حەیران
حەیران لە ڕووی ماناوە واتە (ھۆگربوون یان شەیدابوون)، شێوە ئاوازێکی کوردییە کە بە شیعر و پەخشان دەوترێت، حەیران شێوازێکی میللی ھەیە. حەیران دووجۆری ھەیە مەجلیسی و سەرچیایی. زۆرجار ناوەڕۆکی حەیران بریتی دەبێت لە گێڕانەوەی چیڕۆکێک.[١] حەیران لەناوچەکانی دەشتی ھەولێر و مەھاباد باوە.
وشەی حەیران وەک دانەیەکی فەرهەنگی مانای (سەرسوڕماو، سەرگەردان، بەڵاگێڕ) دەگەیێنێت، جگە لەوەش واتای جۆرە مەقامێکی کوردی دەبەخشێت کە لەسەر مەقامی بەیات دەگوترێت. [٢]
وشەی حەیران بۆ ئەم بابەتە شیعرە بە کار ئەهێنرێ کە بە شێوەی کرمانجی خواروو "سۆرانی" هەڵئەبەسترێ و زیاتر لە ناوچەکانی هەولێر و کۆیە و ڕەواندز و مەهاباد و سنە، بە تایبەت لەنێو خێڵەکاندا باوە. [٣]
ناوەڕۆکی حەیران دەکرێت دڵداری، ئایینی، مێژوویی، بەزم و ڕابواردن، پێداھەڵدان، سێکس، دەردی پیری یان وەسیەت و ڕاسپاردە بن.[١]
حەیرانبێژانی کورد دەستکاری
وەک بەشێک لە حەیرانبێژانی بەناوبانگ دەتوانین ئاماژە بدەینە: خدر گردگراوی، سەعید باداوەیی، نادر سیان، جەمیل عەلیاوەیی، عومەر گاوەرەیی، ئەحمەد حەیران و ... [١]
ناوچەی باوبوونی حەیران دەستکاری
حەیران لە ناوچەکانی موکریان، قەرەچۆغ، بێژنگ بەسەر، کەندیناوە، زوورگە زراو، شەمامک، ھەولێر، سەفین، ھەیبەت سوڵتان، ڕایات، زینۆی شێخان، ڕەواندوز، ھەندرێن، زۆزک، گەلی عەلیبەگ، داری سەکران، زۆشناوەتی، پشدەر، بیتوێن، دەشتی دزەیی و ... باوی.[٤]
نموونە دەستکاری
نموونەی تێکستی حەیران:[٥]
ئەمانەش ببینە دەستکاری
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ ئ ا ب حەیران (چەمک. ناوەڕۆک. سەرهەڵدان)، نووسینی غەفوور مەخمووری، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس، هەولێر-٢٠٠١ (کتێب).
- ^ مەخمووری, غەفوور (2001). حەیران؛ چەمک، ناوەرۆک، سەرهەڵدان. هەولێر: ئاراس. p. 20.
- ^ خەزنەدار, مارف (1962). کێش و قافیە لە شیعڕی کوردیدا. الوفا.
- ^ حەمەباقی، محەممەد، مێژووی مۆسیقای کورد، شەھری کورد: نووسەر، چاپی یەکەم: ١٣٧٥[=١٩٩٦]؛ پ ٨.
- ^ سەعدوڵڵا ئیسماعیل شێخانی، سەربردەی کۆمەڵە حەیران بێژێکی کورد ئەسعەد - ١٩٨٨ لاپەڕە ٢٢.
 | ئەم مۆسیقا وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |