کیمیای ئەندامی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''کیمیای ئەندامی''' لقێکە لە لقەکانی زانستی [[کیمیا]] کە باس لە پێکھاتە و کارلێک و خاسیەتەکانی ئاوێتە [[ئەندامی]]یەکان دەکات. ئاوێتە ئەندامییە‌کانئەندامییەکان بە شێوەیەکی بنەڕەتی پێناس دەکرێ بە‌وبەو ئاوێتانەی کە [[توخم]]ی [[کاربۆن]] و [[ئۆکسجین]]یان تێدایە، ھەروەھا دەشگونجێ کە جگە لەو دوو توخمە، توخمی جۆراوجۆری تر بەشداربن لە پێکھاتنە جیاوازەکانی ئاوێتە ئەندامییەکان.<ref>http://ocw.mit.edu/courses/chemistry/5-12-organic-chemistry-i-spring-2005/</ref>

ئەم جۆرەی کیمیا، بەپێی فرمانی چالاک یاخود گروپی چالاکەوە (Functional Group) دەکرێتە چەند جۆرێک:

بریتییە لەو جۆرە ئاوێتە ئەندامییانەی کە بەشێوەی بازنەیی ڕیزبوون و بۆندیان دروست کردووە، ڕیزبوونەکەیان بەم جۆرەیە (CnHn2) کاتێک n= ژمارەی هەریەکھەریەک لە کاربۆن و هایدرۆجینیھایدرۆجینی بەشدار لە درووستکردنی ئاوێتە ئەندامییەکەدا.

ئەو ئاوێتانەن کە بەشێوەی زنجیرە پێکەوە بەستراون، چەندەهاچەندەھا جۆری هەیەھەیە بەپێی گروپەکەی، ئەگەر تەنهاتەنھا کاربۆن و هایدرۆجینھایدرۆجین هەبوو،ھەبوو، ئەوا سێ جۆری جیاواز دروستەکات بەپێی بۆندەکانی: