باکوو بۆلیڤارد
باکوو بۆلیڤارد سەیرانگایەکە لە ساڵی ١٩٠٩دا دامەزراوە[١] کە ھاوتەریب لەگەڵ کەناری دەریای باکۆ دەڕوات. مێژووەکەی بۆ زیاتر لە ١٠٠ ساڵ دەگەڕێتەوە، بۆ ئەو سەردەمەی کە بارۆنەکانی نەوتی باکو کۆشکەکانیان بەدرێژایی کەناری قەزوین دروست کرد و کەناری دەریاکە بە شێوەیەکی دەستکرد ئینج بە ئینج دروست کرابوو.
| باکوو بۆلیڤارد | |
|---|---|
 | |
| دامەزران | ١ی کانوونی دووەمی ١٩٠٩ |
| وڵات | ئازەربایجان |
| دابەشکاریی کارگێڕی | باکوو |
| جێ | باکوو |
| پۆتانی شوێن | ٤٠°٢١′٣٦″N ٤٩°٥٠′١٤″E |
| وێبگە | http://bulvar.gov.az/ |
 | |
شوێن
دەستکاریپارکەکە بە درێژایی کەنداوێک کە ڕووی لە باشوورە لەسەر دەریای قەزوین درێژ دەبێتەوە.[٢] بە شێوەیەکی نەریتی لە گۆڕەپانی ئازادی دەست پێدەکات و بەردەوام دەبێت لە ڕۆژاوا تا شاری کۆن و لەودیوەوە. لە ساڵی ٢٠١٢ەوە، یێنی بولڤار (بۆلیڤاری نوێ) بە شێوەیەکی بنەڕەتی درێژییەکەی دوو ھێندە زیادکردووە بۆ ٣٫٧٥ کم، کە ڕێگاکانی سەیرانگاکانی تا گۆڕەپانی ئاڵای نیشتمانی درێژکردووەتەوە.[٣] لە ساڵی ٢٠١٥ بۆلیڤاری وایت سیتی ٢ کمێکی دیکەی بۆ ڕۆژھەڵاتی گۆڕەپانی ئازادی زیاد کرد و ڕاپۆرتەکان پێشنیاری ئەوە دەکەن کە لە کۆتاییدا ڕەنگە بۆلیڤارەکە ٢٦ کم درێژ بێت، لەنێویاندا بیبیھەیبەیت.[٤][٥]
مێژوو
دەستکاری
سەردەمی ئیمپراتۆری ڕووسیا و کۆماری دیموکراتی ئازەربایجان
دەستکاریئەم بولیوارە بۆ بەستنەوەی کێڵگە نەوتییەکان لە بیبی حەیبەت وەک بەشێک لە پڕۆژەکانی گەشەپێدانی شارەکان لەلایەن کۆمیسیۆنی باخداری شارەوانییەکانەوە دامەزراوە.[٢]
لە ساڵی ١٩٠٠ کۆمیسیۆنی باخداری شارەوانی بڕیاریدا بە چاندنی دار و دار بەدرێژایی کەناری دەریا. کازمیێرز سکورێڤیچ، ئەندازیارێکی پۆڵەندییە، دیزاینی کەمپێکی بە پانی ٢٠ مەتر کردووە، بە بەکارھێنانی ڕوەک کە لە کەشوھەوای زۆر گەرم و وشک و گەرمی باکۆدا دەمێنێتەوە.
لە ساڵی ١٩٠٩دا مامۆستا حەسەن ھەجینسکی بەرپرسی بەشی بیناسازی شارەوانی باکو بە خەرجکردنی ٦٠ ھەزار ڕوبڵ پارکەکەی باشتر کرد دوای ئەوەی دوما بڕیارەکەی دەرکرد.[٦]
سەردەمی سۆڤیەت
دەستکاری
لە سەردەمی سۆڤیەتدا، گازینۆکە گۆڕدرا بۆ شانۆی بووکەڵە، کە تا ئێستاش خزمەتێکی زۆری دەکات. دواتر بۆلیڤارەکە درێژکرایەوە تا بەندەری بازرگانی دەریایی نێودەوڵەتی باکوو.
لە ساڵی ١٩٣٦ تاوەرێکی پەرەشوت دروست کرا و بۆ چالاکییە توندڕەوەکان بەکارھات. بەڵام تاوەرەکە دوای ڕووداوێکی کوشندە لە ساڵانی شەستەکاندا کارکردنی وەستا، کە بووە ھۆی قەدەغەکردنی کۆتایی ڕۆیشتن بە پەرەشوت لە تاوەرەکەوە. تا ئەمڕۆش ئەم تاوەرە بە یەکێک لە شوێنە گرینگەکانی ئەو بۆلیڤارە دادەنرێت.[٧]
بۆلیڤار دوای دروستکردنی کافێی بەھار و میرواری، سینەمای ھاوینە و شوێنە سەرنجڕاکێشەکانی دیکەی کات بەسەربردن لە ماوەی ساڵانی ١٩٥٠–١٩٦٠دا گەشەیەکی زیاتری بەخۆیەوە بینی.[٦]
لە ساڵی ١٩٧٠دا، بۆلیوارەکە فراوانتر کرا بۆ ھەردوو بەرەو ڕۆژھەڵات و ڕۆژاوا.[٦]
لە ھەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا ناوچەکە بە خراپ بەڕێوە دەچوو و لە چاککردنەوەدا پشتگوێ خرا. دۆخەکە زیاتر خراپتر بوو بەھۆی ئەوەی ئاستی دەریاکە دەستی بە بەرزبوونەوە کرد کە زۆرێک لە دار و دارەکانی ناو پارکەکە بەھۆی شوێنی شووتی ئاوەکەوە دەستیان بە مردن کرد. لە ئێستادا جارێکی تر ئاستی دەریای خەزەر بەرەو خوارەوە دەڕواتەوە.[٨]
دوای سەربەخۆیی
دەستکاریلە ساڵی ١٩٩٩ ئەم بلیوارە لەلایەن حەیدەر عەلیێڤ سەرۆکی پێشووی ئازەربایجانەوە وەک پارکێکی نیشتمانی ناسێندرا. ھەروەھا ئەم دۆخە یارمەتیدەر بوو بۆ کەمکردنەوەی نیگەرانییەکانی ژینگە وەک پاککردنەوەی پیسبوونی نەوت لە کێڵگە نەوتییەکانی دەریای خەزەر.[٩][١٠] تا ساڵی ٢٠٠٩ ٢٨ شوێنی سەرنجڕاکێشی کات بەسەربردن لە پارکە گەشتیارییەکەی بۆلیڤاردا ھەبووە. بەڵام بەھۆی ھۆکاری سەلامەتییەوە، شوێنە سەرنجڕاکێشە کۆنەکان جێگەیان گرتەوە بە کارۆسێل و سواربوونی نوێ لە ئیتاڵیا و ئەڵمانیاوە.[١١]
لە ساڵی ٢٠٠٨ تاوەری پەرەشوت دووبارە دروستکرایەوە و دەستی کرد بە پیشاندانی خێرایی با، کات، ڕێکەوت، ھەوا و پلەی گەرمی ئاوی دەریا[١٢]
بۆلیڤارەکە پارکێکی یاری و یانەیەکی یەخت و نافورەی مۆسیقا و پەیکەر و شوێنەوارە جۆراوجۆرەکانی تێدایە. پارکەکە لەلایەن سەگ ڕۆیشتن و ڕاکەرەکانەوە بەناوبانگە، و گونجاوە بۆ گەشتیاران، تەنیشت سەنتەری نێودەوڵەتی موغام و نافورەی مۆسیقای تازە دروست کراوە.
ئەو بۆلیڤارە ١٠٠ ساڵەی لە ساڵی ٢٠٠٩دا یادی کردووەتەوە چونکە ڕێکەوتی تایبەتی دروستکردنی تا ئێستا نەزانراوە.[١٣]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Bakı Bulvarı: 100 yaşdan sonra nə dəyişib?, Azadlıq Radiosu, 26 November 2011, Retrieved 4 May 2012
- ^ ئ ا Seaside Boulevard: A Glimpse Back Through History
- ^ «National park to be extended until Eurovision song contest». news.az. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٢ی تەممووزی ٢٠١١ ھێنراوە.
- ^ Баку обновляется ٢٥ی شوباتی ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. (بە ڕووسی)
- ^ National park to double in area ٦ی تەممووزی ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ ئ ا ب Dənizkənarı Milli Biznes-Park 2011-06-09 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە. (بە ئازەربایجانی)
- ^ Aliyeva، Kamilla. «Новый облик парашютной вышки на Бульваре». Nedelya.az. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی کانوونی دووەمی ٢٠١١ ھێنراوە.
- ^ Seaside Boulevard: A Glimpse Back Through History by Fuad Akhundov. Azerbaijan International magazine, Summer 2000 (8.2)
- ^ Beautifying the Bay: New Environmental Project Launched
- ^ Prezident Dənizkənarı milli parkda yenidənqurma işlərinin gedişi ilə tanış olub 2018-02-07 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە. (بە ئازەربایجانی)
- ^ Для Приморского бульвара будут закуплены карусели в Италии и Германии (بە ڕووسی)
- ^ «History». Seaside Boulevard Office (بە ئازەربایجانی). لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی ئازاری ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی ئایاری ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ Приморский бульвар в Баку отмечает 100-летний юбилей 2012-07-23 لە Archive.is ئەرشیڤ کراوە (بە ڕووسی)
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە باکوو بۆلیڤارد تێدایە. |
