جامی جیھانیی یانەکانی فیفا

جامی جیھانیی یانەکانی فیفا پاڵەوانیەتییەکی نێودەوڵەتیی تۆپی پێی پیاوانە کە لەلایەن یەکێتیی نێودەوڵەتیی تۆپی پێی (فیفا)، دەستەی بەڕێوەبەریی جیھانیی وەرزشەکەوە، ڕێکدەخرێت. یەکەم پاڵەوانیەتی لە ساڵی ٢٠٠٠ بە ناوی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفا بەڕێوەچوو. لە نێوان ساڵانی ٢٠٠١ بۆ ٢٠٠٤ بەھۆی کۆمەڵێک ھۆکارەوە ئەنجام نەدرا، کە سەرەکیترینیان داڕمانی کۆمپانیای بازاڕکردنی فیفا، ئینتەرناشناڵ سپۆرت ئەند لێژەر (ISL) بوو. لە ساڵی ٢٠٠٥ وەک پاڵەوانیەتییەکی ساڵانە گەڕایەوە و تا ساڵی ٢٠٢٣ بەردەوام بوو. دوای پاڵەوانیەتیی ٢٠٢٣، جارێکی تر دیزاینی پاڵەوانیەتییەکە کرایەوە بۆ ئەوەی ببێتە پاڵەوانیەتییەکی چوار ساڵ جارێک، کە لە ساڵی ٢٠٢٥ەوە دەست پێدەکات. شکۆ و پێگەی جامەکە بووەتە جێی مشتومڕێکی بەرچاو.

جامی جیھانیی یانەکانی فیفا

لۆگۆی جامی جیھانیی یانەکانی فیفا کە لە ساڵی ٢٠٢٤ەوە بەکاردەھێنرێت
ڕێکخراوە لەلایەن	فیفا
دامەزراندن	٢٠٠٠ (٢٠٠٠)
ناوچە	نێودەوڵەتی
ژمارەی تیمەکان	٣٢ (لە ٦ یەکێتیی کیشوەری)
پێشبڕکێ پەیوەندیدارەکان	جامی کیشوەرەکانی فیفا
کۆتا پاڵەوان	ئینگلتەرا مانچستەر سیتی (یەکەم نازناو)
سەرکەوتووترین یانە	ئیسپانیا ڕیال مەدرید (٥ نازناو)
ماڵپەڕی فەرمی	fifa.com/club-world-cup
جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٢٥

یەکەم پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفا لە ساڵی ٢٠٠٠ لە بەڕازیل بەڕێوەچوو، کە لەو ساڵەدا ھاوکات بوو لەگەڵ جامی ئینتەرکۆنتیننتال، کە پاڵەوانیەتییەک بوو لە نێوان براوەکانی خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپا و جامی لیبێرتادۆرێس ئەنجام دەدرا، و لە ساڵی ٢٠١٧دا فیفا براوەی ھەردوو پاڵەوانیەتییەکەی بە فەرمی وەک پاڵەوانی جیھانیی یانەکان ناساند. لە ساڵی ٢٠٠٥دا، جامی ئینتەرکۆنتیننتال لەگەڵ پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفا تێکەڵ کرا، و لە ساڵی ٢٠٠٦دا، ناوی پاڵەوانیەتییەکە گۆڕدرا بۆ جامی جیھانیی یانەکانی فیفا. براوەی جامی جیھانیی یانەکان جامی پاڵەوانیەتییەکە و بڕوانامەیەکی پاڵەوانی جیھانیی فیفا وەردەگرێت.

شێوازە نوێیەکە، کە لەگەڵ پاڵەوانیەتیی ٢٠٢٥دا کاری پێ دەکرێت، ٣٢ یانە لەخۆدەگرێت کە لە یاریگاکانی وڵاتی میوانداردا کێبڕکێ لەسەر نازناوەکە دەکەن؛ ١٢ یانە لە یەکێتیی تۆپی پێی ئەورووپا (یوێفا)، ٦ لە یەکێتیی تۆپی پێی ئەمریکای باشوور (کۆنمیبۆڵ)، ٤ لە یەکێتیی تۆپی پێی ئەفریقا (کاف)، ٤ لە یەکێتیی تۆپی پێی ئاسیا (ئەی ئێف سی)، ٤ لە یەکێتیی تۆپی پێی باکوور و ناوەڕاستی ئەمریکا و کاریبی (کۆنکاکاف)، ١ لە یەکێتیی تۆپی پێی ئۆقیانووسیا (ئۆ ئێف سی)، و ١ یانە لە وڵاتی میواندار. یانەکان دابەش دەکرێنە سەر ھەشت کۆمەڵەی چوار یانەیی، کە ھەر یانەیەک سێ یاری لە قۆناغی کۆمەڵەکاندا بە شێوازی خولی ئەنجام دەدات. دوو یانەی یەکەمی ھەر کۆمەڵەیەک سەردەکەون بۆ قۆناغی دەرکردن، کە بە قۆناغی ١٦ دەست پێدەکات و بە یاریی کۆتایی کۆتایی دێت.

ڕیال مەدرید زۆرترین نازناوی پاڵەوانیەتییەکەی بەدەستھێناوە، کە پێنج جارە. یەکەم سەرکەوتنی یانەی کۆرنتیانس پاولێستا باشترین ئەنجامی پاڵەوانێکی خولی ناوخۆیی وڵاتی میواندارە. یانەکانی ئیسپانیا ھەشت جار پاڵەوانیەتییەکەیان بردووەتەوە، کە زۆرترینە بۆ ھەر وڵاتێک. ئینگلتەرا زۆرترین ژمارەی یانەی براوەی ھەیە، کە چوار یانەی جیاواز پاڵەوانیەتییەکەیان بەدەستھێناوە. پاڵەوانی ئێستای جیھان مانچستەر سیتییە، کە لە یاریی کۆتاییی جامی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢٣دا بە ئەنجامی ٤-٠ لە یانەی فڵوومێنێنسێی بردەوە.

مێژوو

بنچینە

یەکەم پاڵەوانیەتیی یانەکان کە وەک پاڵەوانیەتیی جیھانیی تۆپی پێ ناوزەد کرا لە ساڵی ١٨٨٧ بەڕێوەچوو، کە تێیدا براوەی جامی یەکێتیی ئینگلتەرا، ئەستۆن ڤێلا، لە براوەی جامی سکۆتلەندا، ھیبێرنیانی بردەوە، کە ئەوکات تەنھا پاڵەوانیەتیی نیشتمانی بوون. یەکەم جار کە پاڵەوانەکانی دوو خولی ئەورووپی یەکتریان بینی لەو پاڵەوانیەتییەدا بوو کە بە پاڵەوانیەتیی جیھانیی ١٨٩٥ ناسرابوو، کاتێک پاڵەوانی ئینگلتەرا، سەندەرلاند، بە ئەنجامی ٥-٣ لە پاڵەوانی سکۆتلەندا، ھارت ئۆف میدلۆتیانی بردەوە. شایەنی باسە، پێکھاتەی سەندەرلاند لە پاڵەوانیەتیی جیھانیی ١٨٩٥دا بە تەواوی لە یاریزانی سکۆتلەندی پێکھاتبوو.

بەپێی وتەی فیفا، یەکەم ھەوڵ بۆ دروستکردنی پاڵەوانیەتییەکی جیھانیی تۆپی پێی یانەکان لە ساڵی ١٩٠٩ بوو، ٢١ ساڵ پێش یەکەم جامی جیھانیی فیفا. جامی سێر تۆماس لیپتۆن لە ساڵانی ١٩٠٩ و ١٩١١ لە ئیتاڵیا بەڕێوەچوو و یانەکانی ئینگلیزی، ئیتاڵی، ئەڵمانی و سویسری تێیدا بەشدار بوون. یانەی ھەواسکاری ئینگلیزی، وێست ئۆکلاند، لە ھەردوو جارەکەدا سەرکەوتنی بەدەستھێنا.

بیرۆکەی ئەوەی کە فیفا دەبێت پاڵەوانیەتیی نێودەوڵەتیی یانەکان ڕێکبخات، دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتاکانی دەیەی ١٩٥٠. لە ساڵی ١٩٥١، یەکێتیی تۆپی پێی بەڕازیل پاڵەوانیەتیی "کۆپا ڕیۆ"ی دروست کرد، کە لە بەڕازیل بە "جامی پاڵەوانانی جیھان" ناسرابوو، بە ئامانجی ئەوەی ببێتە جامی جیھانیی یانەکان. کاتێک پرسیار لە جوولس ڕیمێی سەرۆکی فیفا کرا سەبارەت بە بەشداریی فیفا، ئەو وتی کە پاڵەوانیەتییەکە لەژێر دەسەڵاتی فیفادا نییە چونکە لەلایەن یەکێتیی تۆپی پێی بەڕازیلەوە ڕێکخراوە. پاڵمێراس لە یاریی کۆتاییی کۆپا ڕیۆی ١٩٥١ لە ماراکانا لەبەردەم زیاتر لە ٢٠٠ ھەزار بینەردا لە یۆڤێنتوسی بردەوە و لەلایەن تەواوی میدیای بەڕازیلەوە وەک یەکەم پاڵەوانی جیھانیی یانەکان ستایش کرا.

لە دەیەی ١٩٥٠دا، پاڵەوانیەتیی "پیکەنیا کۆپا دێل مۆندۆ" (جامی جیھانیی بچووک) لە ڤەنزوێلا لە نێوان ساڵانی ١٩٥٢ و ١٩٥٧ بەڕێوەچوو.

لە ساڵی ١٩٦٠، فیفا مۆڵەتی بە "خولی نێودەوڵەتیی تۆپی پێ" دا، کە بە ئامانجی دروستکردنی جامی جیھانیی یانەکان دامەزرا بوو، بە ڕەزامەندیی ستانلی ڕۆس کە ئەوکات بووبووە سەرۆکی فیفا. ھەر لەو ساڵەدا، جامی ئینتەرکۆنتیننتال دامەزرا.

جامی ئینتەرکۆنتیننتال و پێشنیارە سەرەتایییەکانی جامی جیھانیی یانەکانی فیفا

ئێمە دەمانەوێت نازناوەکە ببەینەوە، نەک ئەوەندە بۆ خۆمان، بەڵکو بۆ ئەوەی ڕێگری لە ڕاسینگ بکەین ببێتە پاڵەوان.

—جۆک ستین، ڕاھێنەری سێلتیک، ١٩٦٥-١٩٧٨، لە لێدوانێکدا پێش یاریی پلەی ئۆفی جامی ئینتەرکۆنتیننتالی ١٩٦٧ کە بە 'شەڕی مۆنتیڤیدیۆ' ناسراوە؛ ئیڤنینگ تایمز، ٣ی تشرینی دووەمی ١٩٦٧.

یانە ھۆڵەندییەکە، ئەیاکس، بەبێ ھیچ کێشەیەک سەرکەوتنێکی بەدەستھێنا و ئەم یارییە لە ڕووبەڕووبوونەوەیەکی ئاساییی جامی ئەورووپا قورستر نەبوو.

—ڕۆژنامەنووسێکی ھۆڵەندی لە ئەمستردام، لە لێدوانێکدا لەسەر کوالێتیی پاڵەوانیەتییەکە و ڕکابەرەکەی ئەیاکس دوای جامی ئینتەرکۆنتیننتالی ١٩٧٢؛ دی تەلەگراف، ٣٠ی ئەیلوولی ١٩٧٢.

بێباکی و گوێنەدانی ھاندەران تاکە ڕوونکردنەوەیە بۆ شکستە دارایییەکەمان [لە جامی نێو کیشوەریدا]. زۆر باشتر دەبوو ئەگەر یارییەکی دۆستانەمان بکردایە ھاوشێوەی ئەوەی کە لە ١١ی کانوونی دووەم لە تەلئەبیب ئەنجامی دەدەین، لە بەرامبەر ٢٥٥ ھەزار دۆلاری ئەمریکی.

—دیتمار کرامر، ڕاھێنەری بایەرن میونشن، ١٩٧٥-١٩٧٧، لە لێدوانێکدا لەسەر گرنگیی کەم، شکۆ و پاداشتی جامی نێو کیشوەری دوای سەرکەوتنی یانەکەی لە جامی ئینتەرکۆنتیننتالی ١٩٧٦؛ جۆرناڵ دوو برازیل، ٢٢ی کانوونی یەکەمی ١٩٧٦.

پاڵەوانیەتیی پاریس (بە فەڕەنسی: Tournoi de Paris) پاڵەوانیەتییەک بوو کە لە سەرەتادا بۆ کۆکردنەوەی باشترین یانەکانی ئەورووپا و ئەمریکای باشوور دامەزرا؛ یەکەم جار لە ساڵی ١٩٥٧ ئەنجامدرا کاتێک ڤاسکۆ دا گاما، پاڵەوانی ڕیۆ دی ژانێرۆ، لە یاریی کۆتاییدا لە پارک دی پرێنس بە ئەنجامی ٤-٣ لە ڕیال مەدریدی پاڵەوانی ئەورووپای بردەوە. یارییەکە وەک یەکەم ڕووبەڕووبوونەوەی "باشترینی ئەورووپا دژی باشترینی ئەمریکای باشوور" ستایش کرا، چونکە یەکەم پاڵەوانیەتیی نێو کیشوەریی ڕیال مەدرید بوو وەک پاڵەوانی ئەورووپا. لە ساڵی ١٩٥٨، ڕیال مەدرید ڕەتی کردەوە بەشداری لە پاڵەوانیەتیی پاریسدا بکات بە بیانووی ئەوەی کە یاریی کۆتاییی خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپای ١٩٥٧-١٩٥٨ تەنھا پێنج ڕۆژ دوای پاڵەوانیەتییەکە بوو. لە ٨ی تشرینی یەکەمی ١٩٥٨، ژواو ھاڤەلانژ، سەرۆکی یەکێتیی تۆپی پێی بەڕازیل، لە کۆبوونەوەیەکی یەکێتیی تۆپی پێی ئەورووپا (یوێفا) وەک میوانێک، بڕیاری دروستکردنی پاڵەوانیەتیی "باشترینەکانی ئەورووپا دژی باشترینەکانی ئەمریکای باشوور"ی ڕاگەیاند بە پشتگیریی یوێفا و کۆنمیبۆڵ: جامی لیبێرتادۆرێس، کە ھاوتای ئەمریکای باشووری خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپا بوو، و جامی ئینتەرکۆنتیننتال، کە پاڵەوانیەتییەک بوو لەژێر سەرپەرشتیی ھەردوو یەکێتییەکە بۆ دیاریکردنی "باشترین یانەی جیھان".

ڕیال مەدرید یەکەم جامی ئینتەرکۆنتیننتالی ١٩٦٠ی لە ساڵی ١٩٦٠دا بردەوە، و خۆی بە پاڵەوانی جیھان ناوبرد تا فیفا ھاتە ناو بابەتەکەوە و ناڕەزایەتیی دەربڕی؛ فیفا ئاماژەی بەوە کرد کە پاڵەوانیەتییەکە ڕێگەی بە ھیچ پاڵەوانێکی دەرەوەی ئەورووپا و ئەمریکای باشوور نەداوە بەشداری بکات، بۆیە ڕایگەیاند کە یانەکان تەنھا دەتوانن بانگەشەی نازناوی پاڵەوانی نێو کیشوەری بکەن لە پاڵەوانیەتییەکدا کە لە نێوان دوو ڕێکخراوی کیشوەریدا ئەنجام دەدرێت. فیفا ڕایگەیاند کە ئەگەر ڕێکخەران پاڵەوانیەتییەکە وەک یارییەکی دۆستانە یان تایبەت لە نێوان دوو ڕێکخراودا نەبینن، ڕێگری لە بەڕێوەچوونی جامی ئینتەرکۆنتیننتالی ١٩٦١ دەکات.

جامی ئینتەرکۆنتیننتال سەرنجی کیشوەرەکانی تری ڕاکێشا. یەکێتیی تۆپی پێی باکوور و ناوەڕاستی ئەمریکا، کۆنکاکاف، لە ساڵی ١٩٦١ بۆ چەند ھۆکارێک دامەزرا، یەکێکیان ھەوڵدان بوو بۆ بەشداریکردنی یانەکانی لە جامی لیبێرتادۆرێس و، بەم شێوەیە، لە جامی ئینتەرکۆنتیننتالدا. بەڵام، داواکارییەکەیان بۆ بەشداریکردن لە ھەردوو پاڵەوانیەتییەکەدا ڕەت کرایەوە. دواتر، جامی پاڵەوانانی کۆنکاکاف لە ساڵی ١٩٦٢ دەستی پێکرد.

بەھۆی توندوتیژیی یانەکانی ئەرجەنتین و ئوروگوای لە جامی ئینتەرکۆنتیننتالدا، لە کۆتایییەکانی دەیەی ١٩٦٠دا چەندین جار داوا لە فیفا کرا کە سزا بسەپێنێت و پاڵەوانیەتییەکە ڕێکبخات. بەڵام فیفا ھەموو داواکارییەکانی ڕەت کردەوە. یەکەم داواکاری لە ساڵی ١٩٦٧ بوو، دوای یارییەکی پلەی ئۆف کە بە "شەڕی مۆنتیڤیدیۆ" ناوزەد کرا. یەکێتیی تۆپی پێی سکۆتلەندا، لە ڕێگەی سەرۆکەکەی، ویلی ئالانەوە، داوای لە فیفا کرد پاڵەوانیەتییەکە بناسێنێت بۆ ئەوەی ڕێسا فوتبۆڵییەکان جێبەجێ بکرێن؛ فیفا وەڵامی دایەوە کە ناتوانێت چاودێریی پاڵەوانیەتییەک بکات کە خۆی ڕێکی ناخات.

« کۆنمیبۆڵ ئەو لایەنەیە کە بەرپرسە لە کۆنترۆڵکردنی ڕێکخستنی پاڵەوانیەتییەکە لە ئەمریکای باشوور لە نێوان پاڵەوانەکانی ئەورووپا و ئەمریکای [باشوور]، پاڵەوانیەتییەک کە فیفا بە دۆستانەی دادەنێت. ئێمە پێمان وانییە گونجاو بێت کە فیفا دەست لەو بابەتە وەربدات. »

ستانلی ڕۆس دەتوانرێت وەک یەکێک لە "باوکە دامەزرێنەرەکانی" ڕێگای دروستبوونی جامی جیھانیی یانەکان دابنرێت. وەک ناوبژیوان، بەشداریی لە جامی نەتەوەکانی ١٩٣٠ کرد. وەک بەرپرسێکی تۆپی پێ، پشتگیریی کۆپا ڕیۆ و خولی نێودەوڵەتیی تۆپی پێی کرد. وەک سەرۆکی فیفا، یەکەم بەرپرسی فیفا بوو کە پێشنیاری فراوانکردنی جامی ئینتەرکۆنتیننتالی کرد بۆ جامی جیھانیی یانەکان لەژێر چاودێریی فیفادا، پێشنیارێک کە لە ساڵی ١٩٦٧ کردی و دواتر لە ساڵی ٢٠٠٠ بوو بە جامی جیھانیی یانەکانی فیفا

ڕێنێ کورتێ، جێگری سکرتێری گشتیی فیفا، لە ساڵی ١٩٦٧دا وتارێکی نووسی و ڕایگەیاند کە فیفا جامی ئینتەرکۆنتیننتالی وەک "یارییەکی دۆستانەی ئەورووپی-ئەمریکای باشوور" دەبینێت. ئەمە لەلایەن ستانلی ڕۆسی سەرۆکی فیفاوە پشتڕاست کرایەوە. بە دانانی پاڵەوانیەتیی یانەکانی ئاسیا و ئەمریکای باکوور لە ساڵی ١٩٦٧دا، فیفا بیرۆکەی چاودێریکردنی جامی ئینتەرکۆنتیننتالی خستەڕوو ئەگەر ئەو یەکێتییانەش لەخۆ بگرێت. ستانلی ڕۆس وتی کە کۆنکاکاف و یەکێتیی تۆپی پێی ئاسیا لە ساڵی ١٩٦٧دا داوای بەشداریکردنی پاڵەوانەکانیان لە جامی ئینتەرکۆنتیننتالدا کردبوو؛ بەڵام پێشنیارەکە بە وەڵامێکی نەرێنی لەلایەن یوێفا و کۆنمیبۆڵەوە ڕووبەڕوو بووەوە. جامی ئینتەرکۆنتیننتالی ١٩٦٨ و ١٩٦٩ بە ھەمان شێوەی توندوتیژ کۆتاییان ھات، کە مات بەزبی ڕاھێنەری مانچستەر یونایتد پێداگریی کرد کە "دەبێت ئەرجەنتینییەکان لە ھەموو پاڵەوانیەتییەکانی تۆپی پێ قەدەغە بکرێن. فیفا دەبێت بە جددی دەستێوەردان بکات." لە ساڵی ١٩٧٠، لیژنەی جێبەجێکاری فیفا پێشنیاری دروستکردنی جامی جیھانیی یانەکانی فرە کیشوەریی کرد، کە تەنھا سنووردار نەبێت بە ئەورووپا و ئەمریکای باشوور، بەڵکو یەکێتییەکانی تریش لەخۆ بگرێت؛ بەڵام بیرۆکەکە بەھۆی بەرگریی یوێفاوە سەرکەوتوو نەبوو.

لە ساڵی ١٩٧٣، ڕۆژنامەی فەڕەنسیی لێکیپ، کە یارمەتیدەر بوو لە دامەزراندنی جامی ئەورووپا، پێشنیاری کرد سپۆنسەریی جامی جیھانیی یانەکان بکات کە لە نێوان پاڵەوانەکانی ئەورووپا، ئەمریکای باشوور، ئەمریکای باکوور و ئەفریقادا بەڕێوە بچێت، کە تاکە پاڵەوانیەتیی کیشوەریی یانەکان بوون لەو کاتەدا. پاڵەوانیەتییەکە وا دانرابوو کە لە نێوان ئەیلوول و تشرینی یەکەمی ١٩٧٤ لە پاریس بەڕێوە بچێت. نەرێنیبوونی توندی ئەورووپییەکان ڕێگریی لەم کارە کرد.

بەھۆی کشانەوەی بەردەوامی یانە ئەورووپییەکان لە جامی ئینتەرکۆنتیننتال لە دەیەی ١٩٧٠دا، کۆمپانیای بازاڕکردنی بەریتانی، وێست نالی، لە ساڵی ١٩٨٠ لەلایەن یوێفا و کۆنمیبۆڵەوە بە کرێ گیرا بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێکی گونجاو. تۆیۆتا، لە ڕێگەی وێست نالییەوە، پاڵەوانیەتییەکەی گرتە ئەستۆ و ناوی گۆڕی بۆ جامی تۆیۆتا، کە یارییەکی تاکە یاری بوو لە ژاپۆن ئەنجام دەدرا. جامی تۆیۆتا بەھۆی ھاندانی داراییەوە پێشوازیی لێکرا، چونکە یانەکانی ئەورووپا و ئەمریکای باشوور کێشەی داراییان ھەبوو. بۆ پاراستنی خۆیان لە ئەگەری کشانەوەی ئەورووپییەکان، تۆیۆتا، یوێفا، و ھەموو بەشداربووانی جامی ئەورووپا گرێبەستی ساڵانەیان واژۆ دەکرد کە براوەکانی جامی ئەورووپا ناچار دەکرد بەشداری لە جامی ئینتەرکۆنتیننتالدا بکەن، وەک مەرجێک کە یوێفا بۆ بەشداریکردنی یانەکان لە جامی ئەورووپادا داینابوو، ئەگینا ڕووبەڕووی داوای یاسایی نێودەوڵەتی لەلایەن یوێفا و تۆیۆتاوە دەبوونەوە.

کردنەوە (٢٠٠٠–٢٠٠١)

مانچستەر یونایتد ئەمە بە دەرفەتێک دەبینێت بۆ کێبڕکێکردن لەسەر شەرەفی کۆتاییی بوون بە یەکەمین پاڵەوانی جیھانیی یانەکان.

—مارتن ئێدوەردز، سەرۆکی [[یانەی تۆپی پێی مانچستەر یونایتد |مانچستەر یونایتد]]، ١٩٨٠-٢٠٠٢، لە لێدوانێکدا لەسەر پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفا؛ ھەواڵەکانی بی بی سی، ٣٠ی حوزەیرانی ١٩٩٩.

چوارچێوەی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٠ ساڵانێک پێشتر دانرابوو. بە وتەی سێپ بلاتەر، بیرۆکەی پاڵەوانیەتییەکە لە کانوونی یەکەمی ١٩٩٣ لە لاس ڤێگاسی ویلایەتە یەکگرتووەکان لەلایەن سیلڤیۆ بێرلوسکۆنییەوە، سەرۆکی ئەی سی میلان، پێشکەش بە لیژنەی جێبەجێکار کرا. بەو پێیەی ھەموو یەکێتییە کیشوەرییەکان پاڵەوانیەتییەکی کیشوەریی جێگیریان ھەبوو، فیفا ھەستی کرد کە گونجاوە پاڵەوانیەتییەکی جیھانیی یانەکان ھەبێت. لە سەرەتادا، نۆ کاندید ھەبوون بۆ میوانداریکردنی پاڵەوانیەتییەکە: چین، بەڕازیل، مەکسیک، پاراگوای، عەرەبستانی سعوودی، تاھیتی، تورکیا، ویلایەتە یەکگرتووەکان و ئوروگوای. لە نۆ کاندیدەکە، تەنھا عەرەبستانی سعوودی، مەکسیک، بەڕازیل و ئوروگوای ئارەزووی خۆیان بۆ فیفا پشتڕاست کردەوە. لە ٧ی حوزەیرانی ١٩٩٩، فیفا بەڕازیلی بۆ میوانداریکردنی پاڵەوانیەتییەکە ھەڵبژارد.

ئەوان وا بانگەشەیان دەکرد کە ئینگلیزەکان بایەخ بە پاڵەوانیەتیی جیھانی نادەن، کەچی بی بی سی ٦٠ کەسی ناردبوو بۆ ڕووماڵکردنی پاڵەوانیەتییەکە. ئەمە نیشانەی ئەوەیە کە ئەمە گرنگترین پاڵەوانیەتی بووە کە لە مێژووی خۆیاندا بەشدارییان تێدا کردووە. ئەوان ھاتنە ئێرە وایان دەزانی بە ئاسانی دەیبەنەوە، بەڵام حیسابیان بۆ ھێزی ڤاسکۆ نەکردبوو. ھیچ یاریزانێکی مانچستەر لە ئێستادا لە پێکھاتەی ڤاسکۆدا جێی نابێتەوە. بەڕازیلییەکان باشترین یاریزانانی جیھانن، ئەورووپییەکان تەنانەت لێیان نزیکیش نابنەوە.

—یوریکۆ میراندا، جێگری سەرۆکی یانەی ڤاسکۆ دا گاما، ١٩٨٦-٢٠٠٠، لە لێدوانێکدا لەسەر گرنگیی پاڵەوانیەتییەکە لای میدیاکانی بەریتانیا و ئاستی تۆپی پێی ئەورووپا و بەڕازیل دوای بردنەوەی یانەکەی ٣-١ لە مانچستەر یونایتد؛ ئیندیپێندێنت ئۆنلاین، ١١ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٠.

یەکەم پاڵەوانیەتی بە ھەشت یانەی بەشداربووەوە دەستی پێکرد: یانە بەڕازیلییەکان کۆرنتیانس و ڤاسکۆ دا گاما، یانەی ئینگلیزی مانچستەر یونایتد، یانەی مەکسیکی نیکاکسا، یانەی مەغریبی ڕەجا کازابلانکا، یانەی ئیسپانی ڕیال مەدرید، یانەی سعوودی ئەلنەسر، و یانەی ئوسترالی ساوس مێلبۆرن. یەکەم گۆڵی پاڵەوانیەتییەکە لەلایەن نیکۆلاس ئانێلکای یاریزانی ڕیال مەدریدەوە لە دژی ئەلنەسر تۆمارکرا؛ یارییەکە ٣-١ لە بەرژەوەندیی ڕیال مەدرید کۆتایی ھات. یاریی کۆتایی بە تەواوی بەڕازیلی بوو، ھەروەھا تاکە یاریی کۆتایی بوو کە تێیدا لایەنێک سوودی لە میوانداریکردنی خۆی وەردەگرت. ڤاسکۆ دا گاما نەیتوانی سوود لە پشتگیریی ھاندەرانی ناوخۆی خۆی وەربگرێت و بە لێدانی یەکلاکەرەوە بە ئەنجامی ٤-٣ لە کۆرنتیانس دۆڕا، دوای یەکسانبوونی ٠-٠ لە کاتی ئاسایی و زیادکراودا.

پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠١ وا دانرابوو کە لە ئیسپانیا بە بەشداریی ١٢ یانە بەڕێوە بچێت. بەڵام لە ١٨ی ئایار ھەڵوەشایەوە، بەھۆی کۆمەڵێک ھۆکارەوە کە گرنگترینیان داڕمانی کۆمپانیای بازاڕکردنی فیفا، ئینتەرناشناڵ سپۆرت ئەند لێژەر بوو. فیفا بڕیاریدا لەگەڵ یوێفا، کۆنمیبۆڵ و تۆیۆتا جامی ئینتەرکۆنتیننتال و پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکان تێکەڵ بکات بۆ یەک پاڵەوانیەتی.

پاڵەوانیەتییەکانی دەرکردن (٢٠٠٥–٢٠٢٣)

پێپ گواردیۆلا دوای بردنەوەی بارسێلۆنا لە پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١١، کە بە ئەنجامی ٤-٠ لە یانەی سانتۆسی بردەوە، لەلایەن یاریزانانەوە بەرز کراوەتەوە.

وەشانی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٥ کورتتر بوو و تەنھا شەش پاڵەوانی کیشوەریی لەخۆ گرتبوو، نوێنەرانی کۆنمیبۆڵ و یوێفا ڕاستەوخۆ دەگەیشتنە قۆناغی پێش کۆتایی. یانەی تۆپی پێی ساو پاولۆ نازناوەکەی بردەوە دوای بردنەوەی لە لیڤەرپوول بە گۆڵێکی مینیرۆ، کە بووە یەکەم یاریزان لە یاریی کۆتاییی جامی جیھانیی یانەکاندا گۆڵ تۆمار بکات.

ئینتەرناسیۆنال لە پاڵەوانیەتیی ٢٠٠٦ نازناوەکەی بۆ بەڕازیل ھێشتەوە دوای بردنەوەی لە بارسێلۆنا لە یاریی کۆتاییدا. لە پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٧، زاڵبوونی بەڕازیل شکێنرا کاتێک ئەی سی میلان بە ئەنجامی ٤-٢ لە بۆکا جونیۆرزی بردەوە. ساڵی دواتر، مانچستەر یونایتد بە بردنەوەی لە یانەی ئیکوادۆری، لیگا دی کیتۆ، بووە پاڵەوانی جیھانی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٨.

کۆرنتیانس دووەم نازناوی جیھانیی خۆی بەدەستھێنا دوای بردنەوەی لە چێڵسی بە ئەنجامی ١-٠ لە یاریی کۆتاییدا، و ئەو ساڵەی بەبێ دۆڕان لە یارییە نێودەوڵەتییەکاندا تەواو کرد و تەنھا چوار گۆڵی لێ کرا.

میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان میوانداریی پاڵەوانیەتییەکانی ٢٠٠٩ و ٢٠١٠ی کرد. بارسێلۆنا نازناوی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٩ی بردەوە دوای بردنەوەی لە ئێستودیانتێس لە کاتی زیادکراودا بە گۆڵێکی لیۆنێل مێسی و شەش نازناوی مێژوویی (Sextuple) تەواو کرد. پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٠ یەکەم یاریی کۆتاییی بەخۆیەوە بینی کە یانەیەکی دەرەوەی ئەورووپا و ئەمریکای باشوور تێیدا بوو: یانەی کۆنگۆیی تی پی مازێمبێ لە یاریی پێش کۆتاییدا لە ئینتەرناسیۆنالی بردەوە، بەڵام لە یاریی کۆتاییدا بە ئینتەرناسیۆنالێ میلانۆ دۆڕا، کە بەمەش پێنجەم نازناوی خۆی (Quintuple) بەدەستھێنا.

جامی جیھانیی یانەکان بۆ پاڵەوانیەتییەکانی ٢٠١١ و ٢٠١٢ گەڕایەوە ژاپۆن. لە پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١١، بارسێلۆنا بە ئاسانی نازناوەکەی بردەوە. پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٢ کۆتاییی بە زاڵبوونی ئەورووپا ھێنا کاتێک کۆرنتیانس لە یاریی کۆتاییدا بە ئەنجامی ١-٠ لە چێڵسیی بردەوە و جامەکەی گەڕاندەوە بۆ بەڕازیل.

زینەدین زیدان لە کاتی کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا لە پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٧. ڕیال مەدرید بووە یەکەم یانە کە نازناوەکەی پاراست دوای ئەوەی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٦یشی بردبووەوە.

پاڵەوانیەتییەکانی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٣ و پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٤ بۆ مەغریب گواسترانەوە. لە ٢٠١٣دا، یانەی میواندار ڕەجا کازابلانکا گەیشتە یاریی کۆتایی بەڵام بە بایەرن میونشن دۆڕا. لە ٢٠١٤دا ڕیال مەدرید نازناوەکەی بردەوە. لە پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٥، بارسێلۆنا سێیەم نازناوی خۆی بەدەستھێنا. لە پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٦، یانەی ژاپۆنی کاشیما ئانتلێرز گەیشتە یاریی کۆتایی بەڵام بە ڕیال مەدرید دۆڕا، کە بە ھاتریکێکی کریستیانۆ ڕۆناڵدۆ نازناوەکەی مسۆگەر کرد.

لە ٢٠١٧دا، ڕیال مەدرید بووە یەکەم یانە کە توانیی نازناوەکەی بپارێزێت. لە پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٨، یانەی ئەلعەینی ئیماراتی گەیشتە یاریی کۆتایی بەڵام بە ڕیال مەدرید دۆڕا، کە بووە یەکەم یانە سێ ساڵ لەسەریەک نازناوەکە بباتەوە.

قەتەر میوانداریی پاڵەوانیەتییەکانی ٢٠١٩ و ٢٠٢٠ی کرد. لە پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٩دا، لیڤەرپوول بۆ یەکەم جار نازناوەکەی بردەوە. لە یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢٠دا، بایەرن میونشن نازناوەکەی بردەوە و شەش نازناوی مێژوویی (Sextuple) خۆی تەواو کرد. پاڵەوانیەتیی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢١ لەلایەن چێڵسییەوە بردرایەوە.

فراوانکردن

لە کۆتایییەکانی ساڵی ٢٠١٦، جیانی ئینڤانتینۆی سەرۆکی فیفا پێشنیاری کرد کە جامی جیھانیی یانەکان بۆ ٣٢ یانە فراوان بکرێت و لە ساڵی ٢٠١٩ەوە بۆ مانگی حوزەیران بگوازرێتەوە، بۆ ئەوەی ھاوسەنگتر و سەرنجڕاکێشتر بێت بۆ کەناڵەکانی پەخش و سپۆنسەرەکان. لە کۆتایییەکانی ساڵی ٢٠١٧، فیفا گفتوگۆی لەسەر پێشنیارەکان کرد بۆ فراوانکردنی پاڵەوانیەتییەکە بۆ ٢٤ یانە و ئەنجامدانی ھەر چوار ساڵ جارێک تا ساڵی ٢٠٢١، وەک جێگرەوەی جامی کیشوەرەکانی فیفا.

پاڵەوانیەتییە نوێیەکە کە بڕیار بوو بە ٢٤ یانە لە ساڵی ٢٠٢١ دەست پێبکات، بەڵام بەھۆی کێشەکانی خشتەبەندی کە لە ئەنجامی پەتای جیھانیی کۆڤید-١٩ەوە دروست بوون، ھەڵوەشایەوە.

لە ١٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢، فیفا پاڵەوانیەتییەکی فراوانکراوی ڕاگەیاند کە ٣٢ یانە لەخۆدەگرێت و لە حوزەیرانی ٢٠٢٥ دەست پێدەکات. یەکێتیی نێودەوڵەتیی یاریزانانی پیشەگەر و فۆڕەمی خولەکانی جیھان ھەردووکیان یەکسەر ڕەخنەیان لە پێشنیارەکە گرت. لە ٢٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٣، فیفا پشتڕاستی کردەوە کە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا میوانداریی پاڵەوانیەتیی ٢٠٢٥ دەکات وەک پێشەکییەک بۆ جامی جیھانیی فیفای ٢٠٢٦. ٣٢ یانەکە دابەش دەکرێنە سەر ٨ کۆمەڵەی ٤ یانەیی، کە دوو یانەی یەکەمی ھەر کۆمەڵەیەک سەردەکەون بۆ قۆناغی دەرکردن. ھەروەھا ئەنجومەنی فیفا بە کۆی دەنگ بیرۆکەی پاڵەوانیەتییەکی ساڵانەی یانەکانی لە ساڵی ٢٠٢٤ەوە پەسەند کرد، کە ناوی جامی کیشوەرەکانی فیفایە.

شێوازی پاڵەوانیەتییەکە بووەتە ھۆی مشتومڕ، زۆرێک لە یانەکان و یەکێتییە نیشتمانییەکان دژایەتیی خشتەبەندییەکەیان کرد و فیفایان بەوە تۆمەتبار کرد کە پارەی لە پێش تەندروستیی یاریزانانەوە داناوە، و ئاماژەی بەوەش کرد کە زیادکردنی جامی کیشوەرەکانی فیفای نوێ دەبێتە ھۆی زۆربوونی پاڵەوانیەتییەکان و تەندروستیی یاریزانان دەخاتە مەترسییەوە.

ئەنجامەکان

یارییە کۆتایییەکان

وەشان	ساڵ	میواندار	یاریی پلەی یەکەم			یاریی پلەی سێیەم			ژ. یانەکان
			براوەکان	ئەنجام	پلەی دووەم	پلەی سێیەم	ئەنجام	پلەی چوارەم
١	٢٠٠٠	بەڕازیل	بەڕازیل کۆرنتیانس	٠-٠ (ک.ز) (٤–٣) (ل.ی)	بەڕازیل ڤاسکۆ دا گاما	مەکسیک نیکاکسا	١–١ (ک.ز) (٤–٣) (ل.ی)	ئیسپانیا ڕیال مەدرید	٨
—	٢٠٠١	ئیسپانیا	پاڵەوانیەتییەکە بەھۆی کێشەی داراییەوە ھەڵوەشایەوە						١٢
٢	٢٠٠٥	ژاپۆن	بەڕازیل ساو پاولۆ	١–٠	ئینگلتەرا لیڤەرپوول	کۆستاریکا ساپریسا	٣–٢	عەرەبستانی سعوودی ئەلئیتیحاد	٦
٣	٢٠٠٦	ژاپۆن	بەڕازیل ئینتەرناسیۆنال	١–٠	ئیسپانیا بارسێلۆنا	میسر ئەھلی	٢–١	مەکسیک یانەی ئەمریکی	٦
٤	٢٠٠٧	ژاپۆن	ئیتاڵیا میلان	٤–٢	ئەرژەنتین بۆکا جونیۆرز	ژاپۆن یانەی ئوراوا ڕێد دایمۆندز	٢-٢ (٤-٢) (ل.ی)	توونس یانەی وەرزشیی ئەستێرەی ساحیلی	٧
٥	٢٠٠٨	ژاپۆن	ئینگلتەرا مانچستەر یونایتد	١–٠	ئێکوادۆر لیگا دی کیتۆ	ژاپۆن یانەی گامبا ئۆساکا	١–٠	مەکسیک یانەی پاچوکا	٧
٦	٢٠٠٩	میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان	ئیسپانیا بارسێلۆنا	٢–١ (ک.ز)	ئەرژەنتین یانەی ئێستودیانتێس	کۆریای باشوور یانەی پۆھانگ ستیلرز	١–١ (٤–٣) (ل.ی)	مەکسیک یانەی ئەتلانتی	٧
٧	٢٠١٠	میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان	ئیتاڵیا ئینتەر میلان	٣–٠	کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ تی پی مازێمبێ	بەڕازیل ئینتەرناسیۆنال	٤–٢	کۆریای باشوور یانەی سیۆنگنام	٧
٨	٢٠١١	ژاپۆن	ئیسپانیا بارسێلۆنا	٤–٠	بەڕازیل یانەی سانتۆس	قەتەر یانەی ئەلسەدی قەتەری	٠–٠ (٥–٣) (ل.ی)	ژاپۆن کاشیوا ڕیسۆڵ	٧
٩	٢٠١٢	ژاپۆن	بەڕازیل کۆرنتیانس	١–٠	ئینگلتەرا چێڵسی	مەکسیک یانەی مۆنتێری	٢–٠	میسر ئەھلی	٧
١٠	٢٠١٣	مەغریب	ئەڵمانیا بایەرن میونشن	٢–٠	مەغریب ڕەجا کازابلانکا	بەڕازیل یانەی ئەتلەتیکۆ مینێرۆ	٣–٢	چین گوانژۆ	٧
١١	٢٠١٤	مەغریب	ئیسپانیا ڕیال مەدرید	٢–٠	ئەرژەنتین سان لۆرێنزۆ	نیوزیلاند یانەی ئۆکلاند سیتی	١–١ (٤–٢) (ل.ی)	مەکسیک یانەی کروز ئازول	٧
١٢	٢٠١٥	ژاپۆن	ئیسپانیا بارسێلۆنا	٣–٠	ئەرژەنتین ڕیڤەر پلەیت	ژاپۆن یانەی سانفرێس ھیرۆشیما	٢–١	چین گوانژۆ	٧
١٣	٢٠١٦	ژاپۆن	ئیسپانیا ڕیال مەدرید	٤–٢ (ک.ز)	ژاپۆن کاشیما ئانتلێرز	کۆلۆمبیا ئەتلەتیکۆ ناسیۆناڵ	٢-٢ (٤–٣) (ل.ی)	مەکسیک یانەی ئەمریکی	٧
١٤	٢٠١٧	میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان	ئیسپانیا ڕیال مەدرید	١–٠	بەڕازیل یانەی گرێمیۆ	مەکسیک یانەی پاچوکا	٤–١	میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان یانەی جەزیرە	٧
١٥	٢٠١٨	میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان	ئیسپانیا ڕیال مەدرید	٤–١	میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان ئەلعەین	ئەرژەنتین ڕیڤەر پلەیت	٤–٠	ژاپۆن کاشیما ئانتلێرز	٧
١٦	٢٠١٩	قەتەر	ئینگلتەرا لیڤەرپوول	١–٠ (ک.ز)	بەڕازیل یانەی فلامینگۆ	مەکسیک یانەی مۆنتێری	٢-٢ (٤–٣) (ل.ی)	عەرەبستانی سعوودی ھیلال	٧
١٧	٢٠٢٠	قەتەر	ئەڵمانیا بایەرن میونشن	١–٠	مەکسیک تیگرێس	میسر ئەھلی	٠-٠ (٣–٢) (ل.ی)	بەڕازیل یانەی تۆپی پێی پاڵمێراس	٦
١٨	٢٠٢١	میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان	ئینگلتەرا چێڵسی	٢–١ (ک.ز)	بەڕازیل یانەی تۆپی پێی پاڵمێراس	میسر ئەھلی	٤–٠	عەرەبستانی سعوودی ھیلال	٧
١٩	٢٠٢٢	مەغریب	ئیسپانیا ڕیال مەدرید	٥–٣	عەرەبستانی سعوودی ھیلال	بەڕازیل یانەی فلامینگۆ	٤–٢	میسر ئەھلی	٧
٢٠	٢٠٢٣	عەرەبستانی سعوودی	ئینگلتەرا مانچستەر سیتی	٤–٠	بەڕازیل فڵوومێنێنسێ	میسر ئەھلی	٤–٢	ژاپۆن یانەی ئوراوا ڕێد دایمۆندز	٧
٢١	٢٠٢٥	ویلایەتە یەکگرتووەکان	| | | | | ٣٢

