|
[[Image:Fibreoptic.jpg|thumb|left|upleft|گورزه‌یه‌كگورزەیەک له‌لە كێبڵیکێبڵی تیشكیتیشکی]]
کێبڵی تیشکی (بە ئینگلیزی: Fiber Optic) سەرەتای داھێنانی دەگەرێتەوە بۆ ساڵانی [[١٩٧٠]]. بەڵام دوای ساڵانی [[١٩٩٠]] . بە شێوەیەکی بەرفراوان لە زۆربەی وڵاتان بە کار ھێندراوە، ئەمەش بۆتە ھۆی دابەزینی نرخی قسەکردن بە [[تەلەفۆن]]. گرنگی ئەم [[تەکنۆلۆژیا]]یە لەوەدایە کە توانای گواستنەوەی زانیارییەکی زۆری ھەیە تا دەگاتە نزیکەی 10GB/S تا 40GB/S کە پێکھاتبێت لە [[تەلەفۆن]]، [[تەلەفزیۆن]]، [[ئینتەرنێت]]،..ھتد کە ھیچ تەکنۆلۆژیایەک لە بواری گەیاندن توانای ھەڵگرتنی ئەم ھەموو زانیارییەی نیە.
== چه‌ند زانیاریه‌ک له باره‌ی [[کێبڵی تیشکی]] [[Fiber Optic]] ==
== تایبەتمەندییەکان ==
سه‌ره‌تای داهێنانی ئه‌م ته‌کنۆلۆژیایه ده‌گه‌رێته‌وه بۆ سالانی 1970. به‌لام دوای سالانی 1990 . به شێوه‌یه‌کی به‌رفراوان له زۆربه‌ی وولاتنان به کار هێندراوه، ئه‌مه‌ش بۆته هۆی دابه‌زینی نرخی قسه‌کردن به [[ته‌له‌فۆن]]. گرنگی ئه‌م [[ته‌کنۆلۆژیا]]یه له‌وه‌دایه که توانایگواستنه‌وه‌ی زانیارییه‌کی زۆری هه‌یه‌تا ده‌گاته نزیکه‌ی 10GB/S تا 40GB/S که پێکهاتبێت له [[ته‌له‌فۆن]]، [[ته‌له‌فزیۆن]]، [[ئینته‌رنێت]]،..هتد که هیچ ته‌کنۆلۆژیایه‌ک له بواری گه‌یاندن توانای هه‌ڵگرتنی ئه‌م هه‌موو زانیارییه‌ی نیه.
ئەو تایبەتمەندیانەی ئەم تەکنۆلۆژیایە لە وانی تر جیا دەکاتەوە ئەمانەن:
* تێکەل نەبوونی تۆڕەکانی خۆی (Inter ference ) لەگەڵ کارەبا و جۆرەکانی دیکەی گەیاندن.
* کایەی موگناتیسی کار ناکاتە سەری ( Magnetic field ).
* توانای راکێشانی بۆ دووری زۆر ھەیە تاکو ١٠٠Km بە بێ ئەوەی ریپێتەری بۆ بەکار بھێنرێت.
* کێشی کەمە و نەرم و شلە، توانای گونجانی ھەیە (Flexible).
* لە دەستدانی پاوەری زۆر کەمە.
== پرۆژه‌ی کێبڵی تیشکی (Fiber Optic) له‌لە کوردستان == ▼
لە [[ھەرێمی کوردستان]] چەندین پرۆژەی کێبڵی تیشکی ئەنجامدراوە و گەورەترینییان پرۆژەی بەستنەوەی کوردستان بوو بە [[وڵاتانی ئەوروپا]] لە رێگای [[تورکیا]]وە بە ھۆی کێبڵی تیشکییەوە. ئەوەی شایانی باسە ئێستا لە ھەرێمی کوردستان، [[وەزارەتی گەیاندن]] زۆر بایەخ بەم تەکنۆلۆژیایە دەدات ئەمەش بە ناردنی تەکنیککارانی وەزارەت بۆ دەرەوەی ولات بۆ مەشق کردن و کردنەوەی خولی مەشق لە ناوەوەی ھەرێمی کوردستان بۆ ئامادە کردنی پسپۆری تایبەت بەم بوارە لە ھەرێمی کوردستان.
