەنددوور. لەگەل سیستەمەکانی داگیرساندنی ئەلەکترۆنی، سیلیندەرە تاکەکان

بزوێنەرە موشەک و جێت، تۆربینەکان

بزوێنەرە تۆربین گازەکان بریتییە لە بزوێنەرە جێت کان سیستەمێکی (CDI) ھەیە بەبەکارھێنانی یەک یان پلاکی داگیرسێنەری زیاتر، کەتەنھا بەکاردھێندرێت لە startup یان لەباری(combustor(s گڕ دەجێتە دەرەوە.

سیستەمەکانی داگیرساندنی بزوێنەری موشەک بەتایبەتی گرینکن، ئەگەر داگیرساندنی خێرا ڕوونەدات، ژووری سووتان دەتوانیت پڕبکات لەگەڵ سوتەمەنی و ئۆکسیدسییەری زیاد لە پێویست overpressure گرنگ دەتوانن ڕووبدەن «سەرەتایییەکی سەخت» یان تەنانەت تەقینەوەیەک. موشەکەکان زۆرجار ئامرازەکانی pyrotechnic بەکاردەھێنێت کە گڕدادەنێن لە ڕووی (injector)ەکە یان، لەسەرێکی ترەوە، بزوێنەرە hypergolic کان دایدەگرسێنێت لەسەر پەیوەندی لەگەڵ یەکتر بەڵام (تەقێنەرەکان) زۆرجار ژھراوی و داخورێنەرن.