مافەکانی مرۆڤ: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''مافەکانی مرۆڤ''' کۆمەڵێک بنچینە یان ڕێسای ڕەوشتین ڕەوا دەکرێت، ئەمەش لەسەر کۆمەڵێک پێوانەیی ئاکاری مرۆڤەکان کە بە گوێرەی یاسای ناوخۆیی و [[نێودەوڵەتی]] پارێزگاریان لێ دەکرێت.<ref>{{Cite book|last=Morsink|first=Johannes|title=The Universal Declaration of Human Rights. Origins, Drafting, and Intent|publisher=Philadelphia|year=١٩٩٩}}</ref> بەگشتی ئەم بنەمایانە مافی ڕەوای ھەموو مرۆڤێکن و شیاوی گۆڕین و دەستکاریی نین.<ref name=":0">نەتەوە یەکگرتووەکان، کۆمیسیۆنی باڵای مافەکانی مرۆڤ, What are human rights?. Retrieved 14 August 2014</ref> کە بە [[یەکسانی]] بەھۆی مرۆڤ بوونی کەسەکەوە (بە تایبەتمەندی مرۆڤبوونیانەوە بەندە) پێی ڕەوا بینراوە.<ref name=":2">{{Cite book|last=Magdalena.|first=Sepúlveda, M.|url=http://worldcat.org/oclc/773787350|title=Human rights|date=2004|publisher=University for Peace|isbn=9977-925-24-0|oclc=773787350}}</ref> بێ گوێدانە تەمەن، نەتەوە، ئایین، زمان، ڕەنگ و ڕەگەز، ھەموو وەکو مرۆڤ ھاوتاین.<ref name=":0"/> ئەم مافانە لە ھەموو شوێنێک و لە ھەموو کاتێکدا جێبەجێ دەبن بەسەر مرۆڤەکاندا، لە ھەر کوێیەک بن لە [[جیھان]]دا، بێ جیاوازی.<ref name=":1">{{Cite news|title=The Old New Thing|url=https://newrepublic.com/article/78542/the-old-new-thing-human-rights|newspaper=The New Republic|date=2010-10-20|access-date=2021-04-24|issn=0028-6583|first=Gary J.|last=Bass}}</ref> لە سایەی [[سەروەریی یاسا]] و سۆزی مرۆڤانەوە<ref name=":0"/><ref name=":1"/> چاوەڕوان دەکرێت کە ھەموو پێڕەوی ڕێزگرتنی مافەکانی مرۆڤی ھەبێت بۆ مرۆڤەکانی تر،<ref name=":1"/> ھیچ کات ئەو مافانە لە مرۆڤ ناترازێن، مافی مرۆڤ بۆ هەموو کەسێک مافێکی ڕەسەنە و پێوەی لکاوە، مەگەر لە دۆخێکی یاسایی تایبەتی و بەھۆکاریی سەپاندنی لە ڕەوتێکی یاسایدا.<ref name=":0"/>

 

 

تاکوو ئەمڕۆ ڕێڕەوی ئاراستەی مافەکانی مرۆڤ گومان و گفتوگۆی بەردەوامیان لەسەرە، لە ڕووی ناوەڕۆک و سروشتی [[بەڵگەھێنانەوە]]ی مافەکانی مرۆڤ. واتای تەواوەتی بۆ زاڕاوەی [[ماف]]، گێرمەوکێشەی دروست کردوە، بووە بە بابەتێکی فەلسەفی درێژخایەن،<ref>{{Cite book|last=Shaw|first=Malcolm N.|title=یاسا نێودەوڵەتییەکان International Law|publisher=Published online by Cambridge University Press|year=15 January 2021}}</ref> ھاوکات کۆدەنگی تەواو ھەیە کە مافەکانی مرۆڤ دەستەیەکی جۆراوجۆرن لە مافەکان،<ref>{{Cite web|title=Human rights|url=https://www.britannica.com/topic/human-rights|access-date=2021-04-24|website=Encyclopedia Britannica|language=en}}</ref> وەکوو بوونی دادگایەکی [[دادپەروەر]]، یان پاراستن لە [[زۆرداریی]]، یان دوورخستنەوە لە [[کۆمەڵکوژی]] و زەودکردنی [[ئازادیی ڕادەربڕین]]<ref>{{Citation|title=Macmillan, Hugh Pattison, Baron Macmillan (1873–1952)|date=2018-02-06|url=http://dx.doi.org/10.1093/odnb/9780192683120.013.34800|work=Oxford Dictionary of National Biography|publisher=Oxford University Press|access-date=2021-04-24}}</ref> یان مافی فێربوون، ھەندێک ناکۆکی ھەیە لەوەی ئایا ئەم بەندانەش بکرێنە ناو مافەکانی مرۆڤەوە. ھەندێک لە ڕووناکبیرانی مافەکانی مرۆڤ پێشنیاری ئەوە دەکەن کە پێویستە ئاستێک دیاری بکرێت بۆ نواندنی کەمترین [[ماف]]، تاکو دەستدرێژی بۆ سەر مافەکان نەکرێت و مرۆڤەکان پارێزراو بن، ھەندێکی تر پێیان وایە دەبێت پێوانەی پێچەوانەی ئەمە، واتە بەرزترین ھەبێت.<ref>{{Cite book|url=http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002607/260770e.pdf|title=International technical guidance on sexuality education: an evidence-informed approach|publisher=UNESCO|year=2018|isbn=978-9231002595|location=Paris|pages=16}}</ref><ref name="twsStanfordEncyclopedia">James Nickel, with assistance from Thomas Pogge, M.B.E. Smith, and Leif Wenar, 13 December 2013, Stanford Encyclopedia of Philosophy, [http://plato.stanford.edu/entries/rights-human/ Human Rights]. Retrieved 14 August 2014</ref>

* ڕێکەوتنامەی کۆمەڵکوژی و دانانی سزادان لەسەری (ساڵی [[١٩٤٨]] دانی پێنرا و لە ساڵی [[١٩٥١]] بەدواوە چووە جێبەجێبوونەوە)<ref name=":0" />

* ڕێکەوتنامەی نەهێشتنی جیاکاریی ڕەگەزی ([[ڕەگەزپەرستی]]) - (ساڵی [[١٩٦٦]] پەسەند کرا و لە ساڵی [[١٩٦٩]] چووە بواری جێبەجێبوونەوە)<ref name=":2" />

 

== مێژوو ==