== تایبه‌تمه‌ندییه‌كان ==
== سەرچاوە ==
ئه‌و تایبه‌تمه‌ندیانه‌ی ئه‌م ته‌کنۆلۆژیایه له وانی تر جیا ده‌کاته‌وه ئه‌مانه‌ن: تێکه‌ل نه‌بوونی تۆڕه‌کانی خۆی (Inter ference ) له‌گه‌ڵ کاره‌با و جۆره‌کانی دیکه‌ی گه‌یاندن. کایه‌ی موگناتیسی کار ناکاته سه‌ری ( Magnetic field ).
توانای راکێشانی بۆ دووری زۆر هه‌یه تاکو 100Km به بێ ئه‌وه‌ی ریپێته‌ری بۆ به‌کار بهێنرێت. کێشی که‌مه و نه‌رم و شله، توانای گونجانی هه‌یه ([[Flexible]] ). له ده‌ستدانی پاوه‌ری زۆر که‌مه. له کوردستان چه‌ندین پرۆژه‌ی کێبڵی تیشکی ئه‌نجامدراوه و گه‌وره‌ترینییان پرۆژه‌ی به‌ستنه‌وه‌ی کوردستان بوو به وڵاتانی ئه‌وروپا له رێگای تورکیاوه به هۆی کێبڵی تیشکییه‌وه. ئه‌وه‌ی شایانی باسه ئێستا له هه‌رێمی کوردستان وه‌زاره‌تی گه‌یاندن زۆر بایه‌خ به‌م ته‌کنۆلۆژیایه ده‌دات ئه‌مه‌ش به ناردنی ته‌کنیککارانی وه‌زاره‌ت بۆ ده‌ره‌وه‌ی ولات بۆ مه‌شق کردن و کردنه‌وه‌ی خولی مه‌شق له ناوه‌وه‌ی هه‌رێمی کوردستان بۆ ئاماده کردنی پسپۆری تایبه‌ت به‌م بواره له هه‌رێمی [[کوردستان]].
* [http://www.moc-krg.com/ku/fiber-optic.asp پرۆژه‌ی کێبڵی تیشکی (Fiber Optic) له کوردستان - وەزارەتی گەیاندنی حکومەتی ھەرێمی کوردستان]
[[Category:تەکنەلۆژیا]]
▲== پرۆژه‌ی کێبڵی تیشکی (Fiber Optic) له کوردستان ==
به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی کێبڵی تیشکی تا ئێستا چه‌ندین پرۆژه‌ی گرنگی کێبڵی تیشکی ([[Fiber Optic]])ی له کوردستان ئه‌نجامداوه و ئه‌م پرۆژانه بوونه‌ته ته‌کانێک بۆ به‌ره‌و پێشبردنی بواری گه‌یاندن له هه‌رێمی کوردستاندا. یه‌کێک له‌و پرۆژه گرنگانه‌ی که له ئاستی عیراق و کوردستان بۆ یه‌که‌مین جاره ئه‌نجام بدرێت ، پرۆژه‌ی راکێشان و دانانی (600) شه‌ش سه‌د کیلۆمه‌تر کێبڵه به شێوه‌ی بازنه‌یی( حلقات) له رێگای تورکیاوه تۆڕی کێبڵی کوردستانی به ئه‌وروپا و وڵاتانی دیکه‌ی جیهان به‌ستۆته‌وه.
ئه‌م هێڵه‌ی کێبڵ تواناکه‌ی بریتیییه له(48) کۆرو توانایه‌کی زۆر وردی هه‌یه له گواستنه‌وه‌ی زانیاری و باشترکردن و پێشکه‌وتنی بواری گه‌یاندن له کوردستاندا. هه‌روه‌ها پرۆژه‌ی سیسته‌می([[RSU]]) که له رێگه‌ی کێبڵی تیشکی ده‌به‌سترێته‌وه بۆ دابینکردنی خزمه‌تگوزارییه‌کانی گه‌یاندن بۆ هاووڵاتیان له هه‌ردوو شاری ( هه‌ولێر- دهۆک) ئه‌م سیسته‌مه‌ش بریتییه له([[ADSL]]) بۆ خزمه‌تگوزاری ته‌له‌فۆن و ئینته‌رنێت و یه‌کێکه له سیسته‌مه چالاکه‌کانی بواری گه‌یاندن .
== سه‌رچاوه ==
[http://www.moc-krg.com وه‌زاره‌تی گه‌یاندن - حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان]
[[Category:ته‌كنه‌لۆژیا]]
[[af:Optiese vesel]]
| 
