ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
|
|
|
ویلایەتە یەکگرتووەکان پەیوەندییەکی تایبەتی ھەیە لەگەڵ [[بەریتانیا]] و پەیوەندییەکی قایمی ھەیە لەگەڵ [[کەنەدا]]، [[ئۆسترالیا]]، [[نیوزیلاند]]، [[فیلیپین]]، [[ژاپۆن]]، [[کۆریای باشوور]] و [[ئیسرائیل]] و ھەروەھا چەن وڵاتێکی دیکەی ئەوڕوپی وەک [[فەڕانسا]] و [[ئەڵمانیا]]. ھەروا ھاوکاری تەواوی ئەندامانی [[ناتۆ]] لە ھەوڵە ئاسایشی و ئەمنییەکان دەدات. بەردەوام ھاوکاری وڵاتی [[کیشوەری ئەمریکا]] دەکات. بۆ نموونە ڕێکەوتننامەی بازرگانی ئازادیان ھەیە لەگەڵ [[کەنەدا]] و [[مەکسیک]]دا.
=== ھێزە نیزامییەکانسەربازییەکان ===
سەرۆک کۆمار، سەرۆکی ھەموو ھێزە نیزامییەکانەسەربازییەکانە و وەزیری بەرگری لە لایەن ئەوئەوەوە دەستنیشان دەکرێت. [[پنتاگۆن|وەزارەتی بەرگریبەرگریی ئەمریکا]] ھەموو ھیزە نیزامییەکانیسەربازییەکانی لەژێر فەرماندایە: [[ئەرتەش|هـێزی زەمینی]]، [[ھێزەکانیهـێزی دەریایی]]، [[چەکدارانی دەریایی]] و [[ھێزەکانی ئاسمانی|هـێزی ئاسمانی]]. پاسەوانیی کەنارەکان لە ژێر دەسەڵاتی [[وەزارتی ناوخۆ]]دایە لە کاتی ئاشتیدا بەڵام لە کاتی شەڕ دەڕواتە ژێر چاودێری ھێزی دەریایی.
لە ساڵی ٢٠٠٨دا ھێزە چەکدارەکان ١٫٤ میلیۆن کەس بوون. ھێزە پاشەکەوتکراوەکان و پاسەوانانی نەتەوەیی ژمارەکە تا ٢٫٣ ملیون کەس دەبات.
خزمەتگوزاری نیزامی لە ئەمریکادا بە دڵخوازییە بەڵام لەوانەیە لە کاتی شەڕ ژمارەیەک نیشانکراو بخرێنە ژێر فەرمانی خزمەتی نیزامییەوەسەربازییەوە. ئەمریکا یازدە کەشتیی [[ناوی فڕۆکەھەڵگڕ|فڕۆکەھەڵگڕ]]ی ھەیە کە بە فڕۆکەکانی ھێزەکانی ئاسمانی، ھێزە نیزامییەکانسەربازییەکان بە ئاسانیبەئاسانی و لە ھەموو کاتەکانی شەو و ڕۆژدا دەگوازنەوە بۆ ئەم شوێنانە. ئەمریکا لە سەرانسەر دونیادادنیادا ٨٦٥ پێگەی نیزامیسەربازیی ھەیە و ئەمەیە ھۆکاری ئەوەی بە «ئیمپراتووریئیمپڕاتۆری پێگەکان» ناوی لێدەبەنلێ دەبەن.
== ئابووری ==
ویلایەتە یەکگرتووەکان سیستەمێکی ئابووریی [[سەرمایەداری]]ی تێکەڵی ھەیە کە بە سەرچاوەی سرووشتیی فراوان و ژێرخانی بەھێز و کلتووری بەرھەمھێنەری دەوڵەمەندکراوەدەوڵەمەند کراوە. بە پێیبەپێی [[لێژنەی نێودەوڵەتی پارە]]، ویلایەتە یەکگرتووەکان بە [[داھاتی ناپوخت]]ی ١٥٫١ تریلیون، لە سەدا ٢٢ی ھەموو داھاتی ناپوختی دونیای بەخۆی تەرخانکردووە. ئەم ژمارە بە پێیبەپێی حەشیمەتی وڵاتەکە، پلەی ٩ی لە دونیادا ڕادەستبۆ کردووەبەدەست بۆیهێناوە لە داھاتی ناپوختی ناوەکی. [[دۆلاری ئەمریکی|دۆلاردۆلار،]]، دراوی ئەمریکا، سەرەکیترین دراوی سرانسەرسەرتاسەری دونیایەجیهـانە.
ئەمریکا گەورەترین ھێنەریهاوردەکاری کەلوپەل بۆ ناو وڵاتەشتومەکە و لە ھەناردندا پلەی دووەمی ھەیە. [[کەنەدا]]، [[چین]]، [[مەکسیک]]، [[ژاپۆن]] و [[ئەڵمانیا]] گەورەترین ھاوکارانی بازرگانی و ئابووریی ئەمریکان. لە ساڵی ٢٠١٠دا [[نەوت]] زیاترین ھێنانەناوەیهاوردەی بووهەبوو و کەلوپەلی ماشین زیاترین ڕاژەی ھەناردنی ھەبوو. چین گەورەترین قەرزڕاگری ئەمریکایە.
بەرھەمە کیماییەکان یەکێ لە گەورەترین کاروبارەکانی درووستکردنە لە ئەمریکا. ئەم وڵاتە سێھەمین بەرھەمھێنەری نەوتە لە دونیادا و ھاوکات گەورەترین ھێنەریهاوردەکاری نەوتیشە. پلەی یەکەمی ھەیە لە بەرھەمھێنانی کارەبا و [[وزەی ناوەکی]] و ھەروەھا [[گازی سروشتی]]ی شلە، سولفور، فۆسفات و خوێ. لە ڕێژەی داھاتیتداھاتی ناپوختەی ناوەکی، [[کشتوکاڵ]] کەمتر لە یەک لە سەداسەد بەشیەتی و لە ھەمان کاتدا ئەمریکا گەورەترین بەرھەمھێنەری [[گەرمەشانی]] و [[سۆیا]]یە. [[کۆکاکۆلا]] و [[مەک دۆناڵد]] دوو ناسراوترین نیشانەکانی دونیان.
ژمارەی کرێکارانی ئەم وڵاتە لە ٢٠١٠دا ١٥٤ میلیونملیۆن کەس بوو. حکومەت بە ٢١ ملیون کەس زیاترین ژمارەی کارلەدەستانی ھەیە. خزمەتگوزارییەکانی سڵامەتیتەندروستی و کۆمەڵگایی بە ١٦٫٤ ملیون کەس گەورەترین کاروباری تایبەتی (غەیری حکومەتی) ھەیە.
== زمان ==
|
