ویکیپیدیا

شانشینی یەکگرتوو: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

گەڕان بە مێژوودا
→ گۆڕانکاریی کۆنترگۆڕانکاریی نوێتر ←
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دیداریویکیدەق
No edit summary
تاگەکان: دەستکاریی دیداری دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە دەستکاریی مۆبایلیی پێشکەوتوو
ب شائەمراز
ھێڵی ١:
{{Coord|51|30|N|0|7|W|display=title}}
 
{{زانیاریدانی_وڵات
|ناو_خۆماڵی = شانشینی یەکگرتووی بریتانیای مەزن و ئایرلەندی باکوور
|ناو_فەرمی = United Kingdom of Great
Britain and Northern Ireland
|ناوی_باو =
|ئاڵا_وێنە = Flag of the United Kingdom.svg
|ئاڵا_جێگر =
|نیشانی_نەتەوەیی_وێنە = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg
|نیشانی_نەتەوەیی_جێگر =
|هێما_جۆرەھێما_جۆرە =<!--سەر ئاڵا، مۆر . . . -->
|دروژمی_نەتەوەیی =
|سروودی_نیشتمانی = {{nowrap|"خودا شاژن بپارێزێت"[[پەڕگە:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg]]</center>{{کۆتایی}}}}
|سروودی_پاشایی =<!--[[ناوی سروود\بەستەر بۆ سروودەکە]]-->
|هێمایھێمای دیکە_جۆرە =<!--هێمایەکیھێمایەکی دیکە-->
|هێمایھێمای دیکە =<!--دەقی هێمایەکیھێمایەکی دیکە-->
|نەخشە_وێنە = Europe-UK.svg
|نەخشە_جێگر =<!--دەقی ئەڵترناتیڤ بۆ نەخشە-->
|نەخشە_سەردێڕ =<!--سەردێڕ بۆ دانان لەژێر نەخشەکەدا-->
|نەخشە٢_وێنە =<!--نەخشەیەکی‌تر، ئەگەر پێویست‌بوو-->
|نەخشە٢_جێگر =<!--دەقی ئەڵترناتیڤ بۆ نەخشە دووهەمدووھەم-->
|نەخشە٢_سەردێڕ =<!--سەردێڕ بۆ دانان لەژێر نەخشەی دووهەمدووھەم-->
|پایتەخت = [[لەندەن]]
| latd = 51 | latm = 30 | latNS = N | longd = 0 | longm = 7 | longEW = W
Line ٣١ ⟶ ٣٠:
|جۆری_زمانەکان = فەرمی ناوچەیی
|زمانەکان =<!--لیستی زمانەکانی دیکە-->
|ڕەگەز_گرووپەکان = ٨٧.١%٨٧٫١٪ سپی<br />{{ھن}}
٧.٠%٧٫٠٪ ئاسیایی<br />{{ھن}}
٣.٠%٣٫٠٪ ڕەش<br />{{ھن}}
٢.٠%٢٫٠٪ تێکڵاو<br />{{ھن}}
٠.٩%٠٫٩٪ دیکە<ref>http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/key-statistics-and-quick-statistics-for-local-authorities-in-the-united-kingdom---part-1/rft-ks201uk.xls</ref>
|ethnic_groups_year = ٢٠١١
|ناوی_هاووڵاتیناوی_ھاووڵاتی = بریتیش، بریتۆن
|جۆری_دەسەڵات = پەرلەمانی یەکگرتوو پاشایی یاسایی
|پلەی_سەرۆک١ = پاشا
Line ٤٣ ⟶ ٤٢:
|پلەی_سەرۆک٢ = [[سەرۆک وەزیران]]
|ناوی_سەرۆک٢ = [[بۆریس جۆنسۆن]]
 
|پلەی_سەرۆک٦ =
|ناوی_سەرۆک٦ =
Line ٥٢ ⟶ ٥٠:
|ڕووداوی_سەربەخۆیی٢ =
|ڕێکەوتی_سەربەخۆیی٢ =
 
|ڕووداوی_سەربەخۆیی٩ =
|ڕێکەوتی_سەربەخۆیی٩ =
|پلە_ڕووبەر = ٨٠
|area_magnitude =
|ڕووبەر_ک. م.٤گ ٤گ = 243610
|ڕووبەر_م.٤گ ٤گ = 94060٩٤٠٦٠
|ئاو_ڕێژەی_سەد = ١.٣٤%١٫٣٤٪
|area_label = پانایی گشتی
|area_label2 =
|area_dabodyalign =
|مەزەندەی_ژمارەی_دانیشتوان = ٦٤,١٠٠,٠٠٠٦٤٬١٠٠٬٠٠٠
|پلە_مەزەندەی_دانیشتوان = ٢٢
|ساڵی_مەزەندەی_دانیشتوان = ٢٠١٣
|سەرژمێریی_دانێشتوان = ٦٣,١٨١,٧٧٥٦٣٬١٨١٬٧٧٥
|ساڵی_سەرژمێریی_دانێشتوان = ٢٠١١
|چڕیی_دانیشتوان_ک. م. ٤گۆش =
|چڕیی_دانیشتوان_م. ٤گۆش = 661.9/sq mi
|پلە_چڕیی_دانیشتوان = ٥١
|GDP_PPP = ٢.٤٩٧٢٫٤٩٧ تریلیۆن
|GDP_PPP_rank =
|GDP_PPP_year = ٢٠١٤
|GDP_PPP_per_capita = ٣٨٧١١<ref>http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?sy=2013&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=46&pr1.y=7&c=112&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=</ref>
|GDP_PPP_per_capita_rank = ٢١
|GDP_nominal =
|GDP_nominal_rank =
|GDP_nominal_year =
|GDP_nominal_per_capita =
|GDP_nominal_per_capita_rank =
|Gini =
|Gini_rank =
Line ٩٠ ⟶ ٨٧:
|HDI_category =
|دراو = [[پاوەندی ستەرلینگی]]
|کۆدی_دراو =
|کاتی_ناوچەیی =
|قەرەبووی_کات =<!-- +٢ یانی٢ کاتژمێر لە پێش کاتی ناوەندی ئەوڕووپایە --UTC>
Line ١٠٣ ⟶ ١٠٠:
|نەخشە٣_وێنە =
|نەخشە٣_جێگر =
|پەراویزەکان =<!--ژمارە لەخۆ نەگرێت، تەنهاتەنھا نووسراوە بێت-->
|پەراویز١ =
|پەراوێز٢ =
|پەراوێز٣ =
 
|پەراوێز٦ =
}}
'''شانشینی یەکگرتووی بەریتانیای مەزن و ئایرلەندای باکوور''' (بە [[ئینگلیزی]]: (''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'') ھەوروەھا دەناسرێت بە '''شانشینی یەکگرتوو''' یان '''بەریتانیا'''، دەوڵەتێکی باڵادەستە کە دەکەوێتە کەنارەکانی باکووری ڕۆژاوای [[ئەوروپائەورووپا]]. شانشینی یەکگرتوو پێک دێت لە بەریتانیای مەزن و بەشی باکووری دوورگەی ئایرلەندا و ژمارەیەک دوورگەی بچووک؛ ئایرلەندای باکور بە تاکە بەشی شانشینەکە دادەنرێت کە خاوەنی سنووری وشکانییە و [[کۆماری ئیرلەند|کۆمار]]ی [[ئیرلەند|ئایرلەندا]] کەرت دەکات، بێجگە لەوە شانشینی یەکگرتوو دەورە دراوە بە [[ئۆقیانووسی ئاتلانتیک]] و [[دەریای باکوور]] و کەناڵی ئینگلیزی و [[دەریای ئیرلەند]]، و تونێلی دەریای مانش بەریتانی مەزن دەبەستێتەوە بە [[فەرەنسا|فەڕەنسا]]وە.
 
شانشینی یەکگرتوو دەوڵەتێکی خاوەن ڕژێمی شانشینیی دەستورییە، و بە دەوڵەتێکی یەکگرتوو دادەنرێت. بەپێی بڕیاری ساڵی [[١٨٠٠]] پێک دێت لە چوار ھەرێم ئەوانیش بریتیین لە: [[ئینگلتەرا]]، [[ئایرلەندای باکور]]، [[سکۆتلاند|سکۆتلەندا]] و [[وێڵز]]. بەڕێوە دەبرێت بە سیستمی پەرلەمانی و ناوەندی حکومەتەکەی دەکەوێتە [[لەندەن|لەندەنی]]ی پایتەختەوە، بەڵام حکومەتی لۆکەڵی ھەیە لە ھەر یەکێک لە بلفاست، کاردیف و ئەدنبرە؛ ئەمانەش پایتەختەکانی ئایرلەندای باکوور و وێڵز و سکۆتلەندان. ھەریەک لە بیلیفیە جیرزی و دوورگەی جیرنزی دوورگەی مان و چەند دوورگەی تر بە بەشێک لە شانشینی یەکگرتو دادەنرێن، بەو مانایەی تەنھا لە ڕووی دەستورەوە پەیوەندن پێوەی بەڵام بەشێک نین لێی. چواردە ھەرێم ملکەچی دەسەڵاتی شانشینی یەکگرتوون و ناو دەبرێن بە ھەرێمەکانی ئەودیوی دەریای بەریتانیا، و ئەمانە بەشێکی دەستوری نین لە شانشینی یەکگرتوو، وخاوەنی خۆبەڕێوەبردنێکی تەواون، بەڵام کاروباری بەرگرییان دەگەڕێتەوە بۆ شانشین. ئەم زەوییانەش لە پاشماوەکانی [[ئیمپراتۆریەتیی بریتانی|ئیمپڕاتۆڕیەتی بەریتانیا]]ن کە لە ساڵی [[١٩٢٢]]دا نزیکەی چارەکێکی ڕووبەری وشکانیی زەویی دەگرتەوە لە جیھاندا، و گەورەترین ئیمپڕاتۆریەتە لە مێژوودا، تا ئێستا تێبینی ھەژموونی بەریتانیا دەکرێت لە زمان، ڕۆشنبیری و ڕژێمی یاسایی لە زۆرێک لە موستەعمەرە دێرینەکانیدا.
 
شانشینی یەکگرتوو لە دەوڵەتە پێشکەوتووەکانە، و ئابوورییەکەی لە ڕیزبەندی شەشەمدایە لە جیھاندا؛ ھەروەک ئەوەی لە یەکەمین دەوڵەتەکان بوو کە گۆڕدران بۆ بواری پیشەسازی، و بە گەورترین زلھێزی مەزن دادەنرا لە جیھاندا لە [[سەدەی ١٩یەم|سەدەی نۆزدە]] و سەرەتاکانی [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]، بەڵام باجی ئابووری و کۆمەڵایەتی ھەردوو جەنگی جیھانی شانشینییان گەڕاندە دواوە لە کۆتایی نیوەی یەکەمی سەدەی بیست، بۆیە ئەمەش بووە ھۆی بەرتەسکبوونەوەی ڕۆڵی پێشەوایەتی لە کاروبارە جیھانییەکاندا. لەگەڵ ئەمانەشدا، تا ئێستا شانشینی یەکگرتوو ھێزێکی مەزنی خاوەن ھەژموونی ئابووری، ڕۆشنبیری، سەربازی، زانستی و سیاسیی بەھێزە، ھەروەھا لە دەوڵەتە ئەتۆمییەکانە؛ ئەندامی ھەمیشەییی [[ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان|ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتییە]]. زێدەبار لەوەش، [[گەلانی کۆمۆنوێلت|ئەندامی کۆمۆنوێلت]]، ئەندامی [[کۆمەڵەی ھەشت]]، [[کۆمەڵەی بیست]]، ڕیکخراوی [[ناتۆ]]، [[ئەنجومەنی ھاریکاری و گەشەپێدانی ئابوری|ئەنجومەنی ھاریکاری و گەشەپێدانی ئابووری]] و [[ڕێکخراوەی دانوستانی جیھانی|ڕیکخراوی بازرگانی نێودەوڵەتییە]].
 
== ناونان ==
ناوی شانشینی یەکگرتووی بەریتانیای مەزن و ئایرلەندای باکوور لە ساڵی ١٩٢٧ بە پێی یاسای ناونیشانی پاشایەتی و پەرلەمانی پێشکەش کرا، لەبەرئەوەی ڕاستیی سەربەخۆییی لە دەوڵەتی ئایرلەندا دەردەخست کە دروست بوو دوای جیابوونەوەی ئایرلەندا لە ساڵی ١٩٢٢ و مانەوەی ئایرلەندای باکوور وەک بە شیکی شانشینی یەکگرتوو. پێش ئەوە لە ١٨٠٠ پەرلەمانی بەریتانی لە وستمنستەر یاسایەکی دەرکرد کە بەریتانیای مەزن و ئێرلەندای کرد بە یەک، و یاساکە چووە بواری جێبەجێکردنەوە لە ١٨٠١دا، و دەوڵەتە نوێکە ناونرا شانشینی یەکگرتووی بەریتانیای مەزن و ئایرلەندا. ھەندێک جار ئاماژە دەدرێت بە بەرتانیای مەزن پێش ١٨٠١ بە ناوی شانشینی یەکگرتووی بەریتانیای مەزن.
 
Line ١٢٢ ⟶ ١١٨:
 
== دانیشتووان ==
بەپێی ئامارەکانی ساڵی [[٢٠١٤]]، ژمارەی دانیشتووانی وڵاتی بەریتانیا ٦٣،٤٨٩،٢٣٤٦٣٬٤٨٩٬٢٣٤ کەس بووە کە دەکاتە ٠.٨٨٠٫٨٨ لەسەدی ڕێژەی خەڵکی جیھان. تەمەنی مامناوەندی خەڵکی ئەم وڵاتە ٤٠.٤٤٠٫٤ ساڵە. ھەروەھا ٨٠ لە سەدی دانیشتووانی وڵات لە شارەکان دەژین.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = Countries in the world (ranked by ٢٠١٤2014 population)| ناونیشان = http://www.worldometers.info/world-population/population-by-country/ |ڕێکەوتی سەردان= ‏١٥ی ئایاری ٢٠١٥ | بڵاوکەرەوە = ماڵپەڕی Worldometers |نووسەر = |زمان = ئینگلیسی}}</ref>
 
== ئەندام لە یەکێتیی ئەورووپا ==
لەساڵیلە ساڵی ٢٠١٦دا شانشینی یەکگرتوو گشتپرسییەکی ئەنجام دا سەبارەت بە جیابوونەوەی شانشینی یەکگرتوو لە [[یەکێتیی ئەورووپا]]؛لەئەنجامدا؛ لەئەنجامدا لە سەدا ٥٢ی خەڵکی شانشینی یەکگرتوو لە بەرژەوەندیی جیابوونەوە دەنگیان دا، بەم جۆرەش شانشینی یەکگرتوو بووە یەکەمین وڵات کە لە یەکێتیی ئەورووپا جیا ببێتەوە و کۆتایی بە پەیوەندییە ٤٧ ساڵەکەی لەگەڵ یەکێتییەکەدا ھێنا، و لە ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ بەفەرمی جیابوونەوەکەی لەلایەن یەکێتی ئەورووپا پەسەند کرا.<ref>http://www.dengiamerika.com/amp/5268097.html{{بەستەری مردوو|url=http://www.dengiamerika.com/amp/5268097.html |date=شوباتی ٢٠٢٠ }}</ref>
 
== سەرچاوەکان ==
{{سەرچاوەکان}}
<references/>
 
{{کۆڵکە}}▼
 
{{ئەندامانی ناتۆ}}
{{دەوڵەتانی ئەورووپا}}
▲{{کۆڵکە}}
 
[[پۆل:پاشایەتییە دەستوورییەکان]]
Line ١٤٤ ⟶ ١٤٠:
[[پۆل:ئەورووپای ڕۆژاوا]]
[[پۆل:شانشینی یەکگرتوو]]
 
<!--Interwikis-->
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/شانشینی_یەکگرتوو»