چەکی کیمیایی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە پرۆتۆکۆڵی جنێف (١٧ی تەممووزی ١٩٢٥) ھاتووە دەڵیت: «بەھەموو شێوەیەک قەدەغەیە چەکی کیمیایی (''گازی خنکێنەورخنکێنەر وژەھراوی)و ژەھراوی'' و (''چەکی بایۆلۆجی-بەکتریۆلۆجی)'' لەکاتی جەنگدا بەکار بێت.» ھەروەھا لە نیسانی ١٩٧٢ جارێکی تر پشت ڕاست کرایەوە کە چەکی بایۆلۆجی بە ھەموشیوەیەکھەموو شێوەیەک بەرھەمھێنان و بەکارھێنانی قەدەغەیە، لە ساڵی ١٩٦٨ و دوای پێکھێنانی لیژنەی داماڵینی چەک باس و خواستی چەکی کیمیایش ھاتە گۆڕی پاشان لە کۆنگرەی داماڵینی چەکدا ساڵی ١٩٨٤ ھەم دیسان باسی لێوەکراوە، لە ساڵی ١٩٩٢ دا کۆنگرەی داماڵێنی چەک لەژێر جاودێریی نەتەوەیەکگرتوەکان بەتەواوی باسی لە نەھێشتنی چەکی کیمیایی کرد، و لە ٣٠ ئەیلوول ١٩٩٢ دا کۆمەڵەی گشتیی نەتوەیەکگرتوەکان پشتراستی کردوە و واژووکرا، پاشان لە ڕێکەوتننامەی پاریسدا لە ساڵی ١٩٩٣ بەتەواوەتی چەسپا و کەوتە بواری جێ بەجێ کردنەوە و دوای دامەزراندنی ڕیکخراوی قەدەغەکردنی چەکی کیمیایی OPCW لەسالی ١٩٩٧، ئەم ڕێکەوتننامە لەسەر ئاستی جیھان جێ بەجێ دەکرێت.

بەندەکانی ڕیکەوتتنامەکە زۆر دوورودرێژ و ئاڵۆزن دەکرێت لەکاری مەیدانی دا سودیانسوودیان لێ ببینرێت بەڵام بەشێوەیەکی گشتی لەم خڵلانەداخاڵانەدا کۆدەبێتەوە:

* کۆمەک و ھاوکاری جیھانیجیھانیی بۆبەکاربۆ ھێنانیبەکارھێنانی ماددەی کیمیا بە ئاشتیانە لە نێو دەوڵەتانی ئەندامدا

وڵاتانی ئەندام: زۆربەی وڵاتانی جیھان ئەندامن کە دەگاتە ١٨٩ وڵات تەنھا (ئەنگۆلا، باشووری سودان، میسر، کۆریای باکوور، سۆمال. میانمار، ئیسرائیل) ھەروەھا دەیان ڕیکخراوی بواری جینۆساید لەسەرانسەری جیھان ساڵانە بەشداریی کۆنگرەکانی ئەم ڕیکخراوە دەکەن وەک جاودێریی قوربانیان سەردەشت یەکەم ڕیکخراوی کوردی بوو کە بەشداریبەشداریی کردوەکردووە لە کۆبونەوەکانی opcw,، پاشان چاودێریی کوردۆساید و کۆمەڵەی قوربانیانی کیمیابارانی ھەڵەبجە. کوردستان بێ جینۆساید.. ھتد، ساڵانە لە مانگی یازدەی ھەموسالیھەموو ساڵی کۆنگرەی قەدغەقەدەغە کردنی چەکی کیمیایا لە لاھای دەبەسترێ