تیۆریی ڕێژەیی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

تیئوریی ڕێژەیی لە فیزیکدا بەگشتی دوو تیئوریی [[ئەلبەرت ئاینشتاین|ئاڵبرت ئەینشتەین]] دەگرێتەوە: [[تیئوریی ڕێژەیی تایبەت]] و [[تیئوریی رێژەیی گشتی]]. [[تیئوریی ڕێژەیی تایبەت]] بۆ گەردیلە بنەڕەتییەکان و کارتێکەرییان لەسەر یەکدی بەکار ئەبرێت و هەروەها هەموو دیاردە فیزیکییەکانیان، بێجگە لە هێزی ڕاکێش ڕاڤە دەکا. تیئوریی ڕێژەیی گشتی شرۆڤەی هێزی ڕاکێش و پەیوەندیی ئەم هێزە بە هێزەکانی دیکەی سرووشتەوە ئەکات. ئەم تیئورییە لە گەردوونناسی، ئەستێرەفیزیک و ئەستێرەناسیشدا بەکار دەبرێت.

 

 

لە دوای ساڵانی ١٩٨٠وە فیزیکزانان پرۆژەیەکیان دەست پێکردبوو بۆ پێکەوە گرێدانی [[کارۆموگناتیسی|ئەلەکترۆموگناتیس]]<nowiki/>ی [[جەیمز کلێرک ماکسوێڵ|جەیمز ماکسوێڵ]] بە [[میکانیکی کلاسیکی|مکانیکەکەی ئیسحاق نیۆتۆن]]<nowiki/>ەوە. تیئوریی ڕێژەیی دەرەنجامی ئەو پرۆژەیە بوو. لەو پرۆسە و ڕەوتەدا چەندین کێشەی تیئوری سەریان هەڵدا. چارەسەرێک کە پێدەچوو کاردانەوە و شوێنهاتی زۆر گشتگیر دوای خۆی جێ بهێڵێ پێشنیار کرا و لە دووتوێی بابەتێکدا ساڵی ١٩٠٥ بە زمانی ئاڵمانی لەژێر ناوی "ئەلەکترۆدینامیکی تەنە بزۆزەکان" (بە ئاڵمانی: Zur Elektrodynamik bewegter Körper) لە گۆڤاری "ساڵنامەی فیزیک" (بە ئاڵمانی: Annalen der Physik) چاپ و بڵاو بووەوە. نووسەری ئەو بابەتە [[ئەلبەرت ئاینشتاین|ئاڵبرت ئەینشتەین]] بوو.