ئەنجام بەپێی یانە

ئەنجامی یانەکان لە جامی جیھانیی یانەکان

یانە	نازناوەکان	پلەی دووەم	ساڵانی بردنەوە	ساڵانی پلەی دووەم
ئیسپانیا ڕیال مەدرید	٥	٠	٢٠١٤، ٢٠١٦، ٢٠١٧، ٢٠١٨، ٢٠٢٢	—
ئیسپانیا بارسێلۆنا	٣	١	٢٠٠٩، ٢٠١١، ٢٠١٥	٢٠٠٦
بەڕازیل کۆرنتیانس	٢	٠	٢٠٠٠، ٢٠١٢	—
ئەڵمانیا بایەرن میونشن	٢	٠	٢٠١٣، ٢٠٢٠	—
ئینگلتەرا لیڤەرپوول	١	١	٢٠١٩	٢٠٠٥
ئینگلتەرا چێڵسی	١	١	٢٠٢١	٢٠١٢
بەڕازیل ساو پاولۆ	١	٠	٢٠٠٥	—
بەڕازیل ئینتەرناسیۆنال	١	٠	٢٠٠٦	—
ئیتاڵیا میلان	١	٠	٢٠٠٧	—
ئینگلتەرا مانچستەر یونایتد	١	٠	٢٠٠٨	—
ئیتاڵیا ئینتەر میلان	١	٠	٢٠١٠	—
ئینگلتەرا مانچستەر سیتی	١	٠	٢٠٢٣	—
بەڕازیل ڤاسکۆ دا گاما	٠	١	—	٢٠٠٠
ئەرژەنتین بۆکا جونیۆرز	٠	١	—	٢٠٠٧
ئێکوادۆر لیگا دی کیتۆ	٠	١	—	٢٠٠٨
ئەرژەنتین یانەی ئێستودیانتێس	٠	١	—	٢٠٠٩
کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ تی پی مازێمبێ	٠	١	—	٢٠١٠
بەڕازیل یانەی سانتۆس	٠	١	—	٢٠١١
مەغریب ڕەجا کازابلانکا	٠	١	—	٢٠١٣
ئەرژەنتین سان لۆرێنزۆ	٠	١	—	٢٠١٤
ئەرژەنتین ڕیڤەر پلەیت	٠	١	—	٢٠١٥
ژاپۆن کاشیما ئانتلێرز	٠	١	—	٢٠١٦
بەڕازیل یانەی گرێمیۆ	٠	١	—	٢٠١٧
میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان ئەلعەین	٠	١	—	٢٠١٨
بەڕازیل یانەی فلامینگۆ	٠	١	—	٢٠١٩
مەکسیک تیگرێس	٠	١	—	٢٠٢٠
بەڕازیل یانەی تۆپی پێی پاڵمێراس	٠	١	—	٢٠٢١
عەرەبستانی سعوودی ھیلال	٠	١	—	٢٠٢٢
بەڕازیل فڵوومێنێنسێ	٠	١	—	٢٠٢٣

ئەنجام بەپێی وڵات

ئەنجام بەپێی وڵات

وڵات	نازناوەکان	پلەی دووەم	ساڵانی بردنەوە	ساڵانی پلەی دووەم
ئیسپانیا ئیسپانیا	٨	١	٢٠٠٩، ٢٠١١، ٢٠١٤، ٢٠١٥، ٢٠١٦، ٢٠١٧، ٢٠١٨، ٢٠٢٢	٢٠٠٦
بەڕازیل بەڕازیل	٤	٦	٢٠٠٠، ٢٠٠٥، ٢٠٠٦، ٢٠١٢	٢٠٠٠، ٢٠١١، ٢٠١٧، ٢٠١٩، ٢٠٢١، ٢٠٢٣
ئینگلتەرا ئینگلتەرا	٤	٢	٢٠٠٨، ٢٠١٩، ٢٠٢١، ٢٠٢٣	٢٠٠٥، ٢٠١٢
ئیتاڵیا ئیتاڵیا	٢	٠	٢٠٠٧، ٢٠١٠	—
ئەڵمانیا ئەڵمانیا	٢	٠	٢٠١٣، ٢٠٢٠	—
ئەرژەنتین ئەرژەنتین	٠	٤	—	٢٠٠٧، ٢٠٠٩، ٢٠١٤، ٢٠١٥
ئێکوادۆر ئیکوادۆر	٠	١	—	٢٠٠٨
کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ	٠	١	—	٢٠١٠
مەغریب مەغریب	٠	١	—	٢٠١٣
ژاپۆن ژاپۆن	٠	١	—	٢٠١٦
میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان	٠	١	—	٢٠١٨
مەکسیک مەکسیک	٠	١	—	٢٠٢٠
عەرەبستانی سعوودی عەرەبستانی سعوودی	٠	١	—	٢٠٢٢

ئەنجام بەپێی کیشوەر

باشترین نوێنەرانی یەکێتیی تۆپی پێی ئەفریقا (کاف) بریتین لە تی پی مازێمبێی کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ و ڕەجا کازابلانکای مەغریبی، کە لە پاڵەوانیەتییەکانی ٢٠١٠ و ٢٠١٣ پلەی دووەمیان بەدەستھێنا. باشترین نوێنەرانی یەکێتیی تۆپی پێی ئاسیا (ئەی ئێف سی) بریتین لە کاشیما ئانتلێرزی ژاپۆنی، ئەلعەینی ئیماراتی و ئەلھیلالی سعوودی، کە لە پاڵەوانیەتییەکانی ٢٠١٦، ٢٠١٨ و ٢٠٢٢دا پلەی دووەمیان بەدەستھێنا. باشترین ئەنجامی کیشوەری باکووری ئەمریکا (کۆنکاکاف) یانەی مەکسیکی تیگرێس بوو، کە لە ٢٠٢٠ پلەی دووەمی بەدەستھێنا. ئەم شەش یانەیە تاکە یانەن لە دەرەوەی ئەورووپا و ئەمریکای باشوور کە گەیشتوونەتە یاریی کۆتایی.

یانەی ئۆکلاند سیتیی نیوزیلاندی لە ٢٠١٤ پلەی سێیەمی بەدەستھێنا، کە تا ئێستا تاکە جارە یانەیەکی یەکێتیی تۆپی پێی ئۆقیانووسیا (ئۆ ئێف سی) گەیشتبێتە قۆناغی پێش کۆتایی.

یەکێتی	براوەکان	پلەی دووەم	پلەی سێیەم
یوێفا	١٦	٣	—
کۆنمیبۆڵ	٤	١١	٥
ئەی ئێف سی	—	٣	٥
کاف	—	٢	٤
کۆنکاکاف	—	١	٥
ئۆ ئێف سی	—	—	١
کۆی گشتی	٢٠	٢٠	٢٠

شێواز و یاساکان

دابەشبوونی یانەکان لە
جامی جیھانیی یانەکانی فیفا (٢٠٠٧-٢٠٢٣)

قۆناغی پلەی ئۆف
براوەکانی خولی پاڵەوانەکانی ئۆقیانووسیا پاڵەوانی خولی نیشتمانیی وڵاتی میواندار
قۆناغی چارەکی کۆتایی
براوەکانی خولی پاڵەوانەکانی ئاسیا براوەکانی خولی پاڵەوانانی کۆنکاکاف براوەکانی خولی پاڵەوانەکانی ئەفریقا براوەی قۆناغی پلەی ئۆف
قۆناغی پێش کۆتایی
براوەکانی کۆپا لیبەرتادۆریس براوەکانی خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپا دوو براوەی قۆناغی چارەki کۆتایی
یاریی کۆتایی
دوو براوەی قۆناغی پێش کۆتایی

تا ساڵی ٢٠٢٣، زۆربەی یانەکان بە بردنەوەی پاڵەوانیەتییە کیشوەرییەکانیان سەردەکەوتن بۆ جامی جیھانیی یانەکان. وەشانی یەکەمی پاڵەوانیەتییەکە بە شێوازی دوو کۆمەڵەی چوار یانەیی بوو. دوای دەستپێکردنەوەی لە ساڵی ٢٠٠٥، شێوازەکە گۆڕدرا بۆ سیستەمی دەرکردنی تاک یاری.

پاڵەوانیەتییەکە سێ قۆناغی ھەبوو: چارەکی کۆتایی، پێش کۆتایی، و یاریی کۆتایی. دواتر، یاریی پلەی پێنجم و جێگایەک بۆ پاڵەوانی وڵاتی میواندار زیادکرا. ئێستا چوار قۆناغ ھەیە: قۆناغی پلەی ئۆف، چارەکی کۆتایی، پێش کۆتایی، و یاریی کۆتایی. لە ساڵی ٢٠٢٢ەوە یاریی دیاریکردنی پلەی پێنجم لابرا.

جامەکە

جامی جیھانی یانەکانی فیفا، کە لە ساڵی ٢٠٢٥ەوە بەکاردەھێنرێت.

جامی جیھانی یانەکانی فیفا، کە لە نێوان ساڵانی ٢٠٠٥ و ٢٠٢٣ بەکارھێنراوە.

جامی یەکەم پاڵەوانیەتی ناوی "جامی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفا" بوو. لەلایەن کۆمپانیای دیزاینی ئیتاڵی، Sawaya & Moroni دروست کرابوو.

ھەروەک چۆن جامی جیھانیی ژنان تێبینییەکی ژنانەی تایبەتی ھەبوو، ئەم جامە نوێیەش زیاتر پیاوانەیە. ھەروەھا لە ھەستێکی کلاسیکی ئەندازە و تەلارسازییەوە سەرچاوەی گرتووە، کە چەمکی بەردەوامن ھەروەک پێگەی پاڵەوانێکی جیھانی.

—ویلیام ساوایا، دیزاینەری جامی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکان؛ فیدراسیۆنی نێودەوڵەتیی تۆپی پێ، ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٠.

جامی دووەم، کە ناوی "جامی جیھانیی یانەکانی فیفا" بوو، لە ساڵی ٢٠٠٥ لەلایەن دیزاینەری ئینگلیزی، جەین پاوڵ، لە بێرمینگھام دیزاین کرا. جامەکە ٥٠ سم بەرزە و کێشی ٥.٢ کیلۆگرامە.

لەگەڵ فراوانکردنی پاڵەوانیەتییەکە بۆ ٣٢ یانە، جامێکی نوێ بە ھاوکاری لەگەڵ کۆمپانیای بەناوبانگی تیفانی و کۆ دروست کرا و لە ١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٤ نمایش کرا. جامەکە ڕووکەشێکی داپۆشراو بە زێڕی ٢٤ عەیاری ھەیە.

خەڵاتەکان

لیۆنێل مێسی بە خەڵاتی تۆپی زێڕینەوە، سڵاو لە نەیمار دەکات کە خەڵاتی تۆپی بڕۆنزی بردەوە دوای یاریی کۆتاییی ٢٠١١.

تۆپی زێڕین: بۆ باشترین یاریزان، کە لەلایەن میدیاکارانەوە ھەڵدەبژێردرێت. ھەروەھا تۆپی زیوین و بڕۆنزیش بە یاریزانانی دووەم و سێیەم دەدرێت.

یاریزانی یاری: بۆ باشترین یاریزانی ھەر یارییەک.

خەڵاتی یاریی خاوێنی فیفا: بۆ ئەو یانەیەی کە باشترین تۆماری یاریی خاوێنی ھەیە. براوەکانی پاڵەوانیەتییەکە مافی لەبەرکردنی "نیشانەی پاڵەوانانی فیفا"یان ھەیە.

خەڵاتی دارایی

خەڵاتی دارایی لە ٢٠٢٥ (دۆلاری ئەمریکی)

براوەکان	+٤٠ ملیۆن دۆلار
پلەی دووەم	+٣٠ ملیۆن دۆلار
قۆناغی پێش کۆتایی	+٢١ ملیۆن دۆلار
قۆناغی چارەکی کۆتایی	+١٣.١٢٥ ملیۆن دۆلار
قۆناغی ١٦	+٧.٥ ملیۆن دۆلار
قۆناغی کۆمەڵەکان	٢ ملیۆن دۆلار بۆ ھەر بردنەوەیەک ١ ملیۆن دۆلار بۆ ھەر یەکسانبوونێک

یەکەم پاڵەوانیەتی لە ساڵی ٢٠٠٠، بڕی ٢٨ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی وەک خەڵات دابەش کرد. لەگەڵ دەستپێکردنەوەی پاڵەوانیەتییەکە لە ٢٠٠٥، کۆی خەڵاتەکان بۆ ١٦ ملیۆن دۆلار کەم کرایەوە. بۆ وەشانی نوێی ٢٠٢٥، کۆی خەڵاتەکان بە ١ ملیار دۆلار دیاری کراوە، و براوەکان دەتوانن تا ١٢٥ ملیۆن دۆلار بەدەستبھێنن.

سپۆنسەرەکان

وەک جامی جیھانیی فیفا، جامی جیھانیی یانەکانیش لەلایەن گرووپێک لە کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکانەوە سپۆنسەر دەکرێت. کۆمپانیای تۆیۆتا تا کۆتاییی ساڵی ٢٠١٤ سپۆنسەری سەرەکی بوو. لە ساڵی ٢٠١٥ەوە، گرووپی عەلی بابا گرێبەستێکی ھەشت ساڵەی واژۆ کرد بۆ بوون بە سپۆنسەری سەرەکیی پاڵەوانیەتییەکە.

تۆمار و ئامارەکان

تۆنی کرووس تاکە یاریزانە کە شەش جار پاڵەوانیەتییەکەی بردووەتەوە.

کریستیانۆ ڕۆناڵدۆ (وێنەکە لە ٢٠١٥ گیراوە بە درێسی ڕیال مەدرید و نیشانەی زێڕینی پاڵەوانانی فیفاوە) گۆڵکاری مێژوویی پاڵەوانیەتییەکەیە.

تۆنی کرووس شەش جار جامی جیھانیی یانەکانی بردووەتەوە، کە زۆرترینە بۆ ھەر یاریزانێک. کریستیانۆ ڕۆناڵدۆ گۆڵکاری گشتیی مێژووی جامی جیھانیی یانەکانە، بە حەوت گۆڵ. حوسێن ئەلشەحات زۆرترین بەشداریی لە پاڵەوانیەتییەکەدا کردووە، بە ١٥ یاری.

ڕیال مەدرید بە تۆماری پێنج جار زۆرترین نازناوی جامی جیھانیی یانەکانی بردووەتەوە. ھەروەھا زۆرترین بردنەوە (١٢) و زۆرترین گۆڵی تۆمارکراویان ھەیە لە پاڵەوانیەتییەکەدا (٤٠). یانەی ئۆکلاند سیتی زۆرترین بەشداریی لە پاڵەوانیەتییەکەدا کردووە (١١ جار)، لە کاتێکدا یانەی ئەھلی زۆرترین یاریی ئەنجامداوە (٢٥ یاری).