ویکیپیدیا

بەنداوی ھیداسی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

گەڕان بە مێژوودا
→ گۆڕانکاریی کۆنترگۆڕانکاریی نوێتر ←
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دیداریویکیدەق
No edit summary
تاگ: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد
شائەمراز، - پۆلەکان، باشترکردن
ھێڵی ١:
{{Infobox dam
| name = بەنداوی هیداسیھیداسی
| name_official = بەنداوی ڕێنیسانسی مەزنی ئەسیوپیا | image_caption = Rendition of the main dam
| image_alt =
| location_map_caption =
| coordinates = {{coord|11|12|55|N|35|05|35|E|type:landmark|display=inline,title}}
| country = [[Ethiopia]]
| location = [[Benishangul-Gumuz Region]]
| purpose = ووزەوزە
| status = UC
| construction_began = Aprilنیسانی 2011٢٠١١
| opening = 2020–2022<ref>{{Cite web | url=http://www.globalconstructionreview.com/news/ethiopias-huge-nile-dam-delayed-2022/ |title = Ethiopia's huge Nile dam delayed to 2022 - News - GCR}}</ref><ref name="Azeb" />
| demolished =
| cost = $٤.٨٤٫٨ بلیۆن [[دۆلاری ئەمریکی]]
| owner = ووزەیوزەی کارەبای ئەسیوپیا
| dam_type = Gravity, [[roller-compacted concrete]]
| dam_crosses =ڕووباری نیلی شین
| dam_height_foundation =
| dam_height_thalweg =
| dam_length = {{Convert|1780|m|abbr=on}}
| dam_elevation_crest = {{Convert|655|m|abbr=on}}
| dam_width_crest =
| dam_width_base =
| dam_volume = {{Convert|10200000|m3|cuyd|abbr=on}}
| spillway_count = 1 gated, 2 ungated
ھێڵی ٣٣:
| res_surface = {{Convert|1874|km2|mi2|abbr=on}}
| res_max_length = {{Convert|246|km|abbr=on}}
| res_max_width =
| res_max_depth = {{Convert|140|m|abbr=on}}
| res_elevation = {{Convert|640|m|abbr=on}}
| res_tidal_range =
| plant_operator =
| plant_commission = 2020-2022<ref>{{Cite web | url=http://www.globalconstructionreview.com/news/ethiopias-huge-nile-dam-delayed-2022/ |title = Ethiopia's huge Nile dam delayed to 2022 - News - GCR}}</ref><ref name="Azeb" />
| plant_decommission =
| plant_type = C
| plant_hydraulic_head =
| plant_turbines = 14 x 400 MW<br />{{ھن}}2 x 375 MW<br />{{ھن}}[[Francis turbine]]s
| plant_capacity = 6.45 [[gigawatt|GW]] (max.&nbsp; planned)<ref name="heraldic" />
| plant_capacity_factor = {{percent|286|1000|1}}
| plant_annual_gen = 16,153 [[GWh]] (est. ,&nbsp; planned)<ref name="heraldic" />
| website = {{URL|http://www.hidasse.gov.et/}}
| extra =
| image = GrandEthiopianRenaissanceDamSaliniRendition.jpg
| image_size =
| location_map = ئەسیوپیا
| location_map_size =
| dam_height = {{Convert|155|m|abbr=on}}
}}
'''بەنداوی هیداسیھیداسی''' یان '''بەنداوی ڕێنیسانسی مەزنی ئەسیوپیا''' (بە [[زمانی ئەمھەری|ئەمهەریئەمھەری]] : ታላቁ የኢትዮጵያ ሕዳሴ ግድብ)‏ግድብ، ({{بە [[ئینگلیزی]] :|Grand Ethiopian Renaissance Dam}}) بەنداوێکی [[ئەسیوبیا|ئەسیوپیەئەسیوپییە]] لەسەر زێی نیلی شین لە پاڕێزگای بنیشنقول-قوماز هەڵکەوتووەھەڵکەوتووە نزیک بە سنووری [[ئەسیوبیا|ئەسیوپیا]] و [[سوودان]] ، لەسەر ڕووبەرێک درووستکراوە کە ماوەکەی نێوان ٢٠ بۆ ٤٠ کم دەبێت ئەگەر بێت و تەواو بکرێت دەبێت بە گەورەترین بەنداوی کارۆئاوی لە هەمووھەموو کیشوەری [[ئەفریقا]] ، وە دەبێت بە دەیەم گەورەترین بەنداوەکانی [[جیھان|جیهان]] بۆ بەرهەمبەرھەم هێنانیھێنانی کارەبا. بودجەی خەملێنراوی ٤.٧٤٫٧ ملیارمیلیارد دۆلاری ئەمەریکیە ئەمریکییە. دەبێت بە سێیەم بەنداو لە ئەسیوپیا کە بەمەبەستی بەرهەمبەرھەم هێنانیھێنانی کارەبا درووستکرابێت .<ref>{{یووتیووب|Hh-38PVdwew|إنشاء ثلاثة سدود لتوليد الكهرباء للطاقة بإثيوبيا}}</ref> بۆتە مایەی نیگەرانی بۆ زانا و پسپۆرانی [[میسر]] لەکاتی کاریگەریەکانیکاریگەرییەکانی بۆسەر ئاوی [[نیل]].<ref> https://www.water-technology.net/projects/grand-ethiopian-renaissance-dam-africa/ </ref> .
 
== پێشینە ==
سەرجەم ئەو وڵاتانەی کە کەوتوونەتە سەر زێی نیل لەپێشتر بەشێک بووینە لە ناوچە داگیرکراوەکانی [[بریتانیای مەزن|ئینگلیز]] و [[فەڕەنسای ڤیشی|فەڕەنسا]] کە دواتر بۆ ئەم نەخشەیەی ئێستا دابەشیان کردوون. لەکاتی دابەشکردنی ئەم وڵاتانەش ئاوی نیلیش دابەش بووەبووە، ،یەکەمیەکەم دابەشکاری ئاوی نیل دەگەڕێتەوە بۆ ڕێککەوتنامەی [[ئەدیس ئەبابا]] لە ١٩٠٢ کە لەنێوان بەریتانیای مەزن و نوێنەرانی میسر و سوودان و ئەسیوپیا واژوو کرا، لەم ڕێککەوتنامەیە هاتووەھاتووە کە نابێت هیچھیچ پڕۆژەیەکی مەزن لەسەر نیل درووست بکرێت جگە لە نیلی شین و دەریاچەی تانا و ڕووباری سوباتسوبات،<ref> https://www.alstom.com/press-releases-news/2013/1/alstom-to-supply-hydroelectric-equipment-for-the-grand-renaissance-dam-in-ethiopia </ref> ، دواتر ڕێککەوتنامەی بەریتانیا و فەڕەنسای بەدواداهاتبەدواداھات لە ١٩٢٩ ،١٩٢٩، بە گوێرەی ئەم ڕێککەوتنامەیە ئاوی نیل بەتەواوی بۆ خاوەنداریەتیخاوەندارییەتی میسر دەگەڕێتەوەدەگەڕێتەوە، ،وەوە میسر مافی هەرھەر تانە و پێشنیارێکی هەیەھەیە دەربارەی چاڕەنووسی ئاوەکەی. دواتر ئەم ڕێککەوتنامەیە دووپات کرایەوە لە لایەن [[بریتانیای مەزن|بەریتانیا]] و [[میسر]] و [[سوودان]] و [[کینیا]] و [[تانزانیا|تەنزانیا]] و [[ئووگاندا|ئۆگەندا]]،ئەمەش، ئەمەش لەپێناو سوودبینینی میسر بوو لە ئاوی [[دەریاچەی ڤیکتۆریا]] . بڕی ٪٧.٧٧٫٧٪ ئاوەکەی بۆ سوودان دەبێت و ٪٩٢.٣بۆ٩٢٫٣٪ بۆ میسر دەبێت ئەمەش لەبەر خاوەنداریەتیخاوەندارییەتی مێژوویی میسر بۆ نیل.<ref> https://web.archive.org/web/20140220184054/http://www.salini.it/lavori-in-corso/etiopia-grand-ethiopian-renaissance-dam-6000mw </ref>.
 
دوای تەنهاتەنھا ٤٤ مانگ یەکەم هەنگاوھەنگاو درا بۆ درووستکردنی ئەم بەنداوە لەلایەن ئەسیوپیاوە.
 
میسر بەرهەڵستبەرھەڵست بوو (بەپێی ڕێککەوتنامەکە) بە بیانووی ئەوەی دەبێتە هۆیھۆی کەم بوونەوەی ئاوی نیل.<ref> https://web.archive.org/web/20190108172757/https://www.internationalrivers.org/resources/field-visit-report-on-the-grand-ethiopian-renaissance-dam-7815 </ref> .
 
بەڵام زیناوی (سەرۆکی پێشووی ئەسیوپیا) -بەهانەیبەھانەی هێناوەھێناوە کە ئەم بەنداوە تەنهاتەنھا پڕۆژەیەکی بچووکە و تەنهاتەنھا بۆ ڕێکخستنی کاری ئاوەڕۆی کشتسکاڵیە کشتسکاڵییە.<ref> https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2011/04/20/a-dam-nuisance </ref> .
 
وە بودجەی پڕۆژەکە لەلایەن حکومەت و خۆبەخشانەوە دابین کراوە.
 
== ڕێچکەی مێژوویی ==
* ١٩٥٦ – ١٩٦٤: شوێنی بەنداوەکە دەستنیشان کرا بە تەواوی لە ژێڕ ناوی Grand Ethiopian Renaissance Dam بە هاوکاریھاوکاری نووسینگەی چاکسازی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکائەمریکا.▼
* ئۆکتۆبەریتشرینی یەکەمی ٢٠٠٩ - ئۆگستی ئابی ٢٠١٠: حکومەتی ئەسیوپی دەستی کرد بە ڕووپێوانی ناوچەکە.▼
* نۆڤەمبەرتشرینی دووەم ٢٠١٠: نەخشەسازی بەنداوەکە کۆتایی هات ھات.▼
* ٣١ مارچی ٢٠١١: دوای یەک ڕۆژ لە ڕاگەیاندنی پڕۆژەکەپڕۆژەکە، ،تەندەریتەندەری پڕۆژەکە بە بەهایبەھای ٤.٨ملیار٤٫٨میلیارد دۆلار درایە هاوبەشگایھاوبەشگای [http://www.salini-impregilo.com/lavori/in-corso/dighe-impianti-idroelettrici/grand-ethiopian-renaissance-dam-project.html Salini Costruttori]▼
* ٢ ئەپریلی ٢٠١١: سەرۆک وەزیرانی ئەسیوپیا میلیس زەناوی Meles Zenawi ڕایگەیاند کە ئامرازەکانی بیناسازی و بەردشکێنەکان دەست بەکاربوون لەگەڵ کۆپتەری بیناسازی بۆ گواستنەوەی ئامراز و کریکاران بەمەبەستی خێراکردنی پڕۆژەکە .▼
* ١٥ ئەپریلی ٢٠١١: ئەنجومەنی وەزیرانی ئەسیوپیا بە فەرمی ناوی بەنداوەکەی نا "بەنداوی ڕێنیسانسی مەزنی ئەسیوپیا "Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD. سەرەتا ناوی "پڕۆژەی X" بوو دواتر ناوەکەیان گۆڕی بۆ Millennium Dam ".▼
* مەی ٢٠١١: ئەسیوپیاڕایگەیاند کە تاوتوێ لەگەڵ میسر دەکەین تا هەردووھەردوو لا ئاگاداربن لەسەر کاریگەریەکانیکاریگەرییەکانی پڕۆژەکە .▼
* مارچی ٢٠١٢: ئەسیوپیا ڕایگەیاند کە وێستگەی بەرهەمبەرھەم هێنانیھێنانی کارەبای مەزنتر دادەمەزرێنین لە بەنداوەکە ،بەنداوەکە، بەجۆرێک لە ٥٢٥٠ مێگاوات بۆ ٦٠٠٠ مێگاوات بەرزی دەکەینەوە .▼
* یۆلیۆ ٢٠١٩: بڕیار بوو کە پڕۆژەکە کۆتایی پێ بێت .▼
 
== هەڵکەوتەیھەڵکەوتەی جوگرافی ==▼
▲* ١٩٥٦ – ١٩٦٤: شوێنی بەنداوەکە دەستنیشان کرا بە تەواوی لە ژێڕ ناوی Grand Ethiopian Renaissance Dam بە هاوکاری نووسینگەی چاکسازی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا.
[[ملفپەڕگە:Nile_Basin.png|وێنۆک|ئەم نەخشەیە ئەم وڵاتانە نیشان دەدات کە لەسەر نیل هەڵکەوتوون ھەڵکەوتوون.]]▼
 
[[پەڕگە:Renaissance_Dam_site.jpg|چەپ|وێنۆک|262x262پیکسڵ|بەنداوی هیداسیھیداسی و گۆمە پڕئاوەکەی .]]▼
▲* ئۆکتۆبەری ٢٠٠٩ - ئۆگستی ٢٠١٠: حکومەتی ئەسیوپی دەستی کرد بە ڕووپێوانی ناوچەکە.
 
▲* نۆڤەمبەر ٢٠١٠: نەخشەسازی بەنداوەکە کۆتایی هات .
 
▲* ٣١ مارچی ٢٠١١: دوای یەک ڕۆژ لە ڕاگەیاندنی پڕۆژەکە ،تەندەری پڕۆژەکە بە بەهای ٤.٨ملیار دۆلار درایە هاوبەشگای [http://www.salini-impregilo.com/lavori/in-corso/dighe-impianti-idroelettrici/grand-ethiopian-renaissance-dam-project.html Salini Costruttori]
 
▲* ٢ ئەپریلی ٢٠١١: سەرۆک وەزیرانی ئەسیوپیا میلیس زەناوی Meles Zenawi ڕایگەیاند کە ئامرازەکانی بیناسازی و بەردشکێنەکان دەست بەکاربوون لەگەڵ کۆپتەری بیناسازی بۆ گواستنەوەی ئامراز و کریکاران بەمەبەستی خێراکردنی پڕۆژەکە .
 
▲* ١٥ ئەپریلی ٢٠١١: ئەنجومەنی وەزیرانی ئەسیوپیا بە فەرمی ناوی بەنداوەکەی نا "بەنداوی ڕێنیسانسی مەزنی ئەسیوپیا "Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD. سەرەتا ناوی "پڕۆژەی X" بوو دواتر ناوەکەیان گۆڕی بۆ Millennium Dam ".
 
▲* مەی ٢٠١١: ئەسیوپیاڕایگەیاند کە تاوتوێ لەگەڵ میسر دەکەین تا هەردوو لا ئاگاداربن لەسەر کاریگەریەکانی پڕۆژەکە .
 
▲* مارچی ٢٠١٢: ئەسیوپیا ڕایگەیاند کە وێستگەی بەرهەم هێنانی کارەبای مەزنتر دادەمەزرێنین لە بەنداوەکە ، بەجۆرێک لە ٥٢٥٠ مێگاوات بۆ ٦٠٠٠ مێگاوات بەرزی دەکەینەوە .
▲* یۆلیۆ ٢٠١٩: بڕیار بوو کە پڕۆژەکە کۆتایی پێ بێت .
 
▲== هەڵکەوتەی جوگرافی ==
▲[[ملف:Nile_Basin.png|وێنۆک|ئەم نەخشەیە ئەم وڵاتانە نیشان دەدات کە لەسەر نیل هەڵکەوتوون .]]
▲[[پەڕگە:Renaissance_Dam_site.jpg|چەپ|وێنۆک|262x262پیکسڵ|بەنداوی هیداسی و گۆمە پڕئاوەکەی .]]
 
== ئەمانەش ببینە ==
* [[پرۆژەی گاپ]]
 
== سەرچاوەکان ==
{{سەرچاوەکان|٢}}
{{Reflist|2}}
{{تووڵی دەروازە|جوگرافیا|ئاو}}
[[پۆل:ئەفریقا]]
[[پۆل:میسر]]
[[پۆل:جوگرافیا]]
[[پۆل:ئەندازیاریی خاک]]
[[پۆل:ئەندازیاریی ئاو]]
[[پۆل:بەنداوەکان]]
[[پۆل:ڕووبارە نێونەتەوەیییەکان]]
[[پۆل:ئاو]]
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/بەنداوی_ھیداسی»