ئیقلیدس: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
پەرەپێدان، چاکسازیی ژمارەکان
ھێڵی ٣:
| وێنە = Euklid-von-Alexandria 1.jpg
| قەبارەی وێنە = 220px
| ڕێکەوتی لەدایکبوون = ٣٠٠ی پ.ز <ref name="russell">مێژووی فەلسەفەی ڕۆژاوا (بە ئینگلیزی History of Western Philosophy). بێرتراند ڕەسڵ، چاپی ١٩٩١ی ڕوتلێج لەندەن. بەشی XXIV بیرکاری سەرەتایی یۆنان و ئەستێرەناسی </ref>
| ڕێکەوتی لەدایکبوون = ٣٠٠ی پ.ز
| ڕێکەوتی مردن = نادیار
| نیشتەجێ = [[ئەسکەندەرییە]]، [[میسر]]
ھێڵی ١٣:
 
== ژیان ==
تەنھا لە چەند سەرچاوەی کەمدا ئاماژە بە ئیقلیدس دراوە، لەبەر ئەوە، سەبارەت بە ژیانی وی زانیارییەکی زۆر کەم لەبەردەستە. لە ڕاستیدا، ئەو سەرچاوانەی ئاماژەیان بە ئیقلیدس داوە چەند سەدەیەک پاش سەردەمی ژیانی، لەلایەن [[پرۆکلۆس]] و [[پاپۆسی ئەسکەندەرانی|پاپۆسی ئەسکەندەرانییەوە]] نووسراوننووسراون، ڕەسڵ ئەڵێ [[سیسیرۆ]] یەکەم کەس بووە کە ناوی هێناوە و دواتریش [[بۆثیەس]] یەکەم وەرگێڕانی نزیک ٤٨٠ز بۆ کردوە.<ref name="russell"/> پرۆکلۆس زۆر بەکورتی لە پەرتووکەکەی خۆی بە ناوی ''پەراوێزێک لەسەر توخمەکان'' کە لە سەدەی پێنجەمدا نووسیویەتی باسی ئیقلیدسی کردووە. تەنھا سەرچاوەی سەرەکیی دیکە پاپۆسە لە سەدەی چوارەمدا؛ کە ئەویش ھەر بەکورتی یادی کردووە.
 
شوێن و مێژووی لەدایکبوون و مردنی ئیقلیدس و ھەروەھا ھۆی مردنی نادیارە، بەڵام مێژووناسان وای بۆ دەچن کە ئیقلیدس دەوروبەری ساڵی ٣٠٠ی پێش زایین لەدایک بووبێ.
 
== کارەکانی ==
کتێبی توخمەکانی ئیقلید لای [[بێرتراند ڕاسڵ]] یەکێکە لە شاکارەکانی ژیری یۆنانی کۆن.<ref name="russell"/> ڕەسڵ لە باسی توخمەکاندا ئەڵێ کە ئیقلید وەک ئەفلاتوون کەمتر بایەخی داوە بە سودە کرداریەکانی کارەکانی. هەروەها ئەڵێ کە [[ئیمپراتۆریەتیی_ڕۆمی|ڕۆمانیەکان]] زۆرتر بایەخیان بە سودی کرداری داوە بۆیە کارەکانی ئیقلیدیان لا گرنگ نەبوە. هەروەها ئەڵێ ئیمپراتۆرێکی بەیزەنتینی کۆپیەکی توخمەکان ئەدا بە خەلیفەیەی عەرەب لە نزیک ٧٦٠ز و دواتر هارونە ڕەشید نزیک ٨٠٠ز وەری ئەگێڕێتە سەر عەرەبی، هەروەها ئەڵێ کە تەنها کۆپیەکی توخمەکان کە تا ئێستا مابێت لەو وەرگێڕانە عەرەبیەوە وەرگێڕدراوەتەوە لە ١١٢٠ز و ئەمەش وای کرد کە خوێندنی ئەندازە دووبارە زیندوو ببێتەوە لە ڕۆژاوا.
 
==پەراوێزەکان==
<references/>
 
[[پۆل:لەدایکبووانی سەدەی ٤ی پ.ز]]
[[پۆل:مردووانی سەدەی ٣یەمی پ.ز